Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Modus: Prace z historii sztuki — 14.2014

DOI article:
Krasny, Piotr: Źródło rozproszeń dla przywiązanych do marności świata: Rozważania św. Bernarda z Clairvaux o sztuce sakralnej w interpretacji Armanda Rancégo
DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0131

DWork-Logo
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
w ich kościołach i klasztorach37. Można przypuszczać, że opat La Trappe nie
chciał dostrzec wyszukanego charakteru tych budowli, dość trudnego do pogo-
dzenia ze skrajną prostotą sztuki zakonnej, postulowaną przez św. Bernarda i jego
uczniów. Zamiast tego wyeksponował tylko te cysterskie rozwiązania architekto-
niczne, które charakteryzowały się wielką powściągliwością i skromnością. Głosił
więc - podobnie jak św. Bernard - że średniowieczne kościoły cystersów były
niskie (czemu odpowiadały przysadziste proporcje dwunastowiecznej świątyni
w La Trappe)38 (ił. 2) i nie posiadały wież39. To ostatnie rozwiązanie wynikało -
zdaniem Rancego - z zalecenia, iż „dzwony powinny być tak małe, aby mógł
je poruszyć jeden człowiek, a więc nie trzeba było budować wież z kamienia
do zawieszenia dzwonów, ale można było wznosić dzwonnice z drewna, co jest
o wiele mniej kosztowne i w pełni zgodne z prostotą zakonną”40.

Wezwanie cystersów i innych mnichów, żeby pod koniec wieku XVII po-
wrócili do tych purytańskich rozwiązań, nie było zapewne postrzegane przez
współczesnych Rancego jako przeciwstawienie się soborowym zaleceniom troski
o jak najwspanialszą oprawę kultu Bożego. W okresie kontrreformacji pojawi-
ło się bowiem wiele wspólnot zakonnych, takich jak kapucyni, franciszkanie

2. La Trappe, kościół Cy-
stersów, widok od południa,
miedzioryt Pierre’a Roche-
forta wg Pierre’a Jacquesa
Cazesa. Wg Frere Pacóme
[G. Dardenne], Description
du plan en relief de 1’abbaye
de la Trappe presente a u roi,
Paris 1708, tabl. 2

37 Rozwiązania te charakteryzują m.in.: M. Untermann, Forma Ordinis, s. 107-113; R. Halsey,
The Earliest Architecture ofthe Cistercians in England, w: Cistercian Art, s. 65-85.

38 Zob.: M.A. Dimier, Recueil deplans deglises cisterciennes, Paris 1949, cz. 1, s. 168; M. Untermann,
Forma Ordinis, s. 197.

39 Zob. A.J. Le Bouthillier de Rance, De la saintete, t. 2, s. 350. Zalecenia budowy niskich kościołów
i zakaz budowy dzwonnic zostały skodyfikowane w Statutis cysterskich, datowanych na lata
1157 i 1182/1183 i n88. Powtórzono je też w postanowieniach kapiłtuły w r. 1199 (wg antologii
w r. 1202), na które powoływał się Rance. Zob. C. Norton, Table of Cistercian Legislation, s. 328,
330,332,344,348; zob. też M. Untermann, Forma Ordinis, s. 113-116.

40 A.J. Le Bouthillier de Rance, De la saintete, t. 2, s. 350. Wielkość dzwonu została określona w cys-
terskich Statutis w latach 1157 i 1182/1193 i w postanowieniach kapiłtuły w r. 1199 (wg antologii
w r. 1202). Zob. C. Norton, Table of Cistercian Legislation, s. 329,331,349.

Źródło rozproszeń dla przywiązanych do marności świata...

129
 
Annotationen