DOI article:
Sobecka, Anna: Świat zwierząt Daniela Schultza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.52466#0046
Anna Znajdujące się obecnie w polskiej kolekcji prywatnej kompozycje ukazujące
ibecka ubite ptactwo powstały jako pendant na potrzeby wyposażenia wnętrza wiel-
biciela nie tylko malarstwa, lecz także łowiectwa. Zamiłowanie do polowań
musiało być w każdym razie wspólną pasją klienteli Schultza i jego samego, być
może towarzyszącego królom polskim w ich polowaniach.
Malarz był też autorem bardziej dynamicznych przedstawień. Obraz Walka
psa z ptakiem (67 x 94 cm), powstały około 1665-1670 r. (ił. 11), został przypi-
sany artyście przez Hansa Seckera, a obecnie uznany jest za zaginiony36. Charak-
terystyczne dla malarstwa Schultza są tu sposób ukazania trzcin ograniczających
II. 11. Daniel Schultz, Walka psa z ptakiem, zaginiony,
fot. archiwalna, Muzeum Narodowe w Gdańsku
kompozycję z lewej strony, a także staran-
ność oddania upierzenia bąka, sierści psa
oraz sumaryczne potraktowanie pejzażu
w tle. W stosunku do tego, co obserwu-
jemy w stanowiących pierwowzór dzie-
łach Paula de Vosa (1591/1595-1678)
czy Abrahama Hondiusa (1631-1691),
prace Schultza charakteryzuje wyraźne
zbliżenie kadru. Wyeliminowane zosta-
ją antyczne ruiny i szerszy pejzaż, wyraź-
ne jest natomiast skupienie na parze psa
i bąka, a także na roślinności ogranicza-
jącej kompozycję. Przestrzeń na obrazie
została maksymalnie spłycona. Dodatko-
wo należy zwrócić uwagę, że takie zdarze-
nie nie mogło być zaobserwowane w na-
turze. W polowaniu na bąka czy czaplę
psy służą tylko wypłaszaniu ptaka po to,
by mógł go zaatakować sokół37. Mamy
zatem do czynienia z sytuacją sztuczną,
stworzoną na użytek dzieła sztuki, wy-
koncypowaną, w której zwierzęta „grają
swoje role”.
Podobny charakter ma też zdarze-
nie przedstawione na obrazie powiąza-
nym z Schultzem stosunkowo niedawno - Jastrząb atakuje czaple38 (il. 12). Praca
przechowywana w Monachium, jeszcze kilka lat temu uznawana za dzieło szkoły
36 Ten zaginiony obraz był analizowany przez Bożenę Steinborn. Badaczka wskazuje
na źródła obrazowe, omawia szczegółowo ikonografię i metaforyczne znaczenie tego typu scen,
zob. Steinborn, Obraz Daniela Schultza..., s. 129-140.
37 Ibidem, s. 133.
38 Jako pierwsza z Schultzem związała ten obraz Bożena Steinborn, Malarz Daniel Schultz...,
s. 174, nr kat. 44. Ostatnio atrybucję tę przyjęli także kustosze Alte Pinakotek i na stronie inter-
netowej muzeum obraz związany został z Schultzem.
46
ibecka ubite ptactwo powstały jako pendant na potrzeby wyposażenia wnętrza wiel-
biciela nie tylko malarstwa, lecz także łowiectwa. Zamiłowanie do polowań
musiało być w każdym razie wspólną pasją klienteli Schultza i jego samego, być
może towarzyszącego królom polskim w ich polowaniach.
Malarz był też autorem bardziej dynamicznych przedstawień. Obraz Walka
psa z ptakiem (67 x 94 cm), powstały około 1665-1670 r. (ił. 11), został przypi-
sany artyście przez Hansa Seckera, a obecnie uznany jest za zaginiony36. Charak-
terystyczne dla malarstwa Schultza są tu sposób ukazania trzcin ograniczających
II. 11. Daniel Schultz, Walka psa z ptakiem, zaginiony,
fot. archiwalna, Muzeum Narodowe w Gdańsku
kompozycję z lewej strony, a także staran-
ność oddania upierzenia bąka, sierści psa
oraz sumaryczne potraktowanie pejzażu
w tle. W stosunku do tego, co obserwu-
jemy w stanowiących pierwowzór dzie-
łach Paula de Vosa (1591/1595-1678)
czy Abrahama Hondiusa (1631-1691),
prace Schultza charakteryzuje wyraźne
zbliżenie kadru. Wyeliminowane zosta-
ją antyczne ruiny i szerszy pejzaż, wyraź-
ne jest natomiast skupienie na parze psa
i bąka, a także na roślinności ogranicza-
jącej kompozycję. Przestrzeń na obrazie
została maksymalnie spłycona. Dodatko-
wo należy zwrócić uwagę, że takie zdarze-
nie nie mogło być zaobserwowane w na-
turze. W polowaniu na bąka czy czaplę
psy służą tylko wypłaszaniu ptaka po to,
by mógł go zaatakować sokół37. Mamy
zatem do czynienia z sytuacją sztuczną,
stworzoną na użytek dzieła sztuki, wy-
koncypowaną, w której zwierzęta „grają
swoje role”.
Podobny charakter ma też zdarze-
nie przedstawione na obrazie powiąza-
nym z Schultzem stosunkowo niedawno - Jastrząb atakuje czaple38 (il. 12). Praca
przechowywana w Monachium, jeszcze kilka lat temu uznawana za dzieło szkoły
36 Ten zaginiony obraz był analizowany przez Bożenę Steinborn. Badaczka wskazuje
na źródła obrazowe, omawia szczegółowo ikonografię i metaforyczne znaczenie tego typu scen,
zob. Steinborn, Obraz Daniela Schultza..., s. 129-140.
37 Ibidem, s. 133.
38 Jako pierwsza z Schultzem związała ten obraz Bożena Steinborn, Malarz Daniel Schultz...,
s. 174, nr kat. 44. Ostatnio atrybucję tę przyjęli także kustosze Alte Pinakotek i na stronie inter-
netowej muzeum obraz związany został z Schultzem.
46