DOI Artikel:
Żmudziński, Mateusz: Wstępne wyniki badań laboratoryjnych amfor z jamy nr 4 w principia w Novae
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41868#0187
Mateusz Żmudziński
WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ LABORATORYJNYCH
AMFOR Z JAMY NR 4 W PRINCIPIA W NOYAE
W 1996 r., w trakcie eksploracji jamy nr 4 pod pomieszczeniami Cw oraz Dw,
w południowo-wschodniej części principia w Novae odkryto liczne fragmenty amfor.
Wspomniana jama znajduje się pod budowlą flawijską. Z wypełniska jamy nr 4
pochodzą m.in. fragmenty południowogalijskiej terra sigi 1 lata, sprzed 79 r., denar
legionowy Marka Antoniusza oraz brązowa moneta Druzusa z 23 r.1 Zbiór posia-
danych fragmentów amfor podzielono na trzy grupy. Do pierwszej grupy zaliczono
zabytki w odcieniach żółci i bardzo jasnego brązu. Druga grupa składa się z frag-
mentów o barwie zbliżonej do ceglastej lub żółto-czerwonej, a trzecia z odłamków
pokrytych jasną polewą. W celu dokładniejszego sprecyzowania różnic pomiędzy
strukturami tych grup ceramiki przeprowadzono szczegółowe analizy chemiczne oraz
mikroskopowe analizy petrograficzne2. Badania chemiczne wykonano w Pracowni
WROMIN przy Instytucie Geologii Uniwersytetu Wrocławskiego3, a mineralogiczne
— w Zakładzie Mineralogii i Petrografii tegoż Instytutu4. Badania te miały na celu
określenie charakterystycznych cech technologicznych wymienionych grup amfor,
co może pozwolić na sprecyzowanie typu naczynia, nawet jeśli w danej warstwie
zachowane sąjego małe fragmenty, oraz w przyszłości na precyzyjniejsze ustalenie
proweniencji wyrobów5.
Grupa pierwsza charakteryzuje się żółtawym lub jasnobeżowym zabarwieniem
masy ceramicznej. Według skali Munsella, jest to 10YR 7/4 (yery pale browń)
i zbliżone odcienie. W tej masie widoczne są obtoczone ziarna minerałów (m.in.
kwarcu, amfiboli, piroksenów, plagioklazów i minerałów nieprzezroczystych) oraz
liczne fragmenty skał, głównie wulkanicznych. Spotyka się także pokruszone węgla-
nowe elementy szkieletów organicznych (skorupy małży, fragmenty szkarłupni
i innych mniejszych bezkręgowców). Składniki te zajmują do 40% objętości, na-
tomiast ich wielkość wynosi przeciętnie ok. 1 mm, a tylko sporadycznie dochodzi
do 2 mm. W skład domieszki ceramicznej wchodzą głównie ziarna kwarcu — do
1,5 mm, plagioklazy, rzadziej skalenie potasowe, amfibole, pirokseny i sporadycznie
biotyt. Ziarna kwarcu wykazują wygaszenie faliste lub mozaikowe. Plagioklazy
najczęściej mają budowę pasową lub też sązbliźniaczone wg prawa peryklinowego.
Występujące w danych próbkach pirokseny sąnieplechroniczne i wykazują wysokie
WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ LABORATORYJNYCH
AMFOR Z JAMY NR 4 W PRINCIPIA W NOYAE
W 1996 r., w trakcie eksploracji jamy nr 4 pod pomieszczeniami Cw oraz Dw,
w południowo-wschodniej części principia w Novae odkryto liczne fragmenty amfor.
Wspomniana jama znajduje się pod budowlą flawijską. Z wypełniska jamy nr 4
pochodzą m.in. fragmenty południowogalijskiej terra sigi 1 lata, sprzed 79 r., denar
legionowy Marka Antoniusza oraz brązowa moneta Druzusa z 23 r.1 Zbiór posia-
danych fragmentów amfor podzielono na trzy grupy. Do pierwszej grupy zaliczono
zabytki w odcieniach żółci i bardzo jasnego brązu. Druga grupa składa się z frag-
mentów o barwie zbliżonej do ceglastej lub żółto-czerwonej, a trzecia z odłamków
pokrytych jasną polewą. W celu dokładniejszego sprecyzowania różnic pomiędzy
strukturami tych grup ceramiki przeprowadzono szczegółowe analizy chemiczne oraz
mikroskopowe analizy petrograficzne2. Badania chemiczne wykonano w Pracowni
WROMIN przy Instytucie Geologii Uniwersytetu Wrocławskiego3, a mineralogiczne
— w Zakładzie Mineralogii i Petrografii tegoż Instytutu4. Badania te miały na celu
określenie charakterystycznych cech technologicznych wymienionych grup amfor,
co może pozwolić na sprecyzowanie typu naczynia, nawet jeśli w danej warstwie
zachowane sąjego małe fragmenty, oraz w przyszłości na precyzyjniejsze ustalenie
proweniencji wyrobów5.
Grupa pierwsza charakteryzuje się żółtawym lub jasnobeżowym zabarwieniem
masy ceramicznej. Według skali Munsella, jest to 10YR 7/4 (yery pale browń)
i zbliżone odcienie. W tej masie widoczne są obtoczone ziarna minerałów (m.in.
kwarcu, amfiboli, piroksenów, plagioklazów i minerałów nieprzezroczystych) oraz
liczne fragmenty skał, głównie wulkanicznych. Spotyka się także pokruszone węgla-
nowe elementy szkieletów organicznych (skorupy małży, fragmenty szkarłupni
i innych mniejszych bezkręgowców). Składniki te zajmują do 40% objętości, na-
tomiast ich wielkość wynosi przeciętnie ok. 1 mm, a tylko sporadycznie dochodzi
do 2 mm. W skład domieszki ceramicznej wchodzą głównie ziarna kwarcu — do
1,5 mm, plagioklazy, rzadziej skalenie potasowe, amfibole, pirokseny i sporadycznie
biotyt. Ziarna kwarcu wykazują wygaszenie faliste lub mozaikowe. Plagioklazy
najczęściej mają budowę pasową lub też sązbliźniaczone wg prawa peryklinowego.
Występujące w danych próbkach pirokseny sąnieplechroniczne i wykazują wysokie