DOI article:
Grze̢da, Mateusz: "Fantasia" i "ritrarre": o początkach portretu w Lombardii około roku 1400$nElektronische Ressource
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0120
□
12. Michelino da Besoz-
zo (?), Gepard, rysunek
tuszem na pergaminie,
Paryż, Luwr, nr inw. 2424.
Wg B. Degenhart,
A. Schmitt, Pisanello und
Bono da Ferrara, Munchen
1995, s. 34
-burgundzkich - a zatem uka-
zywał głowę i ramiona Viscon-
tiego, najprawdopodobniej
z profilu, akcentując zarazem
detale bogatego stroju75. War-
to w tym miejscu przypomnieć
także niezachowany portret
przedstawiający pełną postać
Gian Galeazza Viscontiego
prezentującego model medio-
lańskiej katedry, wykonany
prawdopodobnie w roku 1412,
również na życzenie Filippo
Marii Viscontiego76. Fakt, że
pierwszy znany obecnie lom-
bardzki autonomiczny portret
łączy się z właśnie z Michelinem potwierdza prestiż, jakim cieszył się ten artysta,
o którym skądinąd wiadomo, że był mistrzem w kopiowaniu natury. Współczesny
mu Uberto Decembrio pisał, że sztukę Michelina„do tego stopnia uformowała na-
tura, że zanim nauczył się mówić, ptaki i drobne zwierzęta rysował tak dokładnie,
że sławili jego dzieła doświadczeni artyści”77. Ów dobrze znany topos literacki,
którym w odniesieniu do Giotta posłużył się później Ghiberti78, w przypadku
Michelina może odzwierciedlać pewne fakty. Zmarły w roku 1427 Decembrio
był istotnie znacznie starszy od Michelina, a szeroki zakres chronologiczny dzieł
75 Takie podejrzenie usprawiedliwia forma zachowanych portretów pochodzących ze zbliżonego
okresu, np. Portret damy (Waszyngton, National Gallery of Art), datowany na r. ok. 1400-1405,
niegdyś przypisywany Pisanellowi, obecnie uznawany za dzieło powstałe w środowisku franko-
-niderlandzkim, zob. Renaissance Faces. Van Eyck to Titian, kat. wyst., red. L. Campbell, M. Fa-
lomir et al., London 2008, s. 84, nr 1 (autor noty L. Cambell; tam też stan badań); portrety
Pisanella, np. Margerity Gonzagi (Paryż, Luwr, ok. 1438-1440) i szkice głowy Zygmunta Luk-
semburskiego (Paryż, Luwr, 1433), zob. L. Syson, D. Gordon, Pisanello. Painter to the Renaissance
Court, London 2001, s. 101-108; a także wspominany już Portret mężczyzny autorstwa Michela
Giambona w Museo del Palazzo Rosso w Genui.
76 Prawdopodobnie sygnowany przez Stefano da Pandino portret stanowił skrzydło poliptyku,
który jeszcze w r. 1879 znajdował się w kolekcji Cavalierich w Paryżu, zob. E.S. Welch, Art and
Authority, s. 53-54.
77 „Michaelem Papiensem nostri temporis pictorem eximium puerulum novi, quem ad artem il-
lam adeo natura formaverat ut prius loqui inciperet aviculas et minutas animalium formas ita
subtiliter et proprie designabat, ab illius artis periti artifices mirarentur, qualis nunc magister
excreverit opus docet, nullum reor sibi esse consimile” (U. Decembrio, De Republica, Biblioteca
Ambrosiana, cod. B 123, sup., cc. 9por. przyp. 18), por. F. Malaguzzi Valeri, Pittori lombardi
del Quattrocento, Milano 1902, s. 207-208, zob. też: U. Jenni, Der Beginn des Naturstudiums. Eine
Legende vom zeichnenden Hirtenknaben, w: Vor der Macht der Bilder, red. E. Ullmann, Leipzig
1983, s. 129-135; C. Gilbert, Darte del Quattrocento nelle testimonianze coeve, Firenze-Vienna
1988, s. 186; U. Pfisterer, Erste Werke und Autopoiesis. Der Topos kunstlerischer Fruhbegabung im
16. Jahrhundert, w: Visuelle Topoi. Erfindung und tradiertes Wissen in den Kiinsten der italienischen
Renaissance, red. U. Pfisterer, M. Seidel, Munchen-Berlin 2003, s. 266.
78 „Cominció Larte della pictura a sormontare in Etruria in una uilla allato alla citta di Firenze la
quale si chiamaua Vespignano. Nacque uno fanciullo di mirabile ingegno il quale si ritraeua del
naturale una pecora; in su passando Cimabue pictore per la strada a Bologna uide el fanciullo
sedente in terra et disegnaua in su una lastra una pecora. Prese grandissima amiratione del
fanciullo, essendo di si pichola eta farę tanto bene; domandó ueggendo auer Tarte da natura,
118
ARTYKUŁY
Mateusz Grzęda
12. Michelino da Besoz-
zo (?), Gepard, rysunek
tuszem na pergaminie,
Paryż, Luwr, nr inw. 2424.
Wg B. Degenhart,
A. Schmitt, Pisanello und
Bono da Ferrara, Munchen
1995, s. 34
-burgundzkich - a zatem uka-
zywał głowę i ramiona Viscon-
tiego, najprawdopodobniej
z profilu, akcentując zarazem
detale bogatego stroju75. War-
to w tym miejscu przypomnieć
także niezachowany portret
przedstawiający pełną postać
Gian Galeazza Viscontiego
prezentującego model medio-
lańskiej katedry, wykonany
prawdopodobnie w roku 1412,
również na życzenie Filippo
Marii Viscontiego76. Fakt, że
pierwszy znany obecnie lom-
bardzki autonomiczny portret
łączy się z właśnie z Michelinem potwierdza prestiż, jakim cieszył się ten artysta,
o którym skądinąd wiadomo, że był mistrzem w kopiowaniu natury. Współczesny
mu Uberto Decembrio pisał, że sztukę Michelina„do tego stopnia uformowała na-
tura, że zanim nauczył się mówić, ptaki i drobne zwierzęta rysował tak dokładnie,
że sławili jego dzieła doświadczeni artyści”77. Ów dobrze znany topos literacki,
którym w odniesieniu do Giotta posłużył się później Ghiberti78, w przypadku
Michelina może odzwierciedlać pewne fakty. Zmarły w roku 1427 Decembrio
był istotnie znacznie starszy od Michelina, a szeroki zakres chronologiczny dzieł
75 Takie podejrzenie usprawiedliwia forma zachowanych portretów pochodzących ze zbliżonego
okresu, np. Portret damy (Waszyngton, National Gallery of Art), datowany na r. ok. 1400-1405,
niegdyś przypisywany Pisanellowi, obecnie uznawany za dzieło powstałe w środowisku franko-
-niderlandzkim, zob. Renaissance Faces. Van Eyck to Titian, kat. wyst., red. L. Campbell, M. Fa-
lomir et al., London 2008, s. 84, nr 1 (autor noty L. Cambell; tam też stan badań); portrety
Pisanella, np. Margerity Gonzagi (Paryż, Luwr, ok. 1438-1440) i szkice głowy Zygmunta Luk-
semburskiego (Paryż, Luwr, 1433), zob. L. Syson, D. Gordon, Pisanello. Painter to the Renaissance
Court, London 2001, s. 101-108; a także wspominany już Portret mężczyzny autorstwa Michela
Giambona w Museo del Palazzo Rosso w Genui.
76 Prawdopodobnie sygnowany przez Stefano da Pandino portret stanowił skrzydło poliptyku,
który jeszcze w r. 1879 znajdował się w kolekcji Cavalierich w Paryżu, zob. E.S. Welch, Art and
Authority, s. 53-54.
77 „Michaelem Papiensem nostri temporis pictorem eximium puerulum novi, quem ad artem il-
lam adeo natura formaverat ut prius loqui inciperet aviculas et minutas animalium formas ita
subtiliter et proprie designabat, ab illius artis periti artifices mirarentur, qualis nunc magister
excreverit opus docet, nullum reor sibi esse consimile” (U. Decembrio, De Republica, Biblioteca
Ambrosiana, cod. B 123, sup., cc. 9por. przyp. 18), por. F. Malaguzzi Valeri, Pittori lombardi
del Quattrocento, Milano 1902, s. 207-208, zob. też: U. Jenni, Der Beginn des Naturstudiums. Eine
Legende vom zeichnenden Hirtenknaben, w: Vor der Macht der Bilder, red. E. Ullmann, Leipzig
1983, s. 129-135; C. Gilbert, Darte del Quattrocento nelle testimonianze coeve, Firenze-Vienna
1988, s. 186; U. Pfisterer, Erste Werke und Autopoiesis. Der Topos kunstlerischer Fruhbegabung im
16. Jahrhundert, w: Visuelle Topoi. Erfindung und tradiertes Wissen in den Kiinsten der italienischen
Renaissance, red. U. Pfisterer, M. Seidel, Munchen-Berlin 2003, s. 266.
78 „Cominció Larte della pictura a sormontare in Etruria in una uilla allato alla citta di Firenze la
quale si chiamaua Vespignano. Nacque uno fanciullo di mirabile ingegno il quale si ritraeua del
naturale una pecora; in su passando Cimabue pictore per la strada a Bologna uide el fanciullo
sedente in terra et disegnaua in su una lastra una pecora. Prese grandissima amiratione del
fanciullo, essendo di si pichola eta farę tanto bene; domandó ueggendo auer Tarte da natura,
118
ARTYKUŁY
Mateusz Grzęda