DOI Artikel:
Moskal, Katarzyna: Poliptyk z Dobczyc: dzieje, ikonografia oraz próba rekonstrukcji
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0061
Do obrazów związanych zarówno z patronem kościoła dobczyckiego, jak
i cyklem chrystologicznym należy Chrzest Chrystusa. Kwatera z Chrztem Chrys-
tusa poprzedza cykl pasyjny ołtarza ze Znojma. Przedstawienie to umieszczano
również w cyklach scen z życia św. Jana Chrzciciela. Tę scenę widział zapewne
Mistrz Rodziny Marii na kwaterze retabulum Berneńskiego Mistrza z Goździ-
kami81. Rozpoczęcie narracji sceną Chrztu Chrystusa podkreśliłoby rolę św. Jana
Chrzciciela u początku zbawczej misji Chrystusa.
Kolejna niezachowana kwatera znajdowała się pomiędzy scenami Pojmania
Chrystusa a Niesieniem krzyża. Pomiędzy tymi przedstawieniami najczęściej
pokazywano sąd nad Chrystusem i obrazowano zadawane mu męki82. Chrystus
przed Piłatem, Biczowanie i Cierniem koronowanie to sceny najpopularniejsze
zarówno w polskich, jak i zagranicznych retabulach (szczególnie z terenów Gór-
nych Węgier, gdzie częste były cykle pasyjne składające się z ośmiu kwater)83.
Zazwyczaj scenom męki poświęcano kilka przedstawień. Jeśli na przedstawienie
tego rodzaju w poliptyku dobczyckim przeznaczono jedną kwaterę, to bardziej
prawdopodobne wydaje się, że zajmowała ją scena Biczowania lub Cierniem
15. Poliptyk z Dobczyc, pró-
ba rekonstrukcji. Cykl pa-
syjny na rewersach skrzydeł
wewnętrznych i awersach
skrzydeł zewnętrznych.
Oprać, graficzne Anna
Moskal
81 Zob. W. Franzen, Die Karlsruher Passion, s. 168-169, il. 63-64. Retabulum ze Znojma obecnie
przechowywane jest w wiedeńskim Dolnym Belwederze. Kolejne kwatery poprzedzające Modlitwę
w Ogrojcu to Wjazd do Jerozolimy, Wypędzenie przekupniów ze świątyni i Ostatnia Wieczerza -
podobnie jak u krakowskich augustianów (tam Umywanie nóg zamiast Ostatniej Wieczerzy).
82 Zob.: J. Braun, Der christliche Altar, s. 457; T. Dobrzeniecki, Prezentacja Marii w świątyni, s. 15-16;
H. Móbius, Passion und Auferstehung in der Kultur und Kunst des Mittelalters, Berlin 1978,
passim. Autorka ukazuje funkcjonowanie w pobożności średniowiecznej, liturgii oraz sztuce
poszczególnych etapów męki Chrystusa. O cyklach pasyjnych zob. też G. Schiller, Ikonographie
der christlichen Kunst, t. 2: Die Passion Jesu Christi, Giitersloh 1968.
83 Por.: L. Cidlinska, Goticke kńdlove oltare na Slorensku, Bratislava 1989,passim; W. Franzen, Die
Karlsruher Passion, passim-, J. Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460-1500,
il. 144 (poliptyk z Zaśnięciem Marii), il. 158-159 (skrzydła tryptyku z Blizanowa), il. 167-174
(kwatery tryptyku z Szańca); idem, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500-1540, s. 23,
il. 176 (tryptyk z Tarczku), il. 189 (tryptyk z Libuszy), il. 169-170 (skrzydła tryptyku z kościoła
Świętej Trójcy w Tarnowie).
Poliptyk z Dobczyc. Dzieje, ikonografia oraz próba rekonstrukcji
59
i cyklem chrystologicznym należy Chrzest Chrystusa. Kwatera z Chrztem Chrys-
tusa poprzedza cykl pasyjny ołtarza ze Znojma. Przedstawienie to umieszczano
również w cyklach scen z życia św. Jana Chrzciciela. Tę scenę widział zapewne
Mistrz Rodziny Marii na kwaterze retabulum Berneńskiego Mistrza z Goździ-
kami81. Rozpoczęcie narracji sceną Chrztu Chrystusa podkreśliłoby rolę św. Jana
Chrzciciela u początku zbawczej misji Chrystusa.
Kolejna niezachowana kwatera znajdowała się pomiędzy scenami Pojmania
Chrystusa a Niesieniem krzyża. Pomiędzy tymi przedstawieniami najczęściej
pokazywano sąd nad Chrystusem i obrazowano zadawane mu męki82. Chrystus
przed Piłatem, Biczowanie i Cierniem koronowanie to sceny najpopularniejsze
zarówno w polskich, jak i zagranicznych retabulach (szczególnie z terenów Gór-
nych Węgier, gdzie częste były cykle pasyjne składające się z ośmiu kwater)83.
Zazwyczaj scenom męki poświęcano kilka przedstawień. Jeśli na przedstawienie
tego rodzaju w poliptyku dobczyckim przeznaczono jedną kwaterę, to bardziej
prawdopodobne wydaje się, że zajmowała ją scena Biczowania lub Cierniem
15. Poliptyk z Dobczyc, pró-
ba rekonstrukcji. Cykl pa-
syjny na rewersach skrzydeł
wewnętrznych i awersach
skrzydeł zewnętrznych.
Oprać, graficzne Anna
Moskal
81 Zob. W. Franzen, Die Karlsruher Passion, s. 168-169, il. 63-64. Retabulum ze Znojma obecnie
przechowywane jest w wiedeńskim Dolnym Belwederze. Kolejne kwatery poprzedzające Modlitwę
w Ogrojcu to Wjazd do Jerozolimy, Wypędzenie przekupniów ze świątyni i Ostatnia Wieczerza -
podobnie jak u krakowskich augustianów (tam Umywanie nóg zamiast Ostatniej Wieczerzy).
82 Zob.: J. Braun, Der christliche Altar, s. 457; T. Dobrzeniecki, Prezentacja Marii w świątyni, s. 15-16;
H. Móbius, Passion und Auferstehung in der Kultur und Kunst des Mittelalters, Berlin 1978,
passim. Autorka ukazuje funkcjonowanie w pobożności średniowiecznej, liturgii oraz sztuce
poszczególnych etapów męki Chrystusa. O cyklach pasyjnych zob. też G. Schiller, Ikonographie
der christlichen Kunst, t. 2: Die Passion Jesu Christi, Giitersloh 1968.
83 Por.: L. Cidlinska, Goticke kńdlove oltare na Slorensku, Bratislava 1989,passim; W. Franzen, Die
Karlsruher Passion, passim-, J. Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460-1500,
il. 144 (poliptyk z Zaśnięciem Marii), il. 158-159 (skrzydła tryptyku z Blizanowa), il. 167-174
(kwatery tryptyku z Szańca); idem, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1500-1540, s. 23,
il. 176 (tryptyk z Tarczku), il. 189 (tryptyk z Libuszy), il. 169-170 (skrzydła tryptyku z kościoła
Świętej Trójcy w Tarnowie).
Poliptyk z Dobczyc. Dzieje, ikonografia oraz próba rekonstrukcji
59