Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (2.1993)

Katechetyczne
i społeczno-
-obyczajowe
treści
Dz/esi^cń;
Przykazań
zPruszcza
Gdańskiego

8. Antoni Móiier ze współpracownikami N;'e pożąda; dom:; M;'ŹM;'oyo ńueyo, pocz. XVII w.
Kościół parafialny w Pruszczu Gdańskim

Dokładnie takie właśnie wykroczenie, inspirowane przez diabła, przed-
stawia obraz z Pruszcza, nawiązując tym samym do ikonografii
wspomnianej już średniowiecznej TdMicy Dzics^czorya Przykazali z kościoła
Mariackiego'**. Widzimy pogrążoną w rozpaczy kobietę, patrzącą bezsiinie
na opróżnianie jej domu, na ludzi ciągnących po ziemi skrzynię wypełnioną
dorobkiem jej życia. To jednak ani nie oni, ani też nie ten wyrzucający oknem
wielki wór mężczyzna, stanowią tu uosobienie wykroczenia przeciw przy-
kazaniu, gdyż - według Lutra - "pospółstwo, które niewiele pyta o to, czy
doszło do owego majątku uczciwie i prawnie, należy znacznie niżej, do
siódmego przykazania'"**. Właściwymi winowajcami są albo dwaj męż-
czyźni ukazani nieco z lewej strony, na tle domu, albo ktoś, kogo w ogóle na
obrazie nie przedstawiono, skryty w pięknym pałacu wśród wysokich
drzew, odgrodzony od świata potężnym murem. Owi winowajcy nie są
"znanymi powszechnie światu łotrami", lecz "najpobożniejszymi, którzy
A.S. Labuda Ma/arstmo faMicowc w G&ńs/r:;..., s. 141 n, it. 154. Chodzi tu o ilustrację przykazania
dziesiątego, co nie powinno dziwić, gdyż w średniowieczu zamienność nie tyiko 9 i 10 przykazania, aie także 5,
6 i 7, była rzeczą nagminna.
"** DK1973, s. 95.

81