DOI Artikel:
Michalczyk, Zbigniew: Wiedeńska Akademie der bildenden Künste a krakowska Szkoła Rysunku i Malarstwa przy Uniwersytecie Jagiellońskim (1818-1833)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0204
□
14. Studium budowy
mięśni wg figury anato-
micznej Martina Fischera.
Wg Darstellung des Kno-
chenbaues von dem mensch-
lichen Kórper mitAngabe der
Verhaltnisse desselben, Wien
1806, tabl. VII
się o funkcję nauczyciela anatomii i perspektywy, malarz
przedstawił w wyczerpujący sposób program planowane-
go kursu, wskazując źródła, na jakich się opierał, a zarazem
dwa podręczniki „wziąwszy za zasadę - jak pisał - co
do Anatomii dzieło P[ana] Fischer a co do Perspektywy
P[ana] Hummel”116. Na końcu tekstu autor podał do-
kładne tytuły obydwu podręczników: Erklarung der ana-
tomischen Statuę fur Kunstler johanna Martina Fischera
(wydany w Wiedniu w r. 1804) oraz Die freie Perspektive
erlautert durch praktische Aufgaben Johanna Erdmanna
Hummla (wydany w Berlinie w latach 1824-1825)117.
Rzeźbiarz wiedeński Johann Martin Fischer118, pro-
fesor anatomii w cesarsko-królewskiej akademii w latach
1786-1820 (pierwszy w dziejach szkoły artysta wykładający
ten przedmiot), był autorem wykonanej przez siebie w roku
1785 figury anatomicznej, stanowiącej jedną z najważniej-
szych pomocy naukowych wykorzystywanych na uczel-
ni. W roku 1802 sporządził powiększoną (nadnaturalnej
wielkości) kopię owego ecorche. Przyjęta „za zasadę” przez
Bizańskiego praca Erklarung der anatomischen Statuę fur Kunstler stanowiła komen-
tarz do figury, a zarazem stosowany w Wiedniu podręcznik. Publikację uzupełniała
Darstellung des Knochenbaues von dem menschlichen Kórper mitAngabe der Verhdlt-
nisse desselben z roku 1806, opatrzona dziesięcioma rycinami119. Dzieło to zakupił
zresztą dla krakowskiej szkoły Józef Brodowski już w roku 1817120. Kurs anatomii
Fischera wraz z jego podręcznikiem (wznawianym w łatach 1806 i 1838) zaliczał się
do podstawowych elementów edukacji w akademii wiedeńskiej, o czym świadczą
relacje absolwentów121 (il. 14), lecz również w innych ośrodkach, a zwłaszcza w ca-
łym niemieckim obszarze językowym. Odnosząc się do zagadnień anatomii, Veit
Hans Friedrich Schnorr von Carolsfeld pisał: „Ich weiss daher auch nichts besseres
daruber zu sagen, ais was der K.[aiserlicher] K. [óniglicher] Herr Professor Martin
(świadectwo rocznych studiów, wystawione 22 lipca 1825 r.), akademia sztuk pięknych w Wiedniu
(świadectwa nauki rysunku historycznego z 1 listopada 1826 r. oraz 1 i 4 września 1827 r.).
116 AUJ, SI 490, ASP, profesorowie, 1811-1834, k. nlb, Programma lekcyi publicznych Teoretyczno
praktycznych Anatomii i Perspektywy do Rysunków, Malarstwa i Rzeźbiarstwa stosowanych
przez Jana Nepomucena Bizańskiego napisane (31 grudnia 1829).
117 Zob.: J.M. Fischer, Erklarung der anatomischen Statuę fur Kunstler, Wien [ok. 1785] (wyd. 2: Wien
1804, wyd. 3: Wien 1806, wyd. 4: Wien 1838); J.E. Hummel, Die freie Perspektive erlautert durch
praktische Aufgaben und Beispiele, 1.1-2, Berlin 1824-1825.
118 Jego jedyną monografią pozostaje praca Margarethe Poch-Kalous (Johann Martin Fischer. Wiens
bildhauerischer Reprdsentant des Josefinismus, Wien 1949). Na temat samej figury anatomicznej
i jej znaczenia najszerzej zob. S. Miihlenberend, Surrogate der Natur. Die historische Anatomie-
sammlung der Kunstakademie Dresden, Miinchen 2007, s. 71-76; por.: L. Choulant, Geschichte
und Bibliographie der anatomischen Abbildung nach ihrer Beziehung auf anatomische Wissen-
schaft, Leipzig 1852, s. 148; B. Róhl, History and Bibliography of Artistic Anatomy. Didactics for
Depicting the Humań Figurę, Hildesheim 2000, s. 384
119 Zob. P. Prange, Die Wiener Kunstakademie, s. 347.
120 AUJ, SI 492, ASP, dotacja, zbiory, 1821-1826, k. nlb (23 stycznia 1821). Pozycja „Człowieka anato-
mia sztychowana” w jednym z kilku egzemplarzy spisu pomocy naukowych zakupionych przez
Brodowskiego w r. 1817 nosi dopiski: „(Fischer)”, „Sztuk 10”.
121 M. Poch-Kalous, Johann Martin Fischer, s. 14; P. Prange, Die Wiener Kunstakademie, s. 346-347;
M. Knofler, Das Zeichnen nach dem Modeli, s. 19.
202
ARTYKUŁY
Zbigniew Michalczyk
14. Studium budowy
mięśni wg figury anato-
micznej Martina Fischera.
Wg Darstellung des Kno-
chenbaues von dem mensch-
lichen Kórper mitAngabe der
Verhaltnisse desselben, Wien
1806, tabl. VII
się o funkcję nauczyciela anatomii i perspektywy, malarz
przedstawił w wyczerpujący sposób program planowane-
go kursu, wskazując źródła, na jakich się opierał, a zarazem
dwa podręczniki „wziąwszy za zasadę - jak pisał - co
do Anatomii dzieło P[ana] Fischer a co do Perspektywy
P[ana] Hummel”116. Na końcu tekstu autor podał do-
kładne tytuły obydwu podręczników: Erklarung der ana-
tomischen Statuę fur Kunstler johanna Martina Fischera
(wydany w Wiedniu w r. 1804) oraz Die freie Perspektive
erlautert durch praktische Aufgaben Johanna Erdmanna
Hummla (wydany w Berlinie w latach 1824-1825)117.
Rzeźbiarz wiedeński Johann Martin Fischer118, pro-
fesor anatomii w cesarsko-królewskiej akademii w latach
1786-1820 (pierwszy w dziejach szkoły artysta wykładający
ten przedmiot), był autorem wykonanej przez siebie w roku
1785 figury anatomicznej, stanowiącej jedną z najważniej-
szych pomocy naukowych wykorzystywanych na uczel-
ni. W roku 1802 sporządził powiększoną (nadnaturalnej
wielkości) kopię owego ecorche. Przyjęta „za zasadę” przez
Bizańskiego praca Erklarung der anatomischen Statuę fur Kunstler stanowiła komen-
tarz do figury, a zarazem stosowany w Wiedniu podręcznik. Publikację uzupełniała
Darstellung des Knochenbaues von dem menschlichen Kórper mitAngabe der Verhdlt-
nisse desselben z roku 1806, opatrzona dziesięcioma rycinami119. Dzieło to zakupił
zresztą dla krakowskiej szkoły Józef Brodowski już w roku 1817120. Kurs anatomii
Fischera wraz z jego podręcznikiem (wznawianym w łatach 1806 i 1838) zaliczał się
do podstawowych elementów edukacji w akademii wiedeńskiej, o czym świadczą
relacje absolwentów121 (il. 14), lecz również w innych ośrodkach, a zwłaszcza w ca-
łym niemieckim obszarze językowym. Odnosząc się do zagadnień anatomii, Veit
Hans Friedrich Schnorr von Carolsfeld pisał: „Ich weiss daher auch nichts besseres
daruber zu sagen, ais was der K.[aiserlicher] K. [óniglicher] Herr Professor Martin
(świadectwo rocznych studiów, wystawione 22 lipca 1825 r.), akademia sztuk pięknych w Wiedniu
(świadectwa nauki rysunku historycznego z 1 listopada 1826 r. oraz 1 i 4 września 1827 r.).
116 AUJ, SI 490, ASP, profesorowie, 1811-1834, k. nlb, Programma lekcyi publicznych Teoretyczno
praktycznych Anatomii i Perspektywy do Rysunków, Malarstwa i Rzeźbiarstwa stosowanych
przez Jana Nepomucena Bizańskiego napisane (31 grudnia 1829).
117 Zob.: J.M. Fischer, Erklarung der anatomischen Statuę fur Kunstler, Wien [ok. 1785] (wyd. 2: Wien
1804, wyd. 3: Wien 1806, wyd. 4: Wien 1838); J.E. Hummel, Die freie Perspektive erlautert durch
praktische Aufgaben und Beispiele, 1.1-2, Berlin 1824-1825.
118 Jego jedyną monografią pozostaje praca Margarethe Poch-Kalous (Johann Martin Fischer. Wiens
bildhauerischer Reprdsentant des Josefinismus, Wien 1949). Na temat samej figury anatomicznej
i jej znaczenia najszerzej zob. S. Miihlenberend, Surrogate der Natur. Die historische Anatomie-
sammlung der Kunstakademie Dresden, Miinchen 2007, s. 71-76; por.: L. Choulant, Geschichte
und Bibliographie der anatomischen Abbildung nach ihrer Beziehung auf anatomische Wissen-
schaft, Leipzig 1852, s. 148; B. Róhl, History and Bibliography of Artistic Anatomy. Didactics for
Depicting the Humań Figurę, Hildesheim 2000, s. 384
119 Zob. P. Prange, Die Wiener Kunstakademie, s. 347.
120 AUJ, SI 492, ASP, dotacja, zbiory, 1821-1826, k. nlb (23 stycznia 1821). Pozycja „Człowieka anato-
mia sztychowana” w jednym z kilku egzemplarzy spisu pomocy naukowych zakupionych przez
Brodowskiego w r. 1817 nosi dopiski: „(Fischer)”, „Sztuk 10”.
121 M. Poch-Kalous, Johann Martin Fischer, s. 14; P. Prange, Die Wiener Kunstakademie, s. 346-347;
M. Knofler, Das Zeichnen nach dem Modeli, s. 19.
202
ARTYKUŁY
Zbigniew Michalczyk