Novensia: Studia i Materiały (4.1992)

Piotr Dyczek

Z WSTĘPNYCH BADAN NAD CERAMIKĄ Z WYPEŁNISKA LATRYNY SZPITALNEJ
W NOYAE*

Jednym z najważniejszych wyników badań archeologicznych prowa-
dzonych w Novae przez Ekspedycję Uniwersytetu Warszawskiego jest
rekonstrukcja planu szpitala wojskowego. Był on zbudowany w
praetentura twierdzy legionowej, w narożniku skrzyżowania via
sagularis z via praetoria. Poszczególne skrzydła va1etudinarium
służyły, jak wynika to z dotychczasowych badań, różnym celomi.
Pomieszczenia dla chorych były zgrupowane w układzie trójdzielnym
(wąski przedsionek z przylegającymi doń z obu stron większymi iz-
bami) w skrzydle północnym, południowym oraz częściowo zachodnim.
Skrzydło wschodnie, w którym znajdowało się główne wejście do
szpitala, służyło, być może, celom administracyjnym. W zachodniej
części szpitala domyślamy się istnienia również pomieszczeń gospo-
darczych. W północnej partii tego skrzydła dr W.Szubert odsłonił w
roku 1985 pozostałości latryny (ryc.l)2. Wykonany z kamieni kanał
obiegał z czterech stron niewielkie pomieszczenie. Brał on począ-
tek w kanale ulicy, która biegła wzdłuż zachodniego muru valetudi-
narium, nieczystości odprowadzał przechodząc przez mur północny
szpitala do kanału via sagularis. Dno kanału latryny jest wykonane
z cegieł pieczętowanych stemplem: LEG I ITALI, który pozwala na
datowanie całej konstrukcji na wczesny II w.n.e. (ryc.2)3. Jak się
wydaje, latryna w III w. została zasypana i przykryta płytami
terakotowymi. Stanowiły one podłogę budowli należącej do pierwsze-
go etapu osadnictwa cywilnego na tym obszarze. W wypełnisku latry-
ny można wyróżnić dwie fazy. W pierwszej, wcześniejszej, do latry-
ny trafiły lampy wykonane z brązu i gliny oraz kawałki naczyń
szklanych, które mogą być datowane na początek II wieku** . W dru-
giej fazie latrynę zasypano gruzem, w którym zachowały się m.in.