DOI Artikel:
Ciesielska, Tanita: Wzory ornamentalne Erazma Kamyna
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.40996#0115
zaskutkowało zatarciem ostrości rysunku. Być może przycięcie, którym usunięto
datę 1552, miało na celu odmłodzenie wzoru. Autorka nie poświęciła uwagi charak-
terystycznej dla wzorów ornamentalnych asymetrii niektórych rycin, wynikającej
z umieszczenia w obrębie jednej kompozycji dwóch wariantów ornamentu, co
w efekcie prowadziło do stworzenia dwóch wzorów. Taka sytuacja ma miejsce w ry-
cinach 7-9a i 38-39A z parami medalionów. W rycinach 24-25A i 33B w układzie
horyzontalnym umieszczono po dwa wzory. W przypadku ryciny 34B w obrębie
jednej kompozycji znalazło się aż dziesięć różnych rozwiązań. Takie grupowanie
różnych wzorów w obrębie jednej płyty było charakterystyczne w połowie wieku
xvi dla Virgila Solisa, co mogłoby stanowić dodatkowy argument dla poparcia
tezy m.in. o korzystaniu z twórczości tego artysty przez Erazma Kamyna (s. 118).
Wydaje się, że autorka przywiązuje dużą wagę do rodzaju papieru, ale i w tym
przypadku brakuje choćby skrótowego omówienia problematyki. Pisze na przy-
kład o filigranach z dwugłowym orłem na kartach rękopisów Klejnotów Długosza
zachowanych w dwóch egzemplarzach - w Warszawie i we Lwowie, ale nie iden-
tyfikuje papierni, w której używano takiego filigranu ani nie zamieszcza fotografii
w świetle przechodzącym czy przerysu. Przy stosunkowo dobrym stanie opraco-
wania polskich6 7 i europejskich papierni oraz dynamicznym rozwoju filigranistyki
identyfikacja mogłaby prowadzić do bardzo cennych wniosków'. Poza tym znając
przytoczoną przez Warschauera relację Petera Jessena, który miał widzieć w jakimś
prywatnym zbiorze w Paryżu pod koniec xix wieku około 30 rycin z sygnaturą
EK datowanych na 1552 i 1553 rok, autorka nie podjęła próby wyjaśnienia, o jakie
ryciny z datą 1553 mogło chodzić i gdzie należało by przeprowadzić dalszą kwerendę
(w Bibliotheąue Nationale de France zachowało się tylko 17 rycin).
Wreszcie w pracy brakuje ogólnych wniosków na temat sposobu funkcjono-
wania grafik Kamyna w kontekście wcześniej nakreślonego środowiska. Ryciny te
mogły stanowić luźne karty bądź składały się na małe zbiory wzorów sprzedawane
na poznańskich jarmarkach i były wykorzystywane przez przedstawicieli różnych
cechów przy wykonywaniu ozdób. Podobieństwo wykorzystanego papieru mogłoby,
choć nie bezspornie, świadczyć o równoczesnym wykonaniu odbitek i być może ich
przeznaczeniu do wspólnego poszytu. Taką formę mogły mieć prawdopodobnie
numerowane ryciny z datą 1552.
W pracy pojawia się wiele niezgrabnych pod względem językowym sformułowań
zacierających sens zdań. Autorka twierdzi na przykład, że „przypisywane Kamynowi
ryciny pozostają dziś wyłącznie w kolekcjach obcych”, po czym omawia historię
herbarza zawierającego takie ryciny, będącego w posiadaniu Muzeum Narodowego
w Warszawie (s. 12-13). Pisze też o „odkryciu” tego rękopisu w zbiorach Muzeum
podczas prowadzonej przez siebie kwerendy, zaznaczając następnie, że został on
już opublikowany w roku 1994 przez Konrada Ajewskiego, a kilkanaście stron dalej
powołując się na dokładne omówienie herbarza przez Piotra P. Czyża z roku 2005
(s. 27). Ponadto autorka stwierdza, że „za szczególną stratę dla twórczości Era-
zma Kamyna uznać można błędne informacje dotyczące autorstwa jego sztychów
6 J. Siniarska-Czaplicka, Filigrany papierni położonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od
początku xvi do połowy xvm wieku, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969; F.K. Piekosiński,
K. Piekarski, J. Ptaśnik, Papiernie w Polsce xvi wieku, wyd. W. Budka, Wrocław 1971.
7 Zob. E. Hinterding, Investigation into Paper and Watermarks as a Research Method in Prints
and Drawings, w: Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka,
red. J. Talbierska, Warszawa 2014, s. 203-212.
Wzory ornamentalne Erazma Kamyna
113
datę 1552, miało na celu odmłodzenie wzoru. Autorka nie poświęciła uwagi charak-
terystycznej dla wzorów ornamentalnych asymetrii niektórych rycin, wynikającej
z umieszczenia w obrębie jednej kompozycji dwóch wariantów ornamentu, co
w efekcie prowadziło do stworzenia dwóch wzorów. Taka sytuacja ma miejsce w ry-
cinach 7-9a i 38-39A z parami medalionów. W rycinach 24-25A i 33B w układzie
horyzontalnym umieszczono po dwa wzory. W przypadku ryciny 34B w obrębie
jednej kompozycji znalazło się aż dziesięć różnych rozwiązań. Takie grupowanie
różnych wzorów w obrębie jednej płyty było charakterystyczne w połowie wieku
xvi dla Virgila Solisa, co mogłoby stanowić dodatkowy argument dla poparcia
tezy m.in. o korzystaniu z twórczości tego artysty przez Erazma Kamyna (s. 118).
Wydaje się, że autorka przywiązuje dużą wagę do rodzaju papieru, ale i w tym
przypadku brakuje choćby skrótowego omówienia problematyki. Pisze na przy-
kład o filigranach z dwugłowym orłem na kartach rękopisów Klejnotów Długosza
zachowanych w dwóch egzemplarzach - w Warszawie i we Lwowie, ale nie iden-
tyfikuje papierni, w której używano takiego filigranu ani nie zamieszcza fotografii
w świetle przechodzącym czy przerysu. Przy stosunkowo dobrym stanie opraco-
wania polskich6 7 i europejskich papierni oraz dynamicznym rozwoju filigranistyki
identyfikacja mogłaby prowadzić do bardzo cennych wniosków'. Poza tym znając
przytoczoną przez Warschauera relację Petera Jessena, który miał widzieć w jakimś
prywatnym zbiorze w Paryżu pod koniec xix wieku około 30 rycin z sygnaturą
EK datowanych na 1552 i 1553 rok, autorka nie podjęła próby wyjaśnienia, o jakie
ryciny z datą 1553 mogło chodzić i gdzie należało by przeprowadzić dalszą kwerendę
(w Bibliotheąue Nationale de France zachowało się tylko 17 rycin).
Wreszcie w pracy brakuje ogólnych wniosków na temat sposobu funkcjono-
wania grafik Kamyna w kontekście wcześniej nakreślonego środowiska. Ryciny te
mogły stanowić luźne karty bądź składały się na małe zbiory wzorów sprzedawane
na poznańskich jarmarkach i były wykorzystywane przez przedstawicieli różnych
cechów przy wykonywaniu ozdób. Podobieństwo wykorzystanego papieru mogłoby,
choć nie bezspornie, świadczyć o równoczesnym wykonaniu odbitek i być może ich
przeznaczeniu do wspólnego poszytu. Taką formę mogły mieć prawdopodobnie
numerowane ryciny z datą 1552.
W pracy pojawia się wiele niezgrabnych pod względem językowym sformułowań
zacierających sens zdań. Autorka twierdzi na przykład, że „przypisywane Kamynowi
ryciny pozostają dziś wyłącznie w kolekcjach obcych”, po czym omawia historię
herbarza zawierającego takie ryciny, będącego w posiadaniu Muzeum Narodowego
w Warszawie (s. 12-13). Pisze też o „odkryciu” tego rękopisu w zbiorach Muzeum
podczas prowadzonej przez siebie kwerendy, zaznaczając następnie, że został on
już opublikowany w roku 1994 przez Konrada Ajewskiego, a kilkanaście stron dalej
powołując się na dokładne omówienie herbarza przez Piotra P. Czyża z roku 2005
(s. 27). Ponadto autorka stwierdza, że „za szczególną stratę dla twórczości Era-
zma Kamyna uznać można błędne informacje dotyczące autorstwa jego sztychów
6 J. Siniarska-Czaplicka, Filigrany papierni położonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej od
początku xvi do połowy xvm wieku, Wrocław-Warszawa-Kraków 1969; F.K. Piekosiński,
K. Piekarski, J. Ptaśnik, Papiernie w Polsce xvi wieku, wyd. W. Budka, Wrocław 1971.
7 Zob. E. Hinterding, Investigation into Paper and Watermarks as a Research Method in Prints
and Drawings, w: Metodologia, metoda i terminologia grafiki i rysunku. Teoria i praktyka,
red. J. Talbierska, Warszawa 2014, s. 203-212.
Wzory ornamentalne Erazma Kamyna
113