DOI article:
Genčeva, Evgenija: Drobne przedmioty metalowe z odcinka IV w Novae: sprzączki, aplikacje, kolczyki
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.41868#0083
Evgenia Genćeva
DROBNE PRZEDMIOTY METALOWE Z ODCINKA IV
W NOVAE
Sprzączki, aplikacje, kolczyki
Sprzączki
Chociaż na odcinku IV znaleziono niewiele sprzączek, to jednak można wśród
nich wydzielić dwie grupy: sprzączki do spinania pancerzy oraz sprzączki do pasa
i rzemieni uprzęży końskiej.
Sprzączki kat. nr 1, 2 i 3 należały prawdopodobnie do spinania części pancerzy
typu lorica segmentata (Robinson, 1975, fig. 178). Te z nich, które miały kształt
owalny, były przymocowane do pancerza nitem o dużej główce za pomocą małej
prostokątnej skuwki. Znajdowały się one wewnątrz naramiennika, łącząc jego części
z napierśnikiem. Sprzączka kat. nr 3 spinała zewnętrzne części pancerza. Sprzączki
kat. nr 4 i 7 należą do najbardziej popularnych w IV w. klamer do pasa.
Okrągła żelazna sprzączka kat. nr 8 należy do rzadkich znalezisk. Spotyka się je
od końca II do końca IV w., służyły zaś do spinania uprzęży końskiej (J. Oldenstein,
1976, 218). Prawdopodobnie z najazdem gockim należy wiązać sprzączki kat. nr 6,
9 i 10, datowane na połowę IV i V w. Podobne zabytki znamy także z innych miast
naddunajskich: Vidin, Tutrakan. Dużo ich występuje na terenie Rumunii. Identyczną
sprzączkę ze skuwką z wyobrażeniem ptaka — kat. nr 9 — znaleziono na nekropoli
w Callatis (C. Preda, 1980, 41 ,.pl. XLVI, 6). Żelazna sprzączka kat. nr 12 ozdabiała
kiedyś tzw. pas bizantyjsko-italski. Bogato zdobione pasy tego typu znajduje się na
obszarze całego Półwyspu Bałkańskiego, na wybrzeżu Adriatyku i we Włoszech
(Z. Vinski, 1967, 36). Do spinania pasa służyły dwie klamry — kat. nr 13, 14. Te
proste żelazne kółka o średnicy ok. 6 cm są najczęściej spotykanymi elementami
zapięcia pasów wojskowych w III w. (C. Sagi, 1954, Abb. 19) na obszarze całego
imperium (P. Noelke, 1986). Fragmentem tego samego typu zapięcia są guziki —
kat. nr 20, 21. Służyły one do zamocowania rozdwojonych końców właściwego pasa.
Katalog
1. Nr inw. 314/79w, tabl. I, 1.
На X, kw. 11.
Sprzączka brązowa. Przekrój owalny. Brak języczka i skuwki.
Rozmiary: dł. 1,8 cm, szer. 1,2 cm.
DROBNE PRZEDMIOTY METALOWE Z ODCINKA IV
W NOVAE
Sprzączki, aplikacje, kolczyki
Sprzączki
Chociaż na odcinku IV znaleziono niewiele sprzączek, to jednak można wśród
nich wydzielić dwie grupy: sprzączki do spinania pancerzy oraz sprzączki do pasa
i rzemieni uprzęży końskiej.
Sprzączki kat. nr 1, 2 i 3 należały prawdopodobnie do spinania części pancerzy
typu lorica segmentata (Robinson, 1975, fig. 178). Te z nich, które miały kształt
owalny, były przymocowane do pancerza nitem o dużej główce za pomocą małej
prostokątnej skuwki. Znajdowały się one wewnątrz naramiennika, łącząc jego części
z napierśnikiem. Sprzączka kat. nr 3 spinała zewnętrzne części pancerza. Sprzączki
kat. nr 4 i 7 należą do najbardziej popularnych w IV w. klamer do pasa.
Okrągła żelazna sprzączka kat. nr 8 należy do rzadkich znalezisk. Spotyka się je
od końca II do końca IV w., służyły zaś do spinania uprzęży końskiej (J. Oldenstein,
1976, 218). Prawdopodobnie z najazdem gockim należy wiązać sprzączki kat. nr 6,
9 i 10, datowane na połowę IV i V w. Podobne zabytki znamy także z innych miast
naddunajskich: Vidin, Tutrakan. Dużo ich występuje na terenie Rumunii. Identyczną
sprzączkę ze skuwką z wyobrażeniem ptaka — kat. nr 9 — znaleziono na nekropoli
w Callatis (C. Preda, 1980, 41 ,.pl. XLVI, 6). Żelazna sprzączka kat. nr 12 ozdabiała
kiedyś tzw. pas bizantyjsko-italski. Bogato zdobione pasy tego typu znajduje się na
obszarze całego Półwyspu Bałkańskiego, na wybrzeżu Adriatyku i we Włoszech
(Z. Vinski, 1967, 36). Do spinania pasa służyły dwie klamry — kat. nr 13, 14. Te
proste żelazne kółka o średnicy ok. 6 cm są najczęściej spotykanymi elementami
zapięcia pasów wojskowych w III w. (C. Sagi, 1954, Abb. 19) na obszarze całego
imperium (P. Noelke, 1986). Fragmentem tego samego typu zapięcia są guziki —
kat. nr 20, 21. Służyły one do zamocowania rozdwojonych końców właściwego pasa.
Katalog
1. Nr inw. 314/79w, tabl. I, 1.
На X, kw. 11.
Sprzączka brązowa. Przekrój owalny. Brak języczka i skuwki.
Rozmiary: dł. 1,8 cm, szer. 1,2 cm.