DOI Artikel:
Kruk, Mirosław Piotr: Dlaczego na wystawie zawisł obraz: uwagi na temat recenzji wystawy "Na wysokiej połoninie". Sztuka Huculsz-czyny - Huculszczyzna w sztuce. W 40. rocznicę śmierci Stanisława Vincenza. Wystawa w Gmach Głownym Muzeum Narodowego w Krakowie, 18 marca - 29 maja 2011
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.40996#0132
I o ile stosunkowo łatwo wyobrazić sobie, jaką drogę przebyły szklane paciorki
z Murano, zanim, pomalowane białą emalią, zawisły na szyi huculskiej dziewczyny,
o tyle zdumiewa np. wygląd naczyń produkowanych przez czarnohorskich górali:
rozliczne dzbany, cukiernice i «kołacze», w których przechowywano wódkę, zdają
się wiernie powtarzać formy lekytów i amfor, wzorce wprost ze starożytnej Gre-
cji”23. Problemów związanych ze sztuką ludową Huculszczyzny, jej nadzwyczajnym
bogactwem, recepcją i przekształceniami jest tak wiele, że łatwo o zarzut, iż coś
zostało pominięte.
Uzupełnieniu podjętych na wystawie tematów miały służyć wykłady towarzyszą-
ce. Zostały tak zaplanowane, by rozwinięte zostały wątki literackie, etnograficzne i te
związane ze sztuką. Do ich prowadzenia zaproszeni byli badacze najrozmaitszych
dyscyplin naukowych, zarazem reprezentujących różne środowiska akademickie,
dzięki czemu w czasie jedenastu wystąpień poruszone zostały główne aspekty
związane z Huculszczyzną, jej przeszłością, kulturą oraz jej przekształceniami pod
wpływem rosnącej roli oddziaływań cywilizacji industrialnej. Figury literackie zwią-
zane z opisem nie tylko tego regionu, bo te przywołała w swojej recenzji autorka,
omówił na przykład w swoim wykładzie dr Jan Choroszy.
Powracając do kwestii tryptyku zawieszonego na początku wystawy, gotów za-
wsze jestem przyjąć uwagi rzeczowe, ale nie obcesowe. Odbiorca może nie zgodzić
się na propozycję autora wystawy, może ją odrzucać, może podważać jej sens, ale
musi być też świadom, że imputując mu brak refleksji, sam naraża się na taki sam
zarzut. Istnieje zatem jeszcze jeden istotny, według mnie, niuans dotyczący stylu
uprawianej krytyki. Otóż istnieje zasadnicza różnica między stwierdzeniami: „nie
zgadzam się na”, „odrzucam”, „nie rozumiem”, „nie przekonuje mnie”, a stwierdze-
niami typu: „kurator [...] nie postawił sobie pytania”, „powinna skłonić kuratora
do przemyślenia”, „organizatorom zabrakło pogłębionej refleksji”, „za nietrafiony
pomysł należy uznać” itp. Otóż pytanie, czy na pewno „należy”? Oto autorka
wygłasza opinie ex cathedra, jako że wie wszystko lepiej. Taki protekcjonalny styl
uprawianej krytyki jest nie do przyjęcia i to polecam recenzentce mieć w przyszłości
na uwadze. •
23 A. Sabor, Popiół, w którym drzemią iskry, „Tygodnik Powszechny” 05.04.2011, http://tygodnik.
onet.pl/i,61668,druk.html [stan na: 06.06.2011].
130
RECENZJE I OMÓWIENIA
Mirosław Piotr Kruk
z Murano, zanim, pomalowane białą emalią, zawisły na szyi huculskiej dziewczyny,
o tyle zdumiewa np. wygląd naczyń produkowanych przez czarnohorskich górali:
rozliczne dzbany, cukiernice i «kołacze», w których przechowywano wódkę, zdają
się wiernie powtarzać formy lekytów i amfor, wzorce wprost ze starożytnej Gre-
cji”23. Problemów związanych ze sztuką ludową Huculszczyzny, jej nadzwyczajnym
bogactwem, recepcją i przekształceniami jest tak wiele, że łatwo o zarzut, iż coś
zostało pominięte.
Uzupełnieniu podjętych na wystawie tematów miały służyć wykłady towarzyszą-
ce. Zostały tak zaplanowane, by rozwinięte zostały wątki literackie, etnograficzne i te
związane ze sztuką. Do ich prowadzenia zaproszeni byli badacze najrozmaitszych
dyscyplin naukowych, zarazem reprezentujących różne środowiska akademickie,
dzięki czemu w czasie jedenastu wystąpień poruszone zostały główne aspekty
związane z Huculszczyzną, jej przeszłością, kulturą oraz jej przekształceniami pod
wpływem rosnącej roli oddziaływań cywilizacji industrialnej. Figury literackie zwią-
zane z opisem nie tylko tego regionu, bo te przywołała w swojej recenzji autorka,
omówił na przykład w swoim wykładzie dr Jan Choroszy.
Powracając do kwestii tryptyku zawieszonego na początku wystawy, gotów za-
wsze jestem przyjąć uwagi rzeczowe, ale nie obcesowe. Odbiorca może nie zgodzić
się na propozycję autora wystawy, może ją odrzucać, może podważać jej sens, ale
musi być też świadom, że imputując mu brak refleksji, sam naraża się na taki sam
zarzut. Istnieje zatem jeszcze jeden istotny, według mnie, niuans dotyczący stylu
uprawianej krytyki. Otóż istnieje zasadnicza różnica między stwierdzeniami: „nie
zgadzam się na”, „odrzucam”, „nie rozumiem”, „nie przekonuje mnie”, a stwierdze-
niami typu: „kurator [...] nie postawił sobie pytania”, „powinna skłonić kuratora
do przemyślenia”, „organizatorom zabrakło pogłębionej refleksji”, „za nietrafiony
pomysł należy uznać” itp. Otóż pytanie, czy na pewno „należy”? Oto autorka
wygłasza opinie ex cathedra, jako że wie wszystko lepiej. Taki protekcjonalny styl
uprawianej krytyki jest nie do przyjęcia i to polecam recenzentce mieć w przyszłości
na uwadze. •
23 A. Sabor, Popiół, w którym drzemią iskry, „Tygodnik Powszechny” 05.04.2011, http://tygodnik.
onet.pl/i,61668,druk.html [stan na: 06.06.2011].
130
RECENZJE I OMÓWIENIA
Mirosław Piotr Kruk