DOI Artikel:
Woziński, Andrzej: Niderlandy - Lubeka - Gdańsk: o artystycznym pochodzeniu późnogotyckich rzeźb Marii z Dzieciątkiem z Garczyna i Sianowa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43438#0047
Stylistycznych i ikonograficznych źródeł rzeźb
garczyńskiej i sianowskiej próżno szukać w Prusach.
Obie figury różnią się od tutejszych prac z pierw-
szej połowy XV w. koncepcją bryły silnie akcentują-
cą jej materialność, bardziej złożoną, miejscami wie-
lowarstwową strukturą (np. w partiach, w których
przestrzennie ukształtowane włosy Marii to nikną,
to wyłaniają się spod maforium), nieznanymi wcześ-
niej kątowymi formami draperii i bliższymi realiom
typami twarzy. W starszych publikacjach figury dato-
wane są na około 1500 r. lub początek XVI w.29 Kwe-
stię ich proweniencji poruszył również Brosig, wywo-
dząc je, jak już wspomniałem, z Westfalii30 i wskazując
podobne - jego zdaniem - trzy rzeźby znajdujące się
w katedrze św. Patroklusa w Soest31 oraz jedną - w ów-
czesnym Provinzialmuseum w Bonn32 i jedną - w koś-
ciele farnym św. Krzysztofa w Werne (Kreis Unna)33.
Figury z Soest oraz Bonn różnią się od rzeźb garczyń-
skiej i sianowskiej pod względem stylistycznym. Dość
ogólnych podobieństw można się natomiast doszukać
w ikonografii i kompozycji tych dzieł: ukazują one Ma-
rię stojącą na sierpie księżyca, podobny jest także sche-
mat drapowań, zaś układ nóżek Dzieciątka w jednej
z figur z Soest przypomina nieco rozwiązanie zastoso-
wane w figurze z Garczyna. O wiele bliższe pokrewień-
stwo zachodzi natomiast pomiędzy rzeźbami garczyń-
ską i sianowską a podwójnym wyobrażeniem Marii
z Dzieciątkiem podwieszonym do sklepienia w koście-
le w Werne (il. 11, 12). Podobne są układy i kształty
29 Brosig sugerował, że figury powstały na początku XVI w.
Na ten sam okres lub na około 1500 r. datowali je Dutkiewicz
i Antoni. Czas powstania figury w Garczynie określono w Kata-
logu Zabytków Sztuki na pierwszą ćwierć XVI w., zob. Brosig,
Plastyka gotycka..., s. 47; Dutkiewicz, Rzeźba..., s. 328; Antoni,
Dehio-Handbuch der Kunstdenkmdler West und Ostpreussen...,
s. 199; Katalog zabytków sztuki..., s. XVI, 8.
30 Brosig, Plastyka gotycka..., s. 46-48.
31 Die Bau- und Kunstdenkmdler von Westfalen, Bd. 16, Die
Bau- und Kunstdenkmdler des Kreises Soest, bearb. von A. Ludorff,
Munster in W. 1905, s. 106, tabl. 59, il. 1-3.
32 E. Liithgen, Gotische Plastik in den Rheinlanden, Bonn
1921, s. 58.
33 Die Bau- und Kunstdenkmdler von Westfalen, Bd. 1, Die
Bau- und Kunstdenkmdler des Kreises Ludinghausen, bearb. von
A. Ludorff, Munster in W. 1893, s. 111, tabl. 102.
11. 11. Maria z Dzieciątkiem,
około 1470-1480, kościół
św. Krzysztofa, Werne, fot. Andrzej
Woziński
11. 12. Maria z Dzieciątkiem,
około 1470-1480, kościół
św. Krzysztofa, Werne, fot. Andrzej
Woziński
41
garczyńskiej i sianowskiej próżno szukać w Prusach.
Obie figury różnią się od tutejszych prac z pierw-
szej połowy XV w. koncepcją bryły silnie akcentują-
cą jej materialność, bardziej złożoną, miejscami wie-
lowarstwową strukturą (np. w partiach, w których
przestrzennie ukształtowane włosy Marii to nikną,
to wyłaniają się spod maforium), nieznanymi wcześ-
niej kątowymi formami draperii i bliższymi realiom
typami twarzy. W starszych publikacjach figury dato-
wane są na około 1500 r. lub początek XVI w.29 Kwe-
stię ich proweniencji poruszył również Brosig, wywo-
dząc je, jak już wspomniałem, z Westfalii30 i wskazując
podobne - jego zdaniem - trzy rzeźby znajdujące się
w katedrze św. Patroklusa w Soest31 oraz jedną - w ów-
czesnym Provinzialmuseum w Bonn32 i jedną - w koś-
ciele farnym św. Krzysztofa w Werne (Kreis Unna)33.
Figury z Soest oraz Bonn różnią się od rzeźb garczyń-
skiej i sianowskiej pod względem stylistycznym. Dość
ogólnych podobieństw można się natomiast doszukać
w ikonografii i kompozycji tych dzieł: ukazują one Ma-
rię stojącą na sierpie księżyca, podobny jest także sche-
mat drapowań, zaś układ nóżek Dzieciątka w jednej
z figur z Soest przypomina nieco rozwiązanie zastoso-
wane w figurze z Garczyna. O wiele bliższe pokrewień-
stwo zachodzi natomiast pomiędzy rzeźbami garczyń-
ską i sianowską a podwójnym wyobrażeniem Marii
z Dzieciątkiem podwieszonym do sklepienia w koście-
le w Werne (il. 11, 12). Podobne są układy i kształty
29 Brosig sugerował, że figury powstały na początku XVI w.
Na ten sam okres lub na około 1500 r. datowali je Dutkiewicz
i Antoni. Czas powstania figury w Garczynie określono w Kata-
logu Zabytków Sztuki na pierwszą ćwierć XVI w., zob. Brosig,
Plastyka gotycka..., s. 47; Dutkiewicz, Rzeźba..., s. 328; Antoni,
Dehio-Handbuch der Kunstdenkmdler West und Ostpreussen...,
s. 199; Katalog zabytków sztuki..., s. XVI, 8.
30 Brosig, Plastyka gotycka..., s. 46-48.
31 Die Bau- und Kunstdenkmdler von Westfalen, Bd. 16, Die
Bau- und Kunstdenkmdler des Kreises Soest, bearb. von A. Ludorff,
Munster in W. 1905, s. 106, tabl. 59, il. 1-3.
32 E. Liithgen, Gotische Plastik in den Rheinlanden, Bonn
1921, s. 58.
33 Die Bau- und Kunstdenkmdler von Westfalen, Bd. 1, Die
Bau- und Kunstdenkmdler des Kreises Ludinghausen, bearb. von
A. Ludorff, Munster in W. 1893, s. 111, tabl. 102.
11. 11. Maria z Dzieciątkiem,
około 1470-1480, kościół
św. Krzysztofa, Werne, fot. Andrzej
Woziński
11. 12. Maria z Dzieciątkiem,
około 1470-1480, kościół
św. Krzysztofa, Werne, fot. Andrzej
Woziński
41