Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (17.2018)

II. 17. Projekt maswerku dla kościoła Mariackiego, repr.
za: „Notizblatt des Architektenvereins zu Berlin” 1844,
Nr. 23-24, BI. 83

wzorując się na przedstawieniu Ra-
faela71. Pozostałe dwa witraże ukazy-
wały scenę Zwiastowania wzorowaną
na pracy Giotta oraz scenę Ofiaro-
wania Jezusa w Świątyni Jerozolim-
skiej, nawiązującą do obrazu Fra Bar-
tolomeo72. Prace nad wymianą okien
i wstawianiem witraży były przedsię-
wzięciem dosyć kosztownym i czaso-
chłonnym73. Tworzenie środkowego
witrażu o wysokości 19 m i szeroko-
ści 6 m zajęło 9 miesięcy, a całkowi-
te koszty wymiany okna wyniosły
9500 talarów74.
Zakończenie prac nad remontem
okien zbiegło się w czasie z ogłosze-
niem nowego pomysłu na zmianę
wewnątrz budowli. Jej inicjatorem był
ówczesny archidiakon kościoła Ma-
riackiego, Theodor Friedrich Knie-
wel. Wystosował on apel do wier-
nych o datki, które miały pokryć koszt
budowy nowej zakrystii75. Planowa-
no, że stanie ona w miejscu starej, ale
będzie większa i wyższa. Koszty rea-

lizacji inwestycji oszacowano zaledwie na 500 talarów, a oddanie jej do użytku na-
stąpiło w 1847 r.76

Nowa zakrystia (ił. 18) została wydzielona we wnętrzu kościoła za pomocą
trzech niskich ścianek wykonanych z drewna, o bogatej dekoracji snycerskiej

Kóniglichen Porzellanmanufaktur, obecnie zaginione, zob. Angela Beeskow, Die Ausstattung
in den Kirchen des Berliner Kirchenbauvereins (1890-1904). Mit einem Beitrag zur Ikonographie
des Protestantismus, Berlin 2005, s. 431, 443.
71 Szczegółowy opis przedstawienia pojawił się na łamach lokalnej prasy, zob. „Danziger
Dampfboot”, 30.04.1844, s. 411; „Danziger Dampfboot”, 1.08.1844, s. 734-735.
72 Oba kartony powstały w pracowni malarza Wilhelma Wacha, zob. „Deutsche Kunst-
-Zeitung”, 23.05.1863, s. 166.
73 Przy witrażach pracowało łącznie siedmiu malarzy. Prace na miejscu nadzorował budow-
niczy miejski Zernecke, zob. Von Falkenstein,Beschreibung des von Seiner Majestat..., s. 130inn.
74 Ibidem, s. 132; „Danziger Dampfboot” 20.08.1844, s. 798.
75 APG, Konsystorz Ewangelicki w Gdańsku, sygn. 977/1071, Bauten und Reparaturen an
der Oberpfarrkirche Sankt Marien in Danzig, s. 128.
76 Ukończona zakrystia służyła jako registratura, archiwum kościelne oraz miejsce prze-
chowywania cennych naczyń liturgicznych, zob. Agathon Harnoch, Chronik und Statistik der
evangelishen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreussen, Neidenburg 1890, s. 383.

84