DOI Artikel:
Kuniewicz, Jolanta: Twórczość fotograficzna Bolesławy i Edmunda Zdanowskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28101#0252
Jolanta jedyni fotograficy-amatorzy wzięli udział w I Wystawie Fotografii Robotniczej
Kuniewicz zorganizowanej we Lwowie w grudniu 1936 r. Prace ich zwracały ogólną uwagę
zarówno poziomem, jak i rzadką wówczas w Polsce tematyką, ukazując ludzi
pracy różnych zawodów.
Rodzajem fotografii często stosowanym przez Edmunda Zdanowskiego był
reportaż. Zdjęcia tego typu wykonywał dla prasy. W „Fali”, dodatku do wileń-
skiego „Słowa”, zamieszczono jego fotografie ukazujące wileńską rozgłośnię
radiową na Lipówce i pracujących tam ludzi17. W 1932 r. wydano album
zawierający około pięćdziesięciu fotografii wykonanych przez Zdanow-
skiego, dokumentujących wystawę pamiątek Moniuszkowskich18. W następ-
nych latach w jego dorobku znalazły się też fotografie z pogrzebu serca mar-
szałka Piłsudskiego19. W maju 1931 r. Edmund Zdanowski wykonał reportaż
z widowiska regionalnego Bazyliszek Wileński20 oraz uwiecznił powódź
w Wilnie21. Ten rodzaj działalności artystycznej miał charakter wybitnie
nowatorski, ponieważ dla twórców wykształconych w świadomości pikto-
rialnej reportaż był prostą rejestracją, pozbawioną jakichkolwiek wartości
artystycznych. Tym bardziej interesujące, że Zdanowski - uczeń Bułhaka -
zajął się tym właśnie rodzajem twórczości.
Na wystawie zbiorowej Wileńskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii
w Warszawie w 1931 r. Bolesława, dla której ludowość stanowiła przedmiot
zainteresowań kulturowych i estetycznych, pokazała zdjęcia typów białorus-
kich będące dokumentami antropologiczno-etnograficznymi (il. 1, 2). Cha-
rakter ówczesnej fotografii etnograficznej wyraźnie ujawnił się w zdjęciach
obojga artystów z połowy lat trzydziestych, ukazujących typy ludowe i sceny
z kiermaszy wileńskich, tzw. Kaziuków, a także z okazji św. Jana czy świętych
Piotra i Pawła. W tym zespole fotografii wyraźny jest kontekst społeczny i histo-
ryczny. Uchwycone momenty zdają się być inwentaryzacją dawnego świata.
Stanowią niestylizowany, autentyczny obraz zanikającej kultury i świadectwo
życia prostych ludzi. Obrazują relację pomiędzy człowiekiem a tym, co go ota-
cza, pokazują tradycyjny, dawny styl życia. Fotografie z kiermaszy - zarówno
17 „Fala” 1931, nr 244, nr 581; „Fala” 1932, nr 565 (Archiwum GGF, teczka E. i B. Zdanowscy,
wycinki prasowe).
18 S-czyk [Lucjan Uziębło], Po zamknięciu wystawy pamiętek Moniuszkowskich, „Słowo”
1932, nr 166, (Archiwum GGF, teczka E. i B. Zdanowscy, wycinki prasowe).
19 W maju 1936 r. Zdanowski otrzymał imienną przepustkę - „bez pomocnika” - upraw-
niającą do fotografowania uroczystości pogrzebu serca Piłsudskiego na Cmentarzu na Rosie
w Wilnie. Archiwum GGF, teczka E. i B. Zdanowscy, kopia przepustki. W Bibliotece Narodo-
wej w Warszawie w Zakładzie Zbiorów Ikonograficznych znajduje się album Serce Marszałka
z 12 oryginalnymi fotografiami E. i B. Zdanowskich (Wilno 1936 r.). Oprawiony w tkaninę,
format około 24 x 30.
20 Bazyliszek Wileński [Fotoreportaż Edmunda Zdanowskiego], „Światowid” 1931, nr 23,
(wycinki w teczce E. i B. Zdanowscy w archiwum GGF).
21 „Kurier Wileński” 1931; „Przewodnik Katolicki” 1931, nr 19; „Tygodnik Ilustrowany”
1931, nr 18; „Na szerokim świecie” 1931, nr 18, s. 3; „Naujas Żodis” 1931, nr 8 (Archiwum GGF,
teczka E. i B. Zdanowscy, wycinki prasowe).
248
Kuniewicz zorganizowanej we Lwowie w grudniu 1936 r. Prace ich zwracały ogólną uwagę
zarówno poziomem, jak i rzadką wówczas w Polsce tematyką, ukazując ludzi
pracy różnych zawodów.
Rodzajem fotografii często stosowanym przez Edmunda Zdanowskiego był
reportaż. Zdjęcia tego typu wykonywał dla prasy. W „Fali”, dodatku do wileń-
skiego „Słowa”, zamieszczono jego fotografie ukazujące wileńską rozgłośnię
radiową na Lipówce i pracujących tam ludzi17. W 1932 r. wydano album
zawierający około pięćdziesięciu fotografii wykonanych przez Zdanow-
skiego, dokumentujących wystawę pamiątek Moniuszkowskich18. W następ-
nych latach w jego dorobku znalazły się też fotografie z pogrzebu serca mar-
szałka Piłsudskiego19. W maju 1931 r. Edmund Zdanowski wykonał reportaż
z widowiska regionalnego Bazyliszek Wileński20 oraz uwiecznił powódź
w Wilnie21. Ten rodzaj działalności artystycznej miał charakter wybitnie
nowatorski, ponieważ dla twórców wykształconych w świadomości pikto-
rialnej reportaż był prostą rejestracją, pozbawioną jakichkolwiek wartości
artystycznych. Tym bardziej interesujące, że Zdanowski - uczeń Bułhaka -
zajął się tym właśnie rodzajem twórczości.
Na wystawie zbiorowej Wileńskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii
w Warszawie w 1931 r. Bolesława, dla której ludowość stanowiła przedmiot
zainteresowań kulturowych i estetycznych, pokazała zdjęcia typów białorus-
kich będące dokumentami antropologiczno-etnograficznymi (il. 1, 2). Cha-
rakter ówczesnej fotografii etnograficznej wyraźnie ujawnił się w zdjęciach
obojga artystów z połowy lat trzydziestych, ukazujących typy ludowe i sceny
z kiermaszy wileńskich, tzw. Kaziuków, a także z okazji św. Jana czy świętych
Piotra i Pawła. W tym zespole fotografii wyraźny jest kontekst społeczny i histo-
ryczny. Uchwycone momenty zdają się być inwentaryzacją dawnego świata.
Stanowią niestylizowany, autentyczny obraz zanikającej kultury i świadectwo
życia prostych ludzi. Obrazują relację pomiędzy człowiekiem a tym, co go ota-
cza, pokazują tradycyjny, dawny styl życia. Fotografie z kiermaszy - zarówno
17 „Fala” 1931, nr 244, nr 581; „Fala” 1932, nr 565 (Archiwum GGF, teczka E. i B. Zdanowscy,
wycinki prasowe).
18 S-czyk [Lucjan Uziębło], Po zamknięciu wystawy pamiętek Moniuszkowskich, „Słowo”
1932, nr 166, (Archiwum GGF, teczka E. i B. Zdanowscy, wycinki prasowe).
19 W maju 1936 r. Zdanowski otrzymał imienną przepustkę - „bez pomocnika” - upraw-
niającą do fotografowania uroczystości pogrzebu serca Piłsudskiego na Cmentarzu na Rosie
w Wilnie. Archiwum GGF, teczka E. i B. Zdanowscy, kopia przepustki. W Bibliotece Narodo-
wej w Warszawie w Zakładzie Zbiorów Ikonograficznych znajduje się album Serce Marszałka
z 12 oryginalnymi fotografiami E. i B. Zdanowskich (Wilno 1936 r.). Oprawiony w tkaninę,
format około 24 x 30.
20 Bazyliszek Wileński [Fotoreportaż Edmunda Zdanowskiego], „Światowid” 1931, nr 23,
(wycinki w teczce E. i B. Zdanowscy w archiwum GGF).
21 „Kurier Wileński” 1931; „Przewodnik Katolicki” 1931, nr 19; „Tygodnik Ilustrowany”
1931, nr 18; „Na szerokim świecie” 1931, nr 18, s. 3; „Naujas Żodis” 1931, nr 8 (Archiwum GGF,
teczka E. i B. Zdanowscy, wycinki prasowe).
248