DOI Artikel:
Znojewska, Krystyna: Postać Pierrota w malarstwie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37087#0044
40
KRYSTYNA ŻMIJEWSKA
Do Pierrota rzadko uśmiechało się szczęście. Jego światem rządziły inne
prawa. Taki był zawsze jego log - tchórza, głupca, żarłoka, życiowego niezdary,
pechowca i nędzarza. Pierrot we Francji nie opuścił teatru włoskiego, a wkrótce
zadomowił się na jarmarkach, gdzie spotkał Gillesa, postać całkowicie francuską,
uderzająco podobną do niego samego. Wiele lat później zyskał nowego krewniaka
w osobie Pajaca. Pierrot podobnie jak Arlekin zmieniał się wraz ze swym odtwórcą.
Indywidualność aktora nadawała mu nowe cechy, zmieniając go czasem nie do pozna-
nia. Raz był prostakiem, kiedy indziej pobudzał publiczność do śmiechu swoją mi-
miką.
Aby w pełni zrozumieć charakter Pierrota i jego rolę w komediach, trzeba
wziąć pod uwagę inne czynniki, które wywierały duży wpływ aa ukształtowanie się
typu we Francji. Komedianci grali przed publicznością nie rozumiejąc języka
włoskiego. Zmuszeni byli dlatego kłaść coraz większy nacisk aa wizualną stronę
sztuki, co w wielu wypadkach równało się podporządkowaniu intrygi efektem sceni-
cznym. Po latach Włosi uzyskali pozwolenie od Ludwika XIV na wystawianie sztuk
po francusku. Było to z dużą szkodą dla ich jakości i postaci charakterystycznych
tam wstępujących. Intryga, aby stać się w pełni zrozumiała, musiała być uprosz-
czona, co w sumie miało ujemny wpływ na całość widowiska. Aktorzy nie mogli wyko-
rzystywać swoich umiejętności, z wyjątkiem właśnie Pierrota, którego nieskompliko-
wana rola nie yymagała zmian. Żyje on przez cały czas istnienia teatru Domedie
Iatalienne, tj. do 1783 r. Teatr włoski i komedia dell'arte tracą rację bytu wraz
z początkiem rewolucji, która narzuca inną formę rozrywki, zdecydowanie odcinając
się od kultury dworskiej. Razem z nią odchodzi Pierrot, aby w latach kariery Na-
poleona I pojawić się znowu.
Pierrot powraca na scenę w zmienionej szacie dzięki Jeanowi Gaspardowi
Deburau, którego kariera zaczęła się w bulwarowym Thóatre des Funambules. Uro-
dził się w !796 r. w czeskim mieście Kolin. Był synem wędrownych linoskoczków.
Nicolas Bertrand, dyrektor teatru, nadał mu przydomek Baptiste, pozwalając zade-
biutować w 1816 r. w roli Pierrota w sztuce ArZaktn żg%axż*3<aK. Sukces był tak
wielki, że postać Pierrota stała się pierwszą i jedyną dla Deburau. Pantomimy
z Jean Baptiste zwróciły uwagę pisarza i dziennikarza Charlesa Nodiera. Jego
zachwyt ściągnął do Funambules Theofila Gautiera, Gerarda de Nervala i Julesa
Janina. W krótkim czasie Deburau stał się modny. Pierrot przeszedł dzięki niemu
całkowitą metamorfozę. Zmienił się jego wygląd i cechy zewnętrzne. Przedtem był
tylko białym cieniem, teraz stał się istotą żyjącą. Gilles z farsy włoskiej jest
niezaradnym złośliwym głupcem, którego biją tak często, że nawet nie zdąży od-
dawać i który sam się śmieje ze swoich gruboskórnych żartów; klown z pantomimy
angielskiej to gruby, pstro ubrany John Buli, który za dużo wypił. Deburau pojął,
że ani jeden, ani drugi nie może bawić Francuzów. Zapożyczył od włoskiego Pulci-
KRYSTYNA ŻMIJEWSKA
Do Pierrota rzadko uśmiechało się szczęście. Jego światem rządziły inne
prawa. Taki był zawsze jego log - tchórza, głupca, żarłoka, życiowego niezdary,
pechowca i nędzarza. Pierrot we Francji nie opuścił teatru włoskiego, a wkrótce
zadomowił się na jarmarkach, gdzie spotkał Gillesa, postać całkowicie francuską,
uderzająco podobną do niego samego. Wiele lat później zyskał nowego krewniaka
w osobie Pajaca. Pierrot podobnie jak Arlekin zmieniał się wraz ze swym odtwórcą.
Indywidualność aktora nadawała mu nowe cechy, zmieniając go czasem nie do pozna-
nia. Raz był prostakiem, kiedy indziej pobudzał publiczność do śmiechu swoją mi-
miką.
Aby w pełni zrozumieć charakter Pierrota i jego rolę w komediach, trzeba
wziąć pod uwagę inne czynniki, które wywierały duży wpływ aa ukształtowanie się
typu we Francji. Komedianci grali przed publicznością nie rozumiejąc języka
włoskiego. Zmuszeni byli dlatego kłaść coraz większy nacisk aa wizualną stronę
sztuki, co w wielu wypadkach równało się podporządkowaniu intrygi efektem sceni-
cznym. Po latach Włosi uzyskali pozwolenie od Ludwika XIV na wystawianie sztuk
po francusku. Było to z dużą szkodą dla ich jakości i postaci charakterystycznych
tam wstępujących. Intryga, aby stać się w pełni zrozumiała, musiała być uprosz-
czona, co w sumie miało ujemny wpływ na całość widowiska. Aktorzy nie mogli wyko-
rzystywać swoich umiejętności, z wyjątkiem właśnie Pierrota, którego nieskompliko-
wana rola nie yymagała zmian. Żyje on przez cały czas istnienia teatru Domedie
Iatalienne, tj. do 1783 r. Teatr włoski i komedia dell'arte tracą rację bytu wraz
z początkiem rewolucji, która narzuca inną formę rozrywki, zdecydowanie odcinając
się od kultury dworskiej. Razem z nią odchodzi Pierrot, aby w latach kariery Na-
poleona I pojawić się znowu.
Pierrot powraca na scenę w zmienionej szacie dzięki Jeanowi Gaspardowi
Deburau, którego kariera zaczęła się w bulwarowym Thóatre des Funambules. Uro-
dził się w !796 r. w czeskim mieście Kolin. Był synem wędrownych linoskoczków.
Nicolas Bertrand, dyrektor teatru, nadał mu przydomek Baptiste, pozwalając zade-
biutować w 1816 r. w roli Pierrota w sztuce ArZaktn żg%axż*3<aK. Sukces był tak
wielki, że postać Pierrota stała się pierwszą i jedyną dla Deburau. Pantomimy
z Jean Baptiste zwróciły uwagę pisarza i dziennikarza Charlesa Nodiera. Jego
zachwyt ściągnął do Funambules Theofila Gautiera, Gerarda de Nervala i Julesa
Janina. W krótkim czasie Deburau stał się modny. Pierrot przeszedł dzięki niemu
całkowitą metamorfozę. Zmienił się jego wygląd i cechy zewnętrzne. Przedtem był
tylko białym cieniem, teraz stał się istotą żyjącą. Gilles z farsy włoskiej jest
niezaradnym złośliwym głupcem, którego biją tak często, że nawet nie zdąży od-
dawać i który sam się śmieje ze swoich gruboskórnych żartów; klown z pantomimy
angielskiej to gruby, pstro ubrany John Buli, który za dużo wypił. Deburau pojął,
że ani jeden, ani drugi nie może bawić Francuzów. Zapożyczył od włoskiego Pulci-