DOI Artikel:
Kurzej, Michał: Aranżacja prezbiterium kościoła Klarysek w Starym Sączu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.40996#0022
xvii stulecia pokazują, że malarz umiał swobodniej zaplanować kompozycję i udo-
skonalił rysunek, który wydaje się bardziej przekonujący Można więc stwierdzić, że
polski okres był szczególnie istotny dla twórczości tego artysty, podobnie jak dla sztu-
katora Fontany, który swoje najwybitniejsze dzieło wykonał właśnie w Krakowie14.
Można zatem ostrożnie przypuszczać, że w obu tych przypadkach zasługa leżała po
stronie księdza Piskorskiego - pośredniego zleceniodawcy, który umiał w szczególny
sposób zmotywować pracujących dla niego artystów. O dużym szacunku, jakim
darzył go malarz z Nysy, świadczy jego osobisty w tonie list, w którym artysta - syn
wojskowego15 - porównał krakowskiego uczonego do swego wodza i generała16.
Ostateczną decyzję o wymianie ołtarza głównego musiała podjąć ksieni Jordanów-
na, która zarządzała sądeckim zgromadzeniem od 1691 roku17. Ciekawym świadec-
twem uznania dla jej zasług jest rękopiśmienny zbiorek emblematycznych panegiry-
ków, ofiarowany jej w 1711 roku z okazji imienin przez pijarów z Podolińca. W jednym
z wierszy wspomniano zasługi Jordanówny dla ozdoby kościoła klasztornego:
Nie wygra na swej Apollo kitarze,
Jako Świątnice Pańskie i ołtarze,
(Gdy pracy nie żałujesz na to)
Zdobisz Bogu i Świętym bogato18.
Wydaje się jednak, że nowa aranżacja kościoła nie powstałaby w obecnym kształ-
cie bez udziału księdza Piskorskiego, który zrealizował według własnej koncepcji
niezwykle ambitne założenie pielgrzymkowe, upamiętniające bł. Salomeę w Gro-
dzisku19, a także odegrał ważną rolę w przekształceniu krakowskiego kościoła
pw. św. Andrzeja20. Można więc przypuszczać, że i w Sączu był on co najmniej
14 Zob. M. Stehlik, Nastin dejin sochafstvi 17. a 18. veku na Morave, „Studia Minora Facultatis
Philosophicae Universitatis Brunensis”, 19-20,1975-1976, s. 27; idem, Italien und die Barockbild-
hauerei in Mahren, w: Barockskulptur in Mittel- und Osteuropa, red. K. Kalinowski, Poznań 1981,
s. 125-140.
15 A. Ptak, Początki kariery artystycznej Nobilis Caroli Danąuart Pictoris Regis Natione Sueci,
Acolla Nyssensis na Śląsku, w: Prolegomena. Materiały spotkania doktorantów historii sztuki,
red. M. Biernat, P. Krasny, J. Wolańska, Kraków 2005, s. 104-105.
16 Illustrissime Domine Domine, Quid miles est sine ducem vel generałem suum, sum ego miser
sine praesentia Illustrissimi Domini mei. Relinąui multos sanctos in cupuleo nostro, plene spero
Illustrissimum Dominum in terra invenire. Deus dat, ut opus meus sic placuit, cum talem corde
et affectu ego feci. Deus Dat Illustrissimi sanitatem et omni felicitas ut diu possum manere.
Servus obligatissimus C. Tanąuart (Archiwum uj, rękopis 318, „Litera Nobilis Caroli Tanąuart
Pictoris Regii Natione Sueci Accolae Nyssensis quas exaravit et misit Perillustri Canonico
Fabricae Directori, qui lecto aegritudinis affbcus, videre opus depictae Copulae, Apostolorum,
et aliorum ornamentorum finitam operam non valuit”, s. 275).
17 Zob. M. Borkowska, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 2: Polska centralna
i południowa, Warszawa 2006, s. 436.
18 Ossolineum, rękopis 134/411, „Tryumf Wielkich Cnot Jaśnie Przewielebney w Bogu J[ej]m[ość]
Panny P. Konstancyi Iordanowny Xieni StaroSandeckiey [...] Od Podolinieckiego Scholar[um]
Piar[um] Collegium Oyczystym Stylem Podany”, 1711, s. 14.
19 Zob. J. Dreścik, Kwiatki świętey pustynie B. Salomei Panny, na skale S. Maryey. Treści ideowe
barokowej pustelni bł. Salomei w Grodzisku koło Skały, „Folia Historiae Artium” 23,1987, s. 37-81;
M. Kurzej, Założenie pielgrzymkowe w Grodzisku koło Skały - nowa interpretacja, w: Sztuka
w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek, w druku.
20 Zob. A. Małkiewicz, Przemiany artystyczne kościoła św. Andrzeja w epoce nowożytnej (wieki
xvi-xviii), w: Pax et Bonum. Skarby klarysek krakowskich. Katalog wystawy, Kraków 1999,
s. xxiv; M. Kurzej, Program treściowy krakowskiego kościoła Klarysek, w: Materiały z konferencji
„W kręgu kultury zakonnej”, w druku.
20
ARTYKUŁY
Michał Kurzej
skonalił rysunek, który wydaje się bardziej przekonujący Można więc stwierdzić, że
polski okres był szczególnie istotny dla twórczości tego artysty, podobnie jak dla sztu-
katora Fontany, który swoje najwybitniejsze dzieło wykonał właśnie w Krakowie14.
Można zatem ostrożnie przypuszczać, że w obu tych przypadkach zasługa leżała po
stronie księdza Piskorskiego - pośredniego zleceniodawcy, który umiał w szczególny
sposób zmotywować pracujących dla niego artystów. O dużym szacunku, jakim
darzył go malarz z Nysy, świadczy jego osobisty w tonie list, w którym artysta - syn
wojskowego15 - porównał krakowskiego uczonego do swego wodza i generała16.
Ostateczną decyzję o wymianie ołtarza głównego musiała podjąć ksieni Jordanów-
na, która zarządzała sądeckim zgromadzeniem od 1691 roku17. Ciekawym świadec-
twem uznania dla jej zasług jest rękopiśmienny zbiorek emblematycznych panegiry-
ków, ofiarowany jej w 1711 roku z okazji imienin przez pijarów z Podolińca. W jednym
z wierszy wspomniano zasługi Jordanówny dla ozdoby kościoła klasztornego:
Nie wygra na swej Apollo kitarze,
Jako Świątnice Pańskie i ołtarze,
(Gdy pracy nie żałujesz na to)
Zdobisz Bogu i Świętym bogato18.
Wydaje się jednak, że nowa aranżacja kościoła nie powstałaby w obecnym kształ-
cie bez udziału księdza Piskorskiego, który zrealizował według własnej koncepcji
niezwykle ambitne założenie pielgrzymkowe, upamiętniające bł. Salomeę w Gro-
dzisku19, a także odegrał ważną rolę w przekształceniu krakowskiego kościoła
pw. św. Andrzeja20. Można więc przypuszczać, że i w Sączu był on co najmniej
14 Zob. M. Stehlik, Nastin dejin sochafstvi 17. a 18. veku na Morave, „Studia Minora Facultatis
Philosophicae Universitatis Brunensis”, 19-20,1975-1976, s. 27; idem, Italien und die Barockbild-
hauerei in Mahren, w: Barockskulptur in Mittel- und Osteuropa, red. K. Kalinowski, Poznań 1981,
s. 125-140.
15 A. Ptak, Początki kariery artystycznej Nobilis Caroli Danąuart Pictoris Regis Natione Sueci,
Acolla Nyssensis na Śląsku, w: Prolegomena. Materiały spotkania doktorantów historii sztuki,
red. M. Biernat, P. Krasny, J. Wolańska, Kraków 2005, s. 104-105.
16 Illustrissime Domine Domine, Quid miles est sine ducem vel generałem suum, sum ego miser
sine praesentia Illustrissimi Domini mei. Relinąui multos sanctos in cupuleo nostro, plene spero
Illustrissimum Dominum in terra invenire. Deus dat, ut opus meus sic placuit, cum talem corde
et affectu ego feci. Deus Dat Illustrissimi sanitatem et omni felicitas ut diu possum manere.
Servus obligatissimus C. Tanąuart (Archiwum uj, rękopis 318, „Litera Nobilis Caroli Tanąuart
Pictoris Regii Natione Sueci Accolae Nyssensis quas exaravit et misit Perillustri Canonico
Fabricae Directori, qui lecto aegritudinis affbcus, videre opus depictae Copulae, Apostolorum,
et aliorum ornamentorum finitam operam non valuit”, s. 275).
17 Zob. M. Borkowska, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 2: Polska centralna
i południowa, Warszawa 2006, s. 436.
18 Ossolineum, rękopis 134/411, „Tryumf Wielkich Cnot Jaśnie Przewielebney w Bogu J[ej]m[ość]
Panny P. Konstancyi Iordanowny Xieni StaroSandeckiey [...] Od Podolinieckiego Scholar[um]
Piar[um] Collegium Oyczystym Stylem Podany”, 1711, s. 14.
19 Zob. J. Dreścik, Kwiatki świętey pustynie B. Salomei Panny, na skale S. Maryey. Treści ideowe
barokowej pustelni bł. Salomei w Grodzisku koło Skały, „Folia Historiae Artium” 23,1987, s. 37-81;
M. Kurzej, Założenie pielgrzymkowe w Grodzisku koło Skały - nowa interpretacja, w: Sztuka
w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek, w druku.
20 Zob. A. Małkiewicz, Przemiany artystyczne kościoła św. Andrzeja w epoce nowożytnej (wieki
xvi-xviii), w: Pax et Bonum. Skarby klarysek krakowskich. Katalog wystawy, Kraków 1999,
s. xxiv; M. Kurzej, Program treściowy krakowskiego kościoła Klarysek, w: Materiały z konferencji
„W kręgu kultury zakonnej”, w druku.
20
ARTYKUŁY
Michał Kurzej