DOI Artikel:
Rzyska‑Laube, Dobromiła: Kolekcja malarstwa Romana Stanisława Janty‑Połczyńskiego z Żabiczyna
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45145#0073
Dobromiła Rzyska-Laube
Kolekcja malarstwa Romana Stanisława
Janty-Połczyńskiego z Żabiczyna1
Nazwisko Janta-Połczyńskich, znane historykom i literaturoznawcom, pozo-
staje dotychczas niemal niezauważone przez historyków sztuki2. Nie zmieniła
tego ani zwiększona ostatnimi laty aktywność badań nad stratami wojennymi
w zakresie dzieł sztuki, ani powstały niedawno film promujący projekt „Muzeum
utracone” częściowo poświęcony stratom Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu,
gdzie w 1919 r. najlepsze obrazy z kolekcji żabiczyńskiej złożone zostały jako
depozyt. Niestety, wraz z kilkakrotnie przywoływaną reprodukcją zaginionego
obrazu Kleopatra Władysława Czachórskiego nie podano informacji, że dzieło
pochodzi ze zbiorów Romana Janty-Połczyńskiego3. Być może niniejsza próba
opisania kolekcji przypomni imię Janta-Połczyńskich, niegdyś wzmiankowane
przez Michała Walickiego, a następnie na długi czas zapomniane4.
Podstawowym źródłem informującym o zbiorach malarstwa zgromadzonych
przez Romana Stanisława Jantę-Połczyńskiego i jego przodków jest spis malowi-
deł zatytułowany Żabiczyńska galeria obrazów, który sporządził syn kolekcjonera
Roman Mieczysław Janta-Połczyński, a następnie opublikował w dwunastym
tomie swoich Wspomnień ziemianina5. W tej samej publikacji zostały opisane
pozostałe zbiory artystyczne z Żabiczyna6. Znajdziemy tu także wiele informacji
na temat losów kolekcji, szczególnie w okresie drugiej wojny światowej i w cza-
sach PRL-u. Źródłem istotnym dla dziejów kolekcji w okresie dwudziestolecia
1 Artykuł powstał w opraciu o materiały zbierane do pracy doktorskiej. Serdeczne podzię-
kowania za udostępnienie materiałów rodzinnych przekazuję Panom Józefowi i Bogdanowi
Janta-Połczyńskim. Wdzięczna jestem także Krystynie Sarnowskiej-Jackowskiej za podpowiedzi
w poszukiwaniu źródeł oraz Kamili Kłudkiewicz za wskazówki interpretacyjne.
2 Ostatnio ukazało się kilka publikacji dotyczących rodziny Janta-Połczyńskich, zob. Wło-
dzimierz Jastrzębski, Leon Janta-Połczyński (1867-1961). Minister i senator z Borów Tucholskich,
Toruń 2001; Tomasz M. Sobalak, Władysław Janta-Połczyński z Redgoszczy. Twórca wielkopol-
skiego łowiectwa, Piła 2013; Aleksander Janta-Połczyński, Wracam z Polski, wstęp i oprać. Gra-
żyna Pomian, Paryż-Kraków-Warszawa 2013; Maria z Komierowskich, Leon Janta-Połczyński,
Pamiętniki, oprać. Włodzimierz Jastrzębski, Jerzy Szwankowski, Bydgoszcz 2013; Michał Folega,
Życie na świat otwarte. Aleksander Janta-Połczyński, Tuchola 2014. Autorka krótkim tekstem
sygnalizowała zagadnienie zbiorów Janty-Połczyńskiego, zob. Dobromiła Rzyska-Laube, Kolekcja
malarstwa Romana Janty-Połczyńskiego, „Kronika Muzeum Sopotu” 2011, nr 8, s. 19-24 (materiały
z konferencji Wokół Polonii Sopockiej).
3 https://www.muzeumutracone.pl/filmy/2014-filmy/ [dostęp: 30.12.2017].
4 Michał Walicki, Wstęp [w:] Jan Białostocki, Michał Walicki, Malarstwo europejskie w zbio-
rach polskich 1300-1800, Warszawa 1955, s. 37.
5 Roman Mieczysław Janta-Połczyński, Wspomnienia ziemianina, t. 12, Żabiczyn.
Dwór - muzeum i warsztat pracy, Sopot 1978, s. 30-38.
6 Ibidem, s. 39-69.
73
Kolekcja malarstwa Romana Stanisława
Janty-Połczyńskiego z Żabiczyna1
Nazwisko Janta-Połczyńskich, znane historykom i literaturoznawcom, pozo-
staje dotychczas niemal niezauważone przez historyków sztuki2. Nie zmieniła
tego ani zwiększona ostatnimi laty aktywność badań nad stratami wojennymi
w zakresie dzieł sztuki, ani powstały niedawno film promujący projekt „Muzeum
utracone” częściowo poświęcony stratom Muzeum Wielkopolskiego w Poznaniu,
gdzie w 1919 r. najlepsze obrazy z kolekcji żabiczyńskiej złożone zostały jako
depozyt. Niestety, wraz z kilkakrotnie przywoływaną reprodukcją zaginionego
obrazu Kleopatra Władysława Czachórskiego nie podano informacji, że dzieło
pochodzi ze zbiorów Romana Janty-Połczyńskiego3. Być może niniejsza próba
opisania kolekcji przypomni imię Janta-Połczyńskich, niegdyś wzmiankowane
przez Michała Walickiego, a następnie na długi czas zapomniane4.
Podstawowym źródłem informującym o zbiorach malarstwa zgromadzonych
przez Romana Stanisława Jantę-Połczyńskiego i jego przodków jest spis malowi-
deł zatytułowany Żabiczyńska galeria obrazów, który sporządził syn kolekcjonera
Roman Mieczysław Janta-Połczyński, a następnie opublikował w dwunastym
tomie swoich Wspomnień ziemianina5. W tej samej publikacji zostały opisane
pozostałe zbiory artystyczne z Żabiczyna6. Znajdziemy tu także wiele informacji
na temat losów kolekcji, szczególnie w okresie drugiej wojny światowej i w cza-
sach PRL-u. Źródłem istotnym dla dziejów kolekcji w okresie dwudziestolecia
1 Artykuł powstał w opraciu o materiały zbierane do pracy doktorskiej. Serdeczne podzię-
kowania za udostępnienie materiałów rodzinnych przekazuję Panom Józefowi i Bogdanowi
Janta-Połczyńskim. Wdzięczna jestem także Krystynie Sarnowskiej-Jackowskiej za podpowiedzi
w poszukiwaniu źródeł oraz Kamili Kłudkiewicz za wskazówki interpretacyjne.
2 Ostatnio ukazało się kilka publikacji dotyczących rodziny Janta-Połczyńskich, zob. Wło-
dzimierz Jastrzębski, Leon Janta-Połczyński (1867-1961). Minister i senator z Borów Tucholskich,
Toruń 2001; Tomasz M. Sobalak, Władysław Janta-Połczyński z Redgoszczy. Twórca wielkopol-
skiego łowiectwa, Piła 2013; Aleksander Janta-Połczyński, Wracam z Polski, wstęp i oprać. Gra-
żyna Pomian, Paryż-Kraków-Warszawa 2013; Maria z Komierowskich, Leon Janta-Połczyński,
Pamiętniki, oprać. Włodzimierz Jastrzębski, Jerzy Szwankowski, Bydgoszcz 2013; Michał Folega,
Życie na świat otwarte. Aleksander Janta-Połczyński, Tuchola 2014. Autorka krótkim tekstem
sygnalizowała zagadnienie zbiorów Janty-Połczyńskiego, zob. Dobromiła Rzyska-Laube, Kolekcja
malarstwa Romana Janty-Połczyńskiego, „Kronika Muzeum Sopotu” 2011, nr 8, s. 19-24 (materiały
z konferencji Wokół Polonii Sopockiej).
3 https://www.muzeumutracone.pl/filmy/2014-filmy/ [dostęp: 30.12.2017].
4 Michał Walicki, Wstęp [w:] Jan Białostocki, Michał Walicki, Malarstwo europejskie w zbio-
rach polskich 1300-1800, Warszawa 1955, s. 37.
5 Roman Mieczysław Janta-Połczyński, Wspomnienia ziemianina, t. 12, Żabiczyn.
Dwór - muzeum i warsztat pracy, Sopot 1978, s. 30-38.
6 Ibidem, s. 39-69.
73