DOI article:
Dworzak, Agata: Dwór Heleny i Jósefa Badenich w Wadowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27279#0261
fww
w l
r< • ij
liii!
-i w,
ii ‘"f '1
m
fci
ji
ii
4g
ramy z podwójnej arkady, natomiast motyw
potrójny, podobnie jak w królewieckim pro-
jekcie, umieszczono na osi głównej budynku.
Portyk wadowski jest bardziej przysadzisty
w porównaniu z projektami Schinkla i Stille-
ra, dodatkowo „obciążony” dekoracją heral-
dyczno-roślinną66 oraz fryzem z inskrypcją
o masywnym kroju pisma. Wrażenie ciężko-
ści zostało również wzmocnione wymuro-
waniem dolnej części zewnętrznych arkad67.
Architektowi nie udało się osiągnąć efektu
lekkości nawet przez wprowadzenie kanelur
w filarach, które miały zapewne optycznie
wyszczuplić całość portyku.
Wzorce dla oszczędnego opracowania
ram okiennych w Wado wie można także od-
naleźć w pracach Stillera. Zastosował on pro-
ste ramy o formie wydłużonego prostokąta
z nieznacznie zaznaczonym gzymsem w pro-
jekcie na rezydencję przy Anhalt Strasse nr 5
w Berlinie68 (gdzie pojawiają się także wzo-
rowane na Schinkelowskich arkady) z roku
1845 oraz w projekcie pałacu przy Leipziger
Strasse nr 111 z roku 184369. Gzymsy są tu mocniej zaznaczone i posiadają wy-
raźniejszy fryz. We wspomnianej pracy Stillera pojawiają się również płyciny
z dekoracją roślinną umieszczone pod otworami okiennymi70.
Na wzornikowej rycinie 114 w traktacie Schinkla71 (il. 12) znajduje się prze-
krój przez okna z domu dla piekarzy, w którym dekoracja roślinna wewnętrznej
strony górnej partii obramienia okiennego stanowiła pierwowzór dla fryzu
poprowadzonego w partii wieży wadowskiej. Został on podzielony małymi
kwadratowymi okienkami, zaczerpniętymi zapewne z pałacu przy Leipziger
Strasse nr 11172.
Stosowane z upodobaniem w architekturze dworu wadowskiego deko-
racyjne łuki nad niszami w elewacji ogrodowej można również odnaleźć
J
, , V
/ ’jk s
iii!
12. Karl Friedrich
Schinkel, detal okienny.
Wg K.F. Schinkel, Sammlung
architektonischer Entwurfe,
Berlin 1858, tabl. li4
66 Dekoracja w przyłuczach arkad została wprowadzona m.in. przez Karla F. Hitziga w jego znisz-
czonym Doppelhaus w Berlinie z r. 1853, a także w rezydencji przy ulicy Voss 19, we wspomnianej
w tekście berlińskiej szkole weterynarii z r. 1839 projektu Ludwiga Ferdynanda Hesse, oraz
u Wilhelma Thielepape w projekcie pałacu rzeźbiarza z r. 1835.
67 Nie wiadomo, czy to wymurowanie jest oryginalne. Na zdjęciu z r. 1905 niewyraźnie widać tę
część budynku, jednak wydaje się, że istniała w tym miejscu wcześniej jakaś balustrada, być
może drewniana.
68 Zob. E. Bórsch-Supan, D. Muller-Stiller, Friedrich August Stiller, s. 916-917.
69 Na ten temat zob. ibidem, s. 921 (tam też bibliografia).
70 Podobne rozwiązanie zastosowali m.in. Karl F. Hitzig w zniszczonym berlińskim Doppelhaus
z r. 1853 (na ten temat zob. E. Bórsch-Supan, Berliner Baukunst, s. 589 [tam też bibliografia]),
Herman Ende i Wilhelm Bockmann w Willi Kabrun w Berlinie (1865-1866) (na ten temat
zob. ibidem, s. 570 [tam też bibliografia]) czy Wilhelm Thielepape w rezydencji dla rzeźbiarza
z r. 1835 (na ten temat zob. ibidem, s. 708 [tam też bibliografia]).
71 Zob. K.F. Schinkel, Sammlung architektonischer Entwurfe, rys. 114.
72 Na ten temat zob. E. Bórsch-Supan, D. Muller-Stiller, Friedrich August Stiller, s. 921.
Dwór Heleny i Józefa Badenich w Wadowie
259
w l
r< • ij
liii!
-i w,
ii ‘"f '1
m
fci
ji
ii
4g
ramy z podwójnej arkady, natomiast motyw
potrójny, podobnie jak w królewieckim pro-
jekcie, umieszczono na osi głównej budynku.
Portyk wadowski jest bardziej przysadzisty
w porównaniu z projektami Schinkla i Stille-
ra, dodatkowo „obciążony” dekoracją heral-
dyczno-roślinną66 oraz fryzem z inskrypcją
o masywnym kroju pisma. Wrażenie ciężko-
ści zostało również wzmocnione wymuro-
waniem dolnej części zewnętrznych arkad67.
Architektowi nie udało się osiągnąć efektu
lekkości nawet przez wprowadzenie kanelur
w filarach, które miały zapewne optycznie
wyszczuplić całość portyku.
Wzorce dla oszczędnego opracowania
ram okiennych w Wado wie można także od-
naleźć w pracach Stillera. Zastosował on pro-
ste ramy o formie wydłużonego prostokąta
z nieznacznie zaznaczonym gzymsem w pro-
jekcie na rezydencję przy Anhalt Strasse nr 5
w Berlinie68 (gdzie pojawiają się także wzo-
rowane na Schinkelowskich arkady) z roku
1845 oraz w projekcie pałacu przy Leipziger
Strasse nr 111 z roku 184369. Gzymsy są tu mocniej zaznaczone i posiadają wy-
raźniejszy fryz. We wspomnianej pracy Stillera pojawiają się również płyciny
z dekoracją roślinną umieszczone pod otworami okiennymi70.
Na wzornikowej rycinie 114 w traktacie Schinkla71 (il. 12) znajduje się prze-
krój przez okna z domu dla piekarzy, w którym dekoracja roślinna wewnętrznej
strony górnej partii obramienia okiennego stanowiła pierwowzór dla fryzu
poprowadzonego w partii wieży wadowskiej. Został on podzielony małymi
kwadratowymi okienkami, zaczerpniętymi zapewne z pałacu przy Leipziger
Strasse nr 11172.
Stosowane z upodobaniem w architekturze dworu wadowskiego deko-
racyjne łuki nad niszami w elewacji ogrodowej można również odnaleźć
J
, , V
/ ’jk s
iii!
12. Karl Friedrich
Schinkel, detal okienny.
Wg K.F. Schinkel, Sammlung
architektonischer Entwurfe,
Berlin 1858, tabl. li4
66 Dekoracja w przyłuczach arkad została wprowadzona m.in. przez Karla F. Hitziga w jego znisz-
czonym Doppelhaus w Berlinie z r. 1853, a także w rezydencji przy ulicy Voss 19, we wspomnianej
w tekście berlińskiej szkole weterynarii z r. 1839 projektu Ludwiga Ferdynanda Hesse, oraz
u Wilhelma Thielepape w projekcie pałacu rzeźbiarza z r. 1835.
67 Nie wiadomo, czy to wymurowanie jest oryginalne. Na zdjęciu z r. 1905 niewyraźnie widać tę
część budynku, jednak wydaje się, że istniała w tym miejscu wcześniej jakaś balustrada, być
może drewniana.
68 Zob. E. Bórsch-Supan, D. Muller-Stiller, Friedrich August Stiller, s. 916-917.
69 Na ten temat zob. ibidem, s. 921 (tam też bibliografia).
70 Podobne rozwiązanie zastosowali m.in. Karl F. Hitzig w zniszczonym berlińskim Doppelhaus
z r. 1853 (na ten temat zob. E. Bórsch-Supan, Berliner Baukunst, s. 589 [tam też bibliografia]),
Herman Ende i Wilhelm Bockmann w Willi Kabrun w Berlinie (1865-1866) (na ten temat
zob. ibidem, s. 570 [tam też bibliografia]) czy Wilhelm Thielepape w rezydencji dla rzeźbiarza
z r. 1835 (na ten temat zob. ibidem, s. 708 [tam też bibliografia]).
71 Zob. K.F. Schinkel, Sammlung architektonischer Entwurfe, rys. 114.
72 Na ten temat zob. E. Bórsch-Supan, D. Muller-Stiller, Friedrich August Stiller, s. 921.
Dwór Heleny i Józefa Badenich w Wadowie
259