DOI Artikel:
Skibiński, Franciszek: Uwagi na temat gdańskiego budownictwa publicznego drugiej połowy XVI i pierwszej połowy XVII w. pod kątem zaopatrzenia w materiał kamieniarski
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52466#0006
Franciszek Należy do nich sposób pozyskiwania materiału kamieniarskiego na potrzeby
Skibiński gdańskich przedsięwzięć architektonicznych i rzeźbiarskich. Znakomita
koniunktura gospodarcza miasta w późnym XVI i w pierwszej połowie XVII w.
przekładała się na liczne inicjatywy budowlane, zarówno publiczne, jak i pry-
watne. Gdańsk był w tym czasie również jednym z najważniejszych ośrodków
rzeźbiarskich na obszarze ówczesnej Rzeczpospolitej i regionu pobrzeża Bałtyku.
W rezultacie miasto stało się istotnym centrum importu i handlu materiałem
kamieniarskim, które łączyło międzynarodowe szlaki handlowe z odbiorcami
z głębi kraju4.
i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczpospolitej. Studium historyczno-materiałoznawcze
przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku, Warszawa 2015. Zob. także:
Ryszard Szmydki, Południowoniderlandzkie marmury w Zamku Królewskim w Warszawie za Zyg-
munta III, „Kronika Zamkowa” 2000, nr 40, s. 5-17; idem, Marbres mosans dans les demeures
royales en Pologne sous Sigismond III Vasa [w:] Pouvoir(s) de marbres, Dossier de la Commis-
sion Royale des Monuments, Sites et Fouilles, Liege 2004, s. 77-84; Piotr Jamski, The Building
Stones of Zygmunt III in the Grand Duchy ofLithuania [w:] Actes du XIVe Colloque Internatio-
nal de Glyptographie du Chambord, red. Jean-Louis van Belle, Braine-le-Chateau 2005, s. 503-522;
Michał Wardzyński, Foreign Marble and other building Materiał in Polish Renaissance and Baroąue
Sculpture during the Sixteenth and Seventeenth Century [w:] Actes du XIV Colloque International
de Glyptographie..., s. 527-533; idem, Analiza materiałowa zabytków małej architektury i rzeźby
kamiennej z XVI i początku XVII wieku w Wilnie i Nieświeżu [w:] Sztuka Kresów Wschodnich, t. 6,
red. Andrzej Betlej, Piotr Krasny, Kraków 2006, s. 187-223; idem, The Import and Use ofBelgian
Marble and Limestone in Smali Architecture and Stone Sculpture on Polish Territory from the Middle
Ages to the Second HalfofEighteenth Century [w:] Actes du XV Colloąue International de Glyptogra-
phie du Chambord, red. Jean-Louis van Belle, Braine-le-Chateau 2007, s. 377-421; Ryszard Szmydki,
Artystyczno-dyplomatyczne kontakty Zygmunta III Wazy z Niderlandami Południowymi, Lublin 2008,
s. 205-241; Michał Wardzyński, Marmury i wapienie południowoniderlandzkie na ziemiach polskich
od średniowiecza do 2. poł. XVIII w. Import i zastosowanie w małej architekturze i rzeźbie kamien-
nej, „Biuletyn Historii Sztuki” 2008, R. 70, nr 3-4, s. 307-357; idem, Między Italią a Niderlandami.
Środkowoeuropejskie ośrodki kamieniarsko-rzeźbiarskie wobec tradycji nowożytnej. Uwagi z dziedziny
materiałoznawstwa [w:] Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, red. Aleksandra Lipińska,
Wrocław 2009, s. 425-455; idem, Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii i Olandii do Rzeczpospolitej
(od XIII do 2. połowy XVIII w.), „Porta Aurea” 2010, t. 9, s. 45-119; idem, „Alabastry ruskie” - dzieje
eksploatacji i zastosowania w małej architekturze i rzeźbie na Rusi, w Koronie i na Śląsku w XVI w.
[w:] Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach
nowożytnych, red. Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Scheurer, Piotr Oszczanowski, Wrocław 2011,
s. 41-60; idem, Artifices chencinenses. Miejsce i rola warsztatów chęcińskich w produkcji kamieniarsko-
-rzeźbiarskiej w Rzeczpospolitej (koniec XVI - 1. połowa XVII wieku) [w:] Franciszka z Krasińskich
Wettyn. Księżna Kurlandii i Semigalii, prababka dynastii królów włoskich. Dziedzictwo rodziny Krasiń-
skich w regionie świętokrzyskim, red. Dariusz Kalina, Radosław Kubicki, Michał Wardzyński, Kielce
2012, s. 151-169; idem, Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów
włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczpospolitej od XVI do XVIII w., „Porta
Aurea” 2014,1.13 s. 91-135. Ze starszej literatury zob. Maria Weber-Kozińska, Z problematyki his-
torii kamieniarstwa w Polsce, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1958, t. 3, nr 1, s. 61-84;
Władysław Tatarkiewicz, Czarny marmur w Krakowie [w:] O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku.
Architektura, rzeźba, Warszawa 1966, s. 347-399.
4 Podkreślał to wielokrotnie Michał Wardzyński, zob. Wardzyński, Foreign Marble...;
idem, Analiza materiałowa zabytków małej architektury...; idem, The Import and Use of
Belgian Marble...; idem, Marmury i wapienie południowoniderlandzkie...; idem, Między
6
Skibiński gdańskich przedsięwzięć architektonicznych i rzeźbiarskich. Znakomita
koniunktura gospodarcza miasta w późnym XVI i w pierwszej połowie XVII w.
przekładała się na liczne inicjatywy budowlane, zarówno publiczne, jak i pry-
watne. Gdańsk był w tym czasie również jednym z najważniejszych ośrodków
rzeźbiarskich na obszarze ówczesnej Rzeczpospolitej i regionu pobrzeża Bałtyku.
W rezultacie miasto stało się istotnym centrum importu i handlu materiałem
kamieniarskim, które łączyło międzynarodowe szlaki handlowe z odbiorcami
z głębi kraju4.
i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczpospolitej. Studium historyczno-materiałoznawcze
przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku, Warszawa 2015. Zob. także:
Ryszard Szmydki, Południowoniderlandzkie marmury w Zamku Królewskim w Warszawie za Zyg-
munta III, „Kronika Zamkowa” 2000, nr 40, s. 5-17; idem, Marbres mosans dans les demeures
royales en Pologne sous Sigismond III Vasa [w:] Pouvoir(s) de marbres, Dossier de la Commis-
sion Royale des Monuments, Sites et Fouilles, Liege 2004, s. 77-84; Piotr Jamski, The Building
Stones of Zygmunt III in the Grand Duchy ofLithuania [w:] Actes du XIVe Colloque Internatio-
nal de Glyptographie du Chambord, red. Jean-Louis van Belle, Braine-le-Chateau 2005, s. 503-522;
Michał Wardzyński, Foreign Marble and other building Materiał in Polish Renaissance and Baroąue
Sculpture during the Sixteenth and Seventeenth Century [w:] Actes du XIV Colloque International
de Glyptographie..., s. 527-533; idem, Analiza materiałowa zabytków małej architektury i rzeźby
kamiennej z XVI i początku XVII wieku w Wilnie i Nieświeżu [w:] Sztuka Kresów Wschodnich, t. 6,
red. Andrzej Betlej, Piotr Krasny, Kraków 2006, s. 187-223; idem, The Import and Use ofBelgian
Marble and Limestone in Smali Architecture and Stone Sculpture on Polish Territory from the Middle
Ages to the Second HalfofEighteenth Century [w:] Actes du XV Colloąue International de Glyptogra-
phie du Chambord, red. Jean-Louis van Belle, Braine-le-Chateau 2007, s. 377-421; Ryszard Szmydki,
Artystyczno-dyplomatyczne kontakty Zygmunta III Wazy z Niderlandami Południowymi, Lublin 2008,
s. 205-241; Michał Wardzyński, Marmury i wapienie południowoniderlandzkie na ziemiach polskich
od średniowiecza do 2. poł. XVIII w. Import i zastosowanie w małej architekturze i rzeźbie kamien-
nej, „Biuletyn Historii Sztuki” 2008, R. 70, nr 3-4, s. 307-357; idem, Między Italią a Niderlandami.
Środkowoeuropejskie ośrodki kamieniarsko-rzeźbiarskie wobec tradycji nowożytnej. Uwagi z dziedziny
materiałoznawstwa [w:] Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, red. Aleksandra Lipińska,
Wrocław 2009, s. 425-455; idem, Import kamieni i dzieł rzeźby z Gotlandii i Olandii do Rzeczpospolitej
(od XIII do 2. połowy XVIII w.), „Porta Aurea” 2010, t. 9, s. 45-119; idem, „Alabastry ruskie” - dzieje
eksploatacji i zastosowania w małej architekturze i rzeźbie na Rusi, w Koronie i na Śląsku w XVI w.
[w:] Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach
nowożytnych, red. Andrzej Betlej, Katarzyna Brzezina-Scheurer, Piotr Oszczanowski, Wrocław 2011,
s. 41-60; idem, Artifices chencinenses. Miejsce i rola warsztatów chęcińskich w produkcji kamieniarsko-
-rzeźbiarskiej w Rzeczpospolitej (koniec XVI - 1. połowa XVII wieku) [w:] Franciszka z Krasińskich
Wettyn. Księżna Kurlandii i Semigalii, prababka dynastii królów włoskich. Dziedzictwo rodziny Krasiń-
skich w regionie świętokrzyskim, red. Dariusz Kalina, Radosław Kubicki, Michał Wardzyński, Kielce
2012, s. 151-169; idem, Marmo bianco statuario z Carrary oraz inne importowane gatunki marmurów
włoskich w małej architekturze i rzeźbie na terenie dawnej Rzeczpospolitej od XVI do XVIII w., „Porta
Aurea” 2014,1.13 s. 91-135. Ze starszej literatury zob. Maria Weber-Kozińska, Z problematyki his-
torii kamieniarstwa w Polsce, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1958, t. 3, nr 1, s. 61-84;
Władysław Tatarkiewicz, Czarny marmur w Krakowie [w:] O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku.
Architektura, rzeźba, Warszawa 1966, s. 347-399.
4 Podkreślał to wielokrotnie Michał Wardzyński, zob. Wardzyński, Foreign Marble...;
idem, Analiza materiałowa zabytków małej architektury...; idem, The Import and Use of
Belgian Marble...; idem, Marmury i wapienie południowoniderlandzkie...; idem, Między
6