DOI article:
Mikocki, Tomasz: Antyczne pierwowzory gdańskiego posągu Neptuna
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27008#0035
Icwasz Mfłoch'
Antyczne pierwowzory gdańskiego
posągu Neptuna
Jeden z najbardziej znanych w Polsce zabytków - a zasługa to telewizyjnej
planszy informacyjnej - bardzo wysokiej klasy brązowy posąg Neptuna
z fontanny na Długim Targu w Gdańsku (il. 1) dla historyka sztuki przed-
stawia wiele tajemnic. Mimo, iż fontanna Neptuna stanowi obowiązkowy
przystanek dla każdej wycieczki, a zdjęcia jej pojawiają się w każdym
przewodniku po Wybrzeżu i Polsce, profesjonalni badacze nie wykazują
obecnie większego zainteresowania tym wspaniałym dziełem. Wcześniejsi
autorzy, żywiej znacznie pracując nad tą grupą rzeźbiarską, nie zdołali
zresztą też w przekonujący i ostateczny sposób ustalić autorstwa rzeźby
Neptuna. Mówiło się o jednym z trzech autorów: Adriaenie de Vries,
Johannie Reichle lub też gdańskim Peterze Husenie, i mimo, iż studiowano
archiwalia, pełnych ustaleń brak. I tak np. Th. Hirsch w 1852 r.' pisze, iż
dzieło powstało w Ausburgu lub Gdańsku i jest dziełem szkoły de Vriesa
lub jego samego. G. Cuny w 1934 rf za autora modelu uważa Johanna Reichle
lub Adriaena de Vries. H. Carl, natomiast, analizując archiwalia świadczące
w sposób niezbyt pewny o autorstwie de Vriesa lub Reichle, wyklucza ich
obu, widząc autora w Peterze Husenie, twórcy mało znanym, zależnym, być
może, od uczniów Giovanniego da Bologna'.
W nowszej literaturze uważa się najczęściej, iż posąg odlał warsztat
Gerd ta Benningsena (Beningka) około 1615 r. właśnie według jego modelu"
' T. Uirsch Zar Kansfgescińcide Danzi^s. Der SprinybrMnnen aa/ detn Langen Markfe, "Neue Preussische
Provinzialblatter" 2:1852. s. 161-169.
^ G. Cuny Der Neptanskrrinnen in Danz;y-300 jakre alt, "Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsverein"
1934, nr 2, s. 30-37
** H. Carl Der Neptanńrannen aa/ detn Langen Markfe za Danzig, "Zeitschrift fur Kunstgeschichte" 6: 1937,
s. 147-150; - idem Nenes tiher den Nepfnnsltrnnncn, "Mitteilungen des Westpreussischer Geschichtsvereins" 1937,
nr 1, s. 13-16.
** A. Gosieniecka Szfaka w Gdańska - ma/arsfwo, rzeź&a, grajika, [w:] Gdańsk, jego dzieje i ka/fara. Warszawa
1969, s. 328; - także L. Krzyżanowski Gdańsk, Sopot, Gdynia. Przewodnik, Warszawa 1973, s. 44; - także np. Letricon
der Knnsf H, Leipzig 1971, s.v. Gdańsk; - J. Kębłowski Dzieje szfaki polskiej. Warszawa 1987, s. 119.
31
Antyczne pierwowzory gdańskiego
posągu Neptuna
Jeden z najbardziej znanych w Polsce zabytków - a zasługa to telewizyjnej
planszy informacyjnej - bardzo wysokiej klasy brązowy posąg Neptuna
z fontanny na Długim Targu w Gdańsku (il. 1) dla historyka sztuki przed-
stawia wiele tajemnic. Mimo, iż fontanna Neptuna stanowi obowiązkowy
przystanek dla każdej wycieczki, a zdjęcia jej pojawiają się w każdym
przewodniku po Wybrzeżu i Polsce, profesjonalni badacze nie wykazują
obecnie większego zainteresowania tym wspaniałym dziełem. Wcześniejsi
autorzy, żywiej znacznie pracując nad tą grupą rzeźbiarską, nie zdołali
zresztą też w przekonujący i ostateczny sposób ustalić autorstwa rzeźby
Neptuna. Mówiło się o jednym z trzech autorów: Adriaenie de Vries,
Johannie Reichle lub też gdańskim Peterze Husenie, i mimo, iż studiowano
archiwalia, pełnych ustaleń brak. I tak np. Th. Hirsch w 1852 r.' pisze, iż
dzieło powstało w Ausburgu lub Gdańsku i jest dziełem szkoły de Vriesa
lub jego samego. G. Cuny w 1934 rf za autora modelu uważa Johanna Reichle
lub Adriaena de Vries. H. Carl, natomiast, analizując archiwalia świadczące
w sposób niezbyt pewny o autorstwie de Vriesa lub Reichle, wyklucza ich
obu, widząc autora w Peterze Husenie, twórcy mało znanym, zależnym, być
może, od uczniów Giovanniego da Bologna'.
W nowszej literaturze uważa się najczęściej, iż posąg odlał warsztat
Gerd ta Benningsena (Beningka) około 1615 r. właśnie według jego modelu"
' T. Uirsch Zar Kansfgescińcide Danzi^s. Der SprinybrMnnen aa/ detn Langen Markfe, "Neue Preussische
Provinzialblatter" 2:1852. s. 161-169.
^ G. Cuny Der Neptanskrrinnen in Danz;y-300 jakre alt, "Mitteilungen des Westpreussischen Geschichtsverein"
1934, nr 2, s. 30-37
** H. Carl Der Neptanńrannen aa/ detn Langen Markfe za Danzig, "Zeitschrift fur Kunstgeschichte" 6: 1937,
s. 147-150; - idem Nenes tiher den Nepfnnsltrnnncn, "Mitteilungen des Westpreussischer Geschichtsvereins" 1937,
nr 1, s. 13-16.
** A. Gosieniecka Szfaka w Gdańska - ma/arsfwo, rzeź&a, grajika, [w:] Gdańsk, jego dzieje i ka/fara. Warszawa
1969, s. 328; - także L. Krzyżanowski Gdańsk, Sopot, Gdynia. Przewodnik, Warszawa 1973, s. 44; - także np. Letricon
der Knnsf H, Leipzig 1971, s.v. Gdańsk; - J. Kębłowski Dzieje szfaki polskiej. Warszawa 1987, s. 119.
31