DOI Artikel:
Wagner, Arkadiusz: Organizacja i technika pracy w warsztatach snycerskich na Warmii w późnym baroku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43437#0055
Dłonie i stopy zazwyczaj opracowywano w dość sumaryczny sposób, nie
wdając się w wyodrębnianie niuansów umięśnienia i kośćca. Konsekwentnie
zaznaczano jedynie kształt paznokci. I w tym przypadku wyjątek stanowi jedy-
nie oeuvre Mistrza Figur Dobromiejskich. Artysta ten bowiem z biegłością
anatoma wypracowywał - niekiedy wręcz przerysowane - naprężenia mięśni
i ścięgien palców, stóp i dłoni (ił. 10).
Skrzydłom nadawano zazwyczaj prostą i relatywnie płaską formę, w której
plastyczne opracowanie ograniczało się do ich przedniej części. Finezja formy
wyróżnia jedynie skrzydła niektórych figur anielskich z dorobku Krzysztofa Per-
wangera (zwłaszcza z ołtarza głównego w kolegiacie dobromiejskiej). Ich rzeź-
biarskie opracowanie znamionuje głęboki realizm i dbałość o detal, czego dowo-
Organizacja
i technika pracy
w warsztatach
snycerskich...
dem są m.in. stosiny piór. W odróżnieniu
od dzieł innych warsztatów nie są one
żłobione w głąb, a uwypuklone poprzez
dwa równoległe cięcia żłobnikiem.
Ostatnią czynnością rzeźbiarską było
dokomponowanie do bryły figury dodat-
kowych wystających elementów, tj. rąk,
skrzydeł anielskich oraz silniej uplastycz-
nionych fragmentów draperii (ił. 2, 11)71.
Charakterystyczne dla wykończenia fi-
gur jest unikanie gwoździ czy szerzej -
elementów żelaznych - na rzecz dwóch
zasadniczych sposobów łączenia: kle-
jenia na styk oraz kołkowania. Pierw-
szy ze sposobów stosowano rzadziej,
co wynikało zapewne ze sporego zagro-
żenia odtłuczeniem w trakcie transportu
i użytkowania figur72, standardem było
zaś wykorzystywanie klejenia i kołko-
wania zarazem. W ten sposób łączono
zarówno drobniejsze elementy (dłoń
z przedramieniem, przedramię z ramie-
niem, najbardziej uplastycznione frag-
menty draperii), jak też pokaźne frag-
menty korpusu figur. To ostatnie odnosi
się szczególnie do pełnoplastycznych dzieł
dużego formatu, do wykonania których nie
znajdowano pni o wystarczającej średnicy.
II. 10. Mistrz Figur Dobromiejskich, Dismas, ołtarz
Świętej Trójcy w kolegiacie w Dobrym Mieście,
pocz. XVIII w., fot. Arkadiusz Wagner
71 Wagner, Warsztat rzeźbiarski..., s. 161-162; idem, Vom Holzklotz..., s. 176.
72 Na przykład figura personifikacji prawdopodobnie Nadziei z Muzeum Warmińskiego
w Lidzbarku Warmińskim (warsztat Ch.B. Schmidta, 1763 lub 1764 r.), zob. Wagner, Warsztat
rzeźbiarski..., s. 156-162; idem, Vom Holzklotz..., s. 176.
53
wdając się w wyodrębnianie niuansów umięśnienia i kośćca. Konsekwentnie
zaznaczano jedynie kształt paznokci. I w tym przypadku wyjątek stanowi jedy-
nie oeuvre Mistrza Figur Dobromiejskich. Artysta ten bowiem z biegłością
anatoma wypracowywał - niekiedy wręcz przerysowane - naprężenia mięśni
i ścięgien palców, stóp i dłoni (ił. 10).
Skrzydłom nadawano zazwyczaj prostą i relatywnie płaską formę, w której
plastyczne opracowanie ograniczało się do ich przedniej części. Finezja formy
wyróżnia jedynie skrzydła niektórych figur anielskich z dorobku Krzysztofa Per-
wangera (zwłaszcza z ołtarza głównego w kolegiacie dobromiejskiej). Ich rzeź-
biarskie opracowanie znamionuje głęboki realizm i dbałość o detal, czego dowo-
Organizacja
i technika pracy
w warsztatach
snycerskich...
dem są m.in. stosiny piór. W odróżnieniu
od dzieł innych warsztatów nie są one
żłobione w głąb, a uwypuklone poprzez
dwa równoległe cięcia żłobnikiem.
Ostatnią czynnością rzeźbiarską było
dokomponowanie do bryły figury dodat-
kowych wystających elementów, tj. rąk,
skrzydeł anielskich oraz silniej uplastycz-
nionych fragmentów draperii (ił. 2, 11)71.
Charakterystyczne dla wykończenia fi-
gur jest unikanie gwoździ czy szerzej -
elementów żelaznych - na rzecz dwóch
zasadniczych sposobów łączenia: kle-
jenia na styk oraz kołkowania. Pierw-
szy ze sposobów stosowano rzadziej,
co wynikało zapewne ze sporego zagro-
żenia odtłuczeniem w trakcie transportu
i użytkowania figur72, standardem było
zaś wykorzystywanie klejenia i kołko-
wania zarazem. W ten sposób łączono
zarówno drobniejsze elementy (dłoń
z przedramieniem, przedramię z ramie-
niem, najbardziej uplastycznione frag-
menty draperii), jak też pokaźne frag-
menty korpusu figur. To ostatnie odnosi
się szczególnie do pełnoplastycznych dzieł
dużego formatu, do wykonania których nie
znajdowano pni o wystarczającej średnicy.
II. 10. Mistrz Figur Dobromiejskich, Dismas, ołtarz
Świętej Trójcy w kolegiacie w Dobrym Mieście,
pocz. XVIII w., fot. Arkadiusz Wagner
71 Wagner, Warsztat rzeźbiarski..., s. 161-162; idem, Vom Holzklotz..., s. 176.
72 Na przykład figura personifikacji prawdopodobnie Nadziei z Muzeum Warmińskiego
w Lidzbarku Warmińskim (warsztat Ch.B. Schmidta, 1763 lub 1764 r.), zob. Wagner, Warsztat
rzeźbiarski..., s. 156-162; idem, Vom Holzklotz..., s. 176.
53