DOI Artikel:
Kuś, Jan: Nieznane materiały do polichromii i witraży Wyspiańskiego w kościele oo. Franciszkanów w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37088#0183
176
KS. JAN KUŚ
nowny Pan Profesor Doktor Julian Nowak^ z prośbą o zwrot kartonów wi-
trażowych, będących moją własnością.
Z wysokim poważaniem
Kraków, SYanisfato Wyspiański
7 stycznia 1901^.
Krzywda wyrządzona artyście została naprawiona, ale dopiero po
jego śmierci, bo „Wyspiański zrobił później pastelowy obraz tej Błogo-
sławionej z myślą, że kiedyś wypalony na szkle będzie wstawiony w
okno, ale obrazu tego nie dał mimo upominania się o niego później-
szych gwardianów. Po śmierci Wyspiańskiego sprzedano ten obraz
pani Pareńskiej i dopiero gwardian o. Karwacki wypożyczył go i dał
go skopiować w szkle, co wykonała firma Żeleńskiego w Krakowie,
wstawił go w okno"^.
Dzisiaj witraż bł. Salomei, stanowiący wyłącznie dzieło Wyspiańs-
kiego, zachwyca oczy widza nieporównaną harmonią barw, wykwin-
tnością linii i świadczy wraz z innymi witrażami o geniuszu wielkiego
artysty.
Nawy głównej w kościele franciszkańskim Wyspiański już nie ma-
lował. Kontakt między konwentem a artystą został zerwany definityw-
nie. Jak wiadomo, twórcą polichromii nawy głównej w bazylice franci-
szkańskiej jest Tadeusz Popiel. Inny kronikarz zakonu franciszkanów,
o. Joachim Kuszel, zanotował słowa, które najtrafniej obrazują sy-
tuację, w jakiej znalazł się Popiel: „Trudne zadanie miał artysta, by
dostosować się o ile możności, do krzyżowej części kościoła malowanej
przez p. Wyspiańskiego"^.
Trzeba tu przypomnieć, że w ostatnich dniach stycznia i początku
lutego 1898 r. w Warszawie w Towarzystwie Zachęty do Sztuk Pięk-
nych odbyła się wystawa konkursowa obrazów religijnych. Wyspiański
otrzymał za witraże franciszkańskie nagrodę w wysokości 400 rs. rów-
nającą się pierwszej nagrodzie.
W świetle nowych badań nad dziejami konwentu krakowskiego
okazuje się, że krakowscy franciszkanie, mimo trudnych ówczesnych
warunków ekonomicznych, wykazali niezwykłą energię i wytrwałość
w odbudowywaniu swego kościoła. Położyli wiele starań około wypo-
sażenia jego wnętrza i nadania mu wyglądu zgodnego z najnowszymi
osiągnięciami sztuki i wymagań artystycznych. Dowodem tego jest za-
^ Nowak Julian, profesor UJ, lekarz, znany ówczesny kolekcjoner, m. in. zbierał
porcelanę kopenhaską o wzorach jakońskich.
99 Korespondencja z lat 1880—1910. List Wyspiańskiego z 7 I 1901.
9^ Karwacki. Panriętni/c.
92 J. Kuszel. Kronika Zakonn. Arch. Prow. Franc.
KS. JAN KUŚ
nowny Pan Profesor Doktor Julian Nowak^ z prośbą o zwrot kartonów wi-
trażowych, będących moją własnością.
Z wysokim poważaniem
Kraków, SYanisfato Wyspiański
7 stycznia 1901^.
Krzywda wyrządzona artyście została naprawiona, ale dopiero po
jego śmierci, bo „Wyspiański zrobił później pastelowy obraz tej Błogo-
sławionej z myślą, że kiedyś wypalony na szkle będzie wstawiony w
okno, ale obrazu tego nie dał mimo upominania się o niego później-
szych gwardianów. Po śmierci Wyspiańskiego sprzedano ten obraz
pani Pareńskiej i dopiero gwardian o. Karwacki wypożyczył go i dał
go skopiować w szkle, co wykonała firma Żeleńskiego w Krakowie,
wstawił go w okno"^.
Dzisiaj witraż bł. Salomei, stanowiący wyłącznie dzieło Wyspiańs-
kiego, zachwyca oczy widza nieporównaną harmonią barw, wykwin-
tnością linii i świadczy wraz z innymi witrażami o geniuszu wielkiego
artysty.
Nawy głównej w kościele franciszkańskim Wyspiański już nie ma-
lował. Kontakt między konwentem a artystą został zerwany definityw-
nie. Jak wiadomo, twórcą polichromii nawy głównej w bazylice franci-
szkańskiej jest Tadeusz Popiel. Inny kronikarz zakonu franciszkanów,
o. Joachim Kuszel, zanotował słowa, które najtrafniej obrazują sy-
tuację, w jakiej znalazł się Popiel: „Trudne zadanie miał artysta, by
dostosować się o ile możności, do krzyżowej części kościoła malowanej
przez p. Wyspiańskiego"^.
Trzeba tu przypomnieć, że w ostatnich dniach stycznia i początku
lutego 1898 r. w Warszawie w Towarzystwie Zachęty do Sztuk Pięk-
nych odbyła się wystawa konkursowa obrazów religijnych. Wyspiański
otrzymał za witraże franciszkańskie nagrodę w wysokości 400 rs. rów-
nającą się pierwszej nagrodzie.
W świetle nowych badań nad dziejami konwentu krakowskiego
okazuje się, że krakowscy franciszkanie, mimo trudnych ówczesnych
warunków ekonomicznych, wykazali niezwykłą energię i wytrwałość
w odbudowywaniu swego kościoła. Położyli wiele starań około wypo-
sażenia jego wnętrza i nadania mu wyglądu zgodnego z najnowszymi
osiągnięciami sztuki i wymagań artystycznych. Dowodem tego jest za-
^ Nowak Julian, profesor UJ, lekarz, znany ówczesny kolekcjoner, m. in. zbierał
porcelanę kopenhaską o wzorach jakońskich.
99 Korespondencja z lat 1880—1910. List Wyspiańskiego z 7 I 1901.
9^ Karwacki. Panriętni/c.
92 J. Kuszel. Kronika Zakonn. Arch. Prow. Franc.