Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (17.2018)

II. 2. Abraham van den Blocke
z warsztatem (?), epitafium rodziny Paula
Chóne-Jaskiego, Gdańsk, około 1628,
wapienie mozańskie, wapień olandzki
i alabaster angielski, fot. Franciszek
Skibiński

Za pośrednictwem Niderlandów nad Bałtyk
sprowadzano również alabastry, a od przełomu XVI
i XVII w. - także marmury włoskie, w tym marmo
bianco statuario z Massa di Carrara15. Jako pierwszy
alabaster sprowadzał do Gdańska prawdopodobnie
Willem van den Blocke, który w połowie lat osiem-
dziesiątych użył go do wykonania fragmentów
epitafium burmistrza Johanna Brandesa16 (ił. 3).
Ten sam rzeźbiarz mógł zastosować alabaster już
wcześniej - w latach 1582-1583 - w monumental-
nym nagrobku Krzysztofa Batorego, wykonanym
w Gdańsku „z kosztownych kamieni sprowadzo-
nych zza morza”17. Gdański import alabastru był
częścią szerszego procesu rozpowszechniania się
tego materiału w regionie bałtyckim, w tym samym
czasie kamień trafił bowiem m.in. do Meklembur-
gii i Danii. Philip Brandin, rzeźbiarz pochodzący
z Utrechtu, użył tego materiału w Meklemburgii
w latach 1582-1585 do wykonania fragmentów
pomnika nagrobnego księcia Ulryka i jego mał-
żonki w dawnym chórze tzw. katedry w Giistrow18
(ił. 4). W 1582 r., równolegle z pierwszymi trans-
portami alabastru docierającymi do Gdańska
i Meklemburgii, materiał ten sprowadzono także
za pośrednictwem królewskiego rzeźbiarza Roberta
Jacobsena do Danii na potrzeby prac prowadzo-
nych w Kronborgu19. W kolejnej dekadzie w ala-
bastrze pracował pochodzący z Mechelen rzeźbiarz
Gert van Egen, wznosząc m.in. monumentalny

Analiza materiałowa zabytków małej architekturyidem, The Import and Use ofBelgian Marbłe
...; idem, Marmury i wapieniepołudniowoniderlandzkie...; idem, Marmur i alabaster w rzeźbie
i małej architekturze Rzeczpospolitej.passim.
15 Scholten, De Nederlandse handel...; Wardzyński, Marmo bianco statuario z Carrary...;
idem, Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczpospolitej..., s. 142-181.
16 Wardzyński, Marmury i wapienie..., s. 322-323; idem, Marmur i alabaster w rzeźbie
i małej architekturze Rzeczpospolitej..., s. 245.
17 Ambrosii Simigiani Historia Rerum Ungaricarum et Transivanicarum, red. Josephus
Benigni de Mildenberg, Cibini 1840, s. 110; Skibiński, Willem van den Blocke..., s. 55-56, 190,
425. Por. Wardzyński, Marmury i alabastrypołudniowoniderlandzkie..., s. 245.
18 Anna Jolly, Philip Brandin, ein niederlandischer Bildhauer des 16. Jahrhundert im Dienst
derHerzdge von Mecklenburg, „Oud Holland” 1999, R. 113, nr 1-2, s. 13-34.
19 Kancelliest Brevboger vedrorende Danmarks indre Forhold, 1580-1583, red. Laurs Laursen,
Kobenhavn 1903, s. 513. Na temat Jacobsena zob. m.in. Hannę Honnens de Lichtenberg, Some
Netherlandish artists employed by Frederick II, „Hafnia” 1981, nr 8, s. 54, 65-66.

10