DOI Artikel:
Torbus, Tomasz: Krössinsee (zachodniopomorski Złocieniec‑Budowo) i inne narodowosocjalistyczne „zamki zakonne”. Budowa – funkcja – kostium stylowy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.52466#0124
♦
9
II. 10. Króssinsee, wieże zbudowane po 1939,
fot. Tomasz Torbus
projektach wymiar „gigantomachii”31.
Warto wspomnieć, że oprócz dwóch
wież w Króssinsee i fundamentów
w Vogelsang, na których później posta-
wiono belgijskie koszary32, żaden z tych
monumentalnych projektów nie został
urzeczywistniony.
Podczas analizy formalnej zamków
zakonnych uderza fakt, że Klotz, który
w okresie Republiki Weimarskiej współ-
pracował w Bloku Kotońskich Budowni-
czych (Błock Kolner Baukiinstler) z taki-
mi architektami, jak Dominikus Bóhm,
w Vogelsang i Króssinsee również recy-
puje formy modernistyczne. Ze względu
na uwarunkowania epoki miesza formy
modernistyczne z przytulnością heimat-
stiłu oraz z monumentalizmem i pato-
sem neoklasycyzmu. O ile półokrągłe
ryzality i układ okien są nowoczesne,
zgoła w stylu Mendelsohna, o tyle okrą-
głe okna, wystające ościeże czy inten-
sywne stosowanie nieobrobionych blo-
ków kamiennych są charakterystyczne
dla stylu architektury narodowego so-
cjalizmu. Neoantyczne nawiązania
wprowadzane przez nazistowskich architektów wyrażają się w stosowaniu greckich
porządków, najchętniej doryckiego, a także pytonów przypominających budowle
egipskie, jak w Vogelsang. Architekci i artyści niemieccy inspirowali się także archi-
tekturą i sztuką „ojczyzny aryjczyków” (Iranu, którą to nazwę Persja wprowadzi-
ła 21 marca 1934 r. jako obowiązkową nazwę państwa i zaczęła wymagać jej uży-
wania od innych krajów - istnieje teoria, że zrobiła to dla podtrzymania dobrych
relacji z nazistowskimi Niemcami). Z nietzscheańskiej ojczyzny Zaratustry po-
chodzą prawdopodobnie: sposób uchwycenia perspektywy w niektórych płasko-
rzeźbach Dzikie łowy (Wilde Jagd) w Vogelsang, a w Króssinsee sceny na pylonie
pomnika czy Cwał Walkirii (il. 13) w budynku kantyny, specyficzne rozwiązania
architektoniczne - np. paraboliczny łuk w Weihstatte w Yogelsang - symbolicznym
31 Wbrew literaturze nie chodzi tu o „gigantomanię” i lekką krytykę, tylko o walkę między
chaosem zewnętrznego świata a prawem i sprawiedliwością ucieleśnianymi przez Trzecią Rzeszę,
por. Alfred Rosenberg, Die letzten Aufzeichnungen, Góttingen 1955, s. 175, 180; Scholtz, Die
NS-Ordensburgen..., s. 273.
32 Od 1950 r. do 31.12.2005 r. teren Truppeniibungsplatz Yogelsang o wielkości 45 km2
należał do belgijskiego wojska i był wyłączony z granic RFN (nawet kod pocztowy był belgijski).
124
9
II. 10. Króssinsee, wieże zbudowane po 1939,
fot. Tomasz Torbus
projektach wymiar „gigantomachii”31.
Warto wspomnieć, że oprócz dwóch
wież w Króssinsee i fundamentów
w Vogelsang, na których później posta-
wiono belgijskie koszary32, żaden z tych
monumentalnych projektów nie został
urzeczywistniony.
Podczas analizy formalnej zamków
zakonnych uderza fakt, że Klotz, który
w okresie Republiki Weimarskiej współ-
pracował w Bloku Kotońskich Budowni-
czych (Błock Kolner Baukiinstler) z taki-
mi architektami, jak Dominikus Bóhm,
w Vogelsang i Króssinsee również recy-
puje formy modernistyczne. Ze względu
na uwarunkowania epoki miesza formy
modernistyczne z przytulnością heimat-
stiłu oraz z monumentalizmem i pato-
sem neoklasycyzmu. O ile półokrągłe
ryzality i układ okien są nowoczesne,
zgoła w stylu Mendelsohna, o tyle okrą-
głe okna, wystające ościeże czy inten-
sywne stosowanie nieobrobionych blo-
ków kamiennych są charakterystyczne
dla stylu architektury narodowego so-
cjalizmu. Neoantyczne nawiązania
wprowadzane przez nazistowskich architektów wyrażają się w stosowaniu greckich
porządków, najchętniej doryckiego, a także pytonów przypominających budowle
egipskie, jak w Vogelsang. Architekci i artyści niemieccy inspirowali się także archi-
tekturą i sztuką „ojczyzny aryjczyków” (Iranu, którą to nazwę Persja wprowadzi-
ła 21 marca 1934 r. jako obowiązkową nazwę państwa i zaczęła wymagać jej uży-
wania od innych krajów - istnieje teoria, że zrobiła to dla podtrzymania dobrych
relacji z nazistowskimi Niemcami). Z nietzscheańskiej ojczyzny Zaratustry po-
chodzą prawdopodobnie: sposób uchwycenia perspektywy w niektórych płasko-
rzeźbach Dzikie łowy (Wilde Jagd) w Vogelsang, a w Króssinsee sceny na pylonie
pomnika czy Cwał Walkirii (il. 13) w budynku kantyny, specyficzne rozwiązania
architektoniczne - np. paraboliczny łuk w Weihstatte w Yogelsang - symbolicznym
31 Wbrew literaturze nie chodzi tu o „gigantomanię” i lekką krytykę, tylko o walkę między
chaosem zewnętrznego świata a prawem i sprawiedliwością ucieleśnianymi przez Trzecią Rzeszę,
por. Alfred Rosenberg, Die letzten Aufzeichnungen, Góttingen 1955, s. 175, 180; Scholtz, Die
NS-Ordensburgen..., s. 273.
32 Od 1950 r. do 31.12.2005 r. teren Truppeniibungsplatz Yogelsang o wielkości 45 km2
należał do belgijskiego wojska i był wyłączony z granic RFN (nawet kod pocztowy był belgijski).
124