Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (2.1993)

obwieszcza odwieczną, zawsze aktualną prawdę, że antyczne Noscr te
to zalecenie poznania siebie, aby przekonać się o marności człowieczej
natury i przemijaniu ludzkiej egzystencji, a wedle nauki Branta, by
uprzytomnić sobie, że jesteśmy błaznami i dopiero wtedy staniemy się
mądrymi". W ten sposób błazen-głupiec zmienia się w błazna-mędrca,
renesansowego morosoplwsa.
Jako głosiciel prawdy jest równocześnie tym, kto ostrzega przed głupotą
i jej konsekwencjami. Taką funkcję z reguły pełni trefniś w ikonografii
protestanckiej doby reformacji^. W naszym przypadku, przy uwzględnieniu
kontekstu przedstawienia, zwraca uwagę na zgubne skutki pijaństwa i to-
warzyszącej mu często rozpusty. A zatem czyni to samo, co inne błazny
prezentowane w scenach karczemnych, znanych na przykład z grafiki XVI
i pocz. XVII w." (il.14).
Co do przesłania Branta, zob. wyżej przyp. 56.
^ Na temat iHowsop/nts;! oraz funkcji błazna w kulturze i sztuce protestanckiej: Pokora Tofns mor/e..., s. 233,
243-245.
^ Por. np. prace Lucasa van Leyden, Heinricha Vogthcrra Starszego czy Erharda Schoena z lat 20 i 30 XVI w.
(Geisberg, op.cit., nr 1188,1469; -J. Snyder Ndrl/icrn Rend/ssnucf Zlrl; f/;c Cmpinc /Ms /roiM 1350
lo 1575, New York 1985, s. 462-463, il. 535 na s. 462). Zob. także miedzioryt Heinricha Wiringsa i Johanna
Hogenberga, sprzed 1614 r., w: Sitnu ttntl WnppciilH/c/łiłn Mil n/icr /unit!! [...] ersllid; wm Hcńtnc/i /u

22!