DOI Artikel:
Makała, Rafał: Nawiązania do tradycji nowożytnej w ceglanej architekturze wczesnomodernistycznej północnych Niemiec
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52466#0105
podobnie jak w Klópperhaus czy
w Haus Glass Hógera. Podziały ar-
chitektoniczne i większość detali od-
wołują się do tradycji nowożytnej,
jednak w dziele Schumachera po-
jawiają się też elementy inspirowa-
ne budownictwem średniowiecza,
np. wzór z główek cegieł na trzonie
wieży W swoich następnych reali-
zacjach, m.in. gmachu szkoły rze-
miosł artystycznych (Kunstgewer-
beschule) w hamburskiej dzielnicy
Uhlenhorst (1911-1914), komisa-
riacie policji Dawidwache w dzielni-
cy St. Pauli (1913-1914) czy Muze-
um Historii Hamburga (1914-1922)
(il. 4), architekt pozostawał wierny tej
manierze. Jego poglądy na architek-
turę ceglaną zaczęły się radykalizo-
wać dopiero w czasie pierwszej wojny
światowej, gdy - m.in. pod wpływem
Friedricha Naumanna (z którym
znał się jeszcze z okresu pracy w Lip-
sku w latach 1896-1901) - zaczął
opowiadać się za odejściem od neo-
klasycyzmu na rzecz szeroko pojętej
ludowości w duchu Heimatschutz-
bewegung34.
Dalsza ewolucja architektury cegla-
nej wczesnego modernizmu w północ-
nych Niemczech prowadziła w stronę
11. 4. Fritz Schumacher, Muzeum Historii Hamburga,
1914-1922, stan obecny, Copyright: Mbdortmund,
repr. za: Wikimedia Commons na zasadach GNU Free
Documentation License, version 1.2.
redukcji dekoracji i elementów architektonicznych oraz nadawania im coraz bardziej
abstrakcyjnych form i coraz bardziej swobodnego łączenia motywów. Znako-
mitym przykładem tego rodzaju kompozycji jest budynek szkoły podstawowej
34 Estetykę tę znakomicie ilustruje wypowiedź Fritza Schumachera sformułowana u progu
pierwszej wojny światowej: „Es [das Kulturideal] ist ein anderes geworden; in der Epoche der
Grofistadt und der Maschinen wird es gefarbt von sozialen und wirtschaftlichen Forderungen;
Warenhaus, Kleinwohnungsanlage, Volksschule und Fabrik sind nicht mit der aristokratischen
Formenwelt der Antike zu Ibsen, hóchstens die rhythmischen Werte ihres abgeklarten Wesens
kónnen uns Wegweiser werden. Fur die grofien sozialen Organisationen unserer Zeit mufiten wir
den Ausdruck finden. Eine Kunst, die fur das Volk schafft, wird unsere nachste Aufgabe ihrem
Inhalte nach sein, und das ideale Ziel, das hinter dieser Aufgabe steht, wird sein, nicht nur eine
Kunst fur das Volk, sondern eine Kunst des Volkes langsam daraus zu entwickeln”. Zob. Fritz
Schumacher, Grundlagen der Baukunst, Miinchen 1916, s. 64-65.
105
w Haus Glass Hógera. Podziały ar-
chitektoniczne i większość detali od-
wołują się do tradycji nowożytnej,
jednak w dziele Schumachera po-
jawiają się też elementy inspirowa-
ne budownictwem średniowiecza,
np. wzór z główek cegieł na trzonie
wieży W swoich następnych reali-
zacjach, m.in. gmachu szkoły rze-
miosł artystycznych (Kunstgewer-
beschule) w hamburskiej dzielnicy
Uhlenhorst (1911-1914), komisa-
riacie policji Dawidwache w dzielni-
cy St. Pauli (1913-1914) czy Muze-
um Historii Hamburga (1914-1922)
(il. 4), architekt pozostawał wierny tej
manierze. Jego poglądy na architek-
turę ceglaną zaczęły się radykalizo-
wać dopiero w czasie pierwszej wojny
światowej, gdy - m.in. pod wpływem
Friedricha Naumanna (z którym
znał się jeszcze z okresu pracy w Lip-
sku w latach 1896-1901) - zaczął
opowiadać się za odejściem od neo-
klasycyzmu na rzecz szeroko pojętej
ludowości w duchu Heimatschutz-
bewegung34.
Dalsza ewolucja architektury cegla-
nej wczesnego modernizmu w północ-
nych Niemczech prowadziła w stronę
11. 4. Fritz Schumacher, Muzeum Historii Hamburga,
1914-1922, stan obecny, Copyright: Mbdortmund,
repr. za: Wikimedia Commons na zasadach GNU Free
Documentation License, version 1.2.
redukcji dekoracji i elementów architektonicznych oraz nadawania im coraz bardziej
abstrakcyjnych form i coraz bardziej swobodnego łączenia motywów. Znako-
mitym przykładem tego rodzaju kompozycji jest budynek szkoły podstawowej
34 Estetykę tę znakomicie ilustruje wypowiedź Fritza Schumachera sformułowana u progu
pierwszej wojny światowej: „Es [das Kulturideal] ist ein anderes geworden; in der Epoche der
Grofistadt und der Maschinen wird es gefarbt von sozialen und wirtschaftlichen Forderungen;
Warenhaus, Kleinwohnungsanlage, Volksschule und Fabrik sind nicht mit der aristokratischen
Formenwelt der Antike zu Ibsen, hóchstens die rhythmischen Werte ihres abgeklarten Wesens
kónnen uns Wegweiser werden. Fur die grofien sozialen Organisationen unserer Zeit mufiten wir
den Ausdruck finden. Eine Kunst, die fur das Volk schafft, wird unsere nachste Aufgabe ihrem
Inhalte nach sein, und das ideale Ziel, das hinter dieser Aufgabe steht, wird sein, nicht nur eine
Kunst fur das Volk, sondern eine Kunst des Volkes langsam daraus zu entwickeln”. Zob. Fritz
Schumacher, Grundlagen der Baukunst, Miinchen 1916, s. 64-65.
105