DOI Artikel:
Piluk, Dominika: Próby uobecniania tradycji w gdańskiej architekturze lat dziewięćdziesiątych XX w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.52466#0250
Dominika Pierwszymi istotnymi gdańskimi realizacjami lat dziewięćdziesiątych były
Piluk budowa hotelu Hanza autorstwa Szczepana Bauma i Andrzeja Kwiecińskiego
oraz odbudowa ulicy Stągiewnej. Projekt hotelu o luksusowym standardzie,
wykonany w 1994 r., wyraźnie „rekonstruował” formę gdańskiej kamieniczki,
o co zresztą wnioskował ówczesny konserwator zabytków28. Budynek zaplano-
wano jako całkowicie podpiwniczony, na rzucie dawnych siedmiu kamienic
wyburzonych po drugiej wojnie światowej, co uwidoczniono w głównej elewacji
przy Długim Pobrzeżu, podkreślając jej podział na siedem zróżnicowanych
fasad, których osie wyznaczono według tzw. planu Buhsego, a następnie sko-
rygowano na podstawie inwentaryzacji archeologicznej (ii. 1). Jednocześnie
przewidziano nowoczesne elewacje od strony ulic Świętojańskiej i Tokarskiej,
które respektowały zasady kompozycji dawnej zabudowy. Architekci ostatecznie
zdecydowali się na unowocześnienie historycznej formy, pozostawiając przed-
wojenne linie i podziały zabudowy kamienic oraz wysokość i zróżnicowanie
szczytów, a także zachowując nawiązania do dawnych form i kompozycji Dłu-
giego Pobrzeża29. Hanzę zaprojektowano w nawiązaniu do dawnej zabudowy
Głównego Miasta, przy jednoczesnym zachowaniu norm odpowiadających
nowej architekturze czasów transformacji. W ten sposób nowa kreacja architek-
toniczna stała się jednym z czołowych dokonań gdańskiego postmodernizmu.
Z kolei na ulicy Stągiewnej architekci zaprojektowali i zrealizowali - przynaj-
mniej w warstwie estetycznej - pseudorekonstrukcję dawnej zabudowy (il. 2, 3).
Przedwojenna Milchkannengasse, przecinająca północną część Wyspy Spich-
rzów i będąca przedłużeniem od strony wschodniej Długiego Targu, pełniła
ważną funkcję komunikacyjną, prowadząc z Głównego Miasta w kierunku
Żuław. Przeważały tu kamienice czynszowe, które w drugiej połowie XIX w.
zaczęto wznosić w miejscu dotychczasowej zabudowy spichrzowej. Najważniej-
szym budynkiem na tej ulicy, dziś już nieistniejącym, była wspominana wcześ-
niej neorenesansowa Gdańska Kasa Oszczędnościowa. Obie pierzeje ulicy nie
przetrwały pożogi wojennej i zostały pominięte podczas odbudowy Gdańska.
Wraz ze zmianą systemu, gdy zaczął się zmieniać także stosunek do architektury
okresu grynderskiego, postanowiono przywrócić południową pierzeję ulicy
Stągiewnej.
Dzisiaj omawiany zespół zabudowy może wywoływać kontrowersje, ale
w momencie oddania do użytku ulica Stągiewna cieszyła się ogromnym uzna-
niem. Dowodem na to było przyznanie jej twórcom w 1997 r. medalu Tysiącle-
cia Miasta Gdańska za przywrócenie piękna historycznego. Kompleks tworzy
zabudowa 39 kamienic przy ulicach Stągiewnej, Chmielnej, Spichrzowej i Mot-
ławskiej o charakterze usługowo-mieszkaniowym. Budynki zostały wzniesione
w latach 1993-1998 przez Zespół Autorskich Pracowni Architektonicznych.
Projekt podzielono na cztery zasadnicze części, za które odpowiadali: Stanisław
28 Urząd Miejski w Gdańsku, Archiwum Wydziału Urbanistyki i Architektury, sygn. 1203.
29 Ibidem.
250
Piluk budowa hotelu Hanza autorstwa Szczepana Bauma i Andrzeja Kwiecińskiego
oraz odbudowa ulicy Stągiewnej. Projekt hotelu o luksusowym standardzie,
wykonany w 1994 r., wyraźnie „rekonstruował” formę gdańskiej kamieniczki,
o co zresztą wnioskował ówczesny konserwator zabytków28. Budynek zaplano-
wano jako całkowicie podpiwniczony, na rzucie dawnych siedmiu kamienic
wyburzonych po drugiej wojnie światowej, co uwidoczniono w głównej elewacji
przy Długim Pobrzeżu, podkreślając jej podział na siedem zróżnicowanych
fasad, których osie wyznaczono według tzw. planu Buhsego, a następnie sko-
rygowano na podstawie inwentaryzacji archeologicznej (ii. 1). Jednocześnie
przewidziano nowoczesne elewacje od strony ulic Świętojańskiej i Tokarskiej,
które respektowały zasady kompozycji dawnej zabudowy. Architekci ostatecznie
zdecydowali się na unowocześnienie historycznej formy, pozostawiając przed-
wojenne linie i podziały zabudowy kamienic oraz wysokość i zróżnicowanie
szczytów, a także zachowując nawiązania do dawnych form i kompozycji Dłu-
giego Pobrzeża29. Hanzę zaprojektowano w nawiązaniu do dawnej zabudowy
Głównego Miasta, przy jednoczesnym zachowaniu norm odpowiadających
nowej architekturze czasów transformacji. W ten sposób nowa kreacja architek-
toniczna stała się jednym z czołowych dokonań gdańskiego postmodernizmu.
Z kolei na ulicy Stągiewnej architekci zaprojektowali i zrealizowali - przynaj-
mniej w warstwie estetycznej - pseudorekonstrukcję dawnej zabudowy (il. 2, 3).
Przedwojenna Milchkannengasse, przecinająca północną część Wyspy Spich-
rzów i będąca przedłużeniem od strony wschodniej Długiego Targu, pełniła
ważną funkcję komunikacyjną, prowadząc z Głównego Miasta w kierunku
Żuław. Przeważały tu kamienice czynszowe, które w drugiej połowie XIX w.
zaczęto wznosić w miejscu dotychczasowej zabudowy spichrzowej. Najważniej-
szym budynkiem na tej ulicy, dziś już nieistniejącym, była wspominana wcześ-
niej neorenesansowa Gdańska Kasa Oszczędnościowa. Obie pierzeje ulicy nie
przetrwały pożogi wojennej i zostały pominięte podczas odbudowy Gdańska.
Wraz ze zmianą systemu, gdy zaczął się zmieniać także stosunek do architektury
okresu grynderskiego, postanowiono przywrócić południową pierzeję ulicy
Stągiewnej.
Dzisiaj omawiany zespół zabudowy może wywoływać kontrowersje, ale
w momencie oddania do użytku ulica Stągiewna cieszyła się ogromnym uzna-
niem. Dowodem na to było przyznanie jej twórcom w 1997 r. medalu Tysiącle-
cia Miasta Gdańska za przywrócenie piękna historycznego. Kompleks tworzy
zabudowa 39 kamienic przy ulicach Stągiewnej, Chmielnej, Spichrzowej i Mot-
ławskiej o charakterze usługowo-mieszkaniowym. Budynki zostały wzniesione
w latach 1993-1998 przez Zespół Autorskich Pracowni Architektonicznych.
Projekt podzielono na cztery zasadnicze części, za które odpowiadali: Stanisław
28 Urząd Miejski w Gdańsku, Archiwum Wydziału Urbanistyki i Architektury, sygn. 1203.
29 Ibidem.
250