Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Editor]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Editor]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (14.2015)

II. 1. Georg Theodor Schirrmacher, Widok z wału
na Katownię i wieżę więzienną w Gdańsku, 1850,
papier, ołówek, 18,7 cm x 25,5 cm, w zbiorach
Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie,
nr inw. IS PAN 9663
mi kompozycja powstała prawie d;

rysownika i malarza - Johanna Car-
la Schultza (1801-1873). Na zacho-
wanych rysunkach z lat 1850-1853
widać wyraźne inspiracje tematyką
i stylistyką wypracowaną przez wybit-
nego nauczyciela - miłośnika zabyt-
ków Gdańska. Wśród młodzieńczych
szkiców Schirrmachera zachowały się
dokładne przerysy prac Schultza oraz
innych, mniej znanych miejscowych
artystów. Warto zwrócić uwagę na jed-
ną z najwcześniejszych prac młode-
go Georga Theodora - na pochodzą-
cy z 1850 r. Widok z wału na Katownię
i wieżę więzienną, w Gdańsku (ił. 1).
W zbiorach Muzeum Narodowego
w Gdańsku znajduje się pierwowzór
tego rysunku autorstwa Hermana Por-
scha, nieznanego do tej pory artysty,
który stworzył swoją pracę w 1840 lub
1846 r.11 O naukach u Schultza świad-
czyć może także jeden z najciekaw-
szych rysunków z wczesnego okresu
Schirrmachera - akwarela pochodzą-
ca z 1853 r., przedstawiająca Refektarz
klasztoru brygidek w Gdańsku (il. 2).
Narysowana i pokolorowana farba-
ęć lat po tym, jak klasztor zrówna-

ły z ziemią zarządzające nim władze wojskowe12. Schirrmacher nie mogąc
znać tego widoku z autopsji, musiał posiłkować się pracą Schultza. W dru-
giej serii akwafort wykonanych przez tego artystę i pedagoga istnieje nie-
mal identyczna rycina, na której można zaobserwować jednakowy rozkład

cieni na wysklepkach kryształowego sklepienia refektarza i tę samą ekspo-
zycję słoneczną (rycina nr 9, seria 2). Akwaforty te opublikowano dopiero
w 1859 r., a samą rycinę wyrytowano w 1856 r. Schirrmacher musiał widzieć
rysunek przygotowawczy lub projekt akwaforty, który - jak wskazuje Spis
strat wojennych Muzeum Miejskiego w Gdańsku - był akwarelą13, tak jak pra-
ca młodego Georga. Zachowane z wczesnej młodości rysunki artysty mają

11 Muzeum Narodowe w Gdańsku, Pracownia Rysunku, nr inw. MNG/SD/655/R, Herman
Porsch, Widok z wału na Katownię i wieżę więzienną w Gdańsku, 1840 (1846?).
12 Historia Gdańska, t. 4, 1815-1920, red. Edmund Cieślak, Sopot 1998.
13 Straty wojenne Muzeum Miejskiego w Gdańsku, t 1, red. Małgorzata Danielewicz,
Gdańsk 2005, s. 125, poz. 58.

136