DOI article:
Wołczek, Teresa: Tryptyk ze sceną Św. Rodziny ze zbiorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.37086#0018
14
TERESA WOŁCZEK
rzyństwa na Ofiarę Odkupienia i uczestnictwa w niej Marii,
a trzymana przez Annę książka jest nawiązaniem do zapowie-
dzi Odkupienia w pismach proroków Starego Testamentu.
Wraz z całokształtem kultury umysłowej i rozwojem
sztuki następują zmiany w artystycznych realizacjach tego
tematu i jego ideowej interpretacji^0. W XV w. w tematach
poświęconych św. Annie wprowadzono rodzajowość, która nie
wypierają^ treści ideowych zmieniła ich siłę oddziaływania
poprzez wątki treściowe zaczerpnięte ze świata realnego,
zewnętrznego a nie świata idei. Wydobywając jednocześnie
strony przedstawienia bliższe ówczesnemu człowiekowi - po-
przez stworzenie obrazu bliższego jego życiu i rodzinie.
Treści ideowe nie mają pierszoplanowego znaczenia, co osła-
bia ich oddziaływanie, mimo zastosowania symbolu winnego
41
grona - symbolu męki •
Widz dociera do treści ideowych poprzez powłokę sce-
ny rodzajowej wywołującej przeżycia różne od przeżycia sa-
mej idei teologicznej, ale jednocześnie bliższe jego psy-
chice i sposobowi pojmowania świata. Idea pozostaje więc
taką samą jaką byłaby w scenie potraktoy^anej symbolicznie,
ale - dzięki nadaniu jej charakteru rodzajowego - zachodzi
inna relacja pomiędzy sceną a odbiorcą, a więc również in-
nym jego stosunkiem do osób świętych obdarzonych cechami
zwykłych ludzi, zwykłej rodziny i dlatego bliższej ówcze-
snemu człowiekowi.
Rodzajowość jest wynikiem naturalistycznego nastawie-
nia autora, które wypływało z obserwacji rzeczywistości
i chęci zbliżenia do świata realnego. Pomimo to przedstawie-
nie tkwi jeszcze w tradycji idealistycznej XIV w. /m.in.
przez sposób opracowania twarzy kobiecych/.
Choć rodzajowość opracowania zaciera siłę wymowy sym-
bolicznej i ideowej, to jednak bynajmniej nie eliminuje tre-
ści religijno-dogmatycznych. Treści symboliczne w samym dzie-
le są w pełni czytelne a jednocześnie dzięki takiemu opra-
cowaniu bardziej dostępne.
Kompozycja przedstawienia z Kliczkowa wyrosła z ewo-
lucji wyobrażenia św. Anny Samotrzeciej wzbogaconej w dru-
giej połowie XV i początku XVI w. o nowe elementy ikonogra-
ficzne. Modyfikacja tego przedstawienia, zgodnie z epoką
w której się rozwijała, szła w kierunku pewnej dowolności
ikonograficznej i zmienności tego wyobrażenia.
TERESA WOŁCZEK
rzyństwa na Ofiarę Odkupienia i uczestnictwa w niej Marii,
a trzymana przez Annę książka jest nawiązaniem do zapowie-
dzi Odkupienia w pismach proroków Starego Testamentu.
Wraz z całokształtem kultury umysłowej i rozwojem
sztuki następują zmiany w artystycznych realizacjach tego
tematu i jego ideowej interpretacji^0. W XV w. w tematach
poświęconych św. Annie wprowadzono rodzajowość, która nie
wypierają^ treści ideowych zmieniła ich siłę oddziaływania
poprzez wątki treściowe zaczerpnięte ze świata realnego,
zewnętrznego a nie świata idei. Wydobywając jednocześnie
strony przedstawienia bliższe ówczesnemu człowiekowi - po-
przez stworzenie obrazu bliższego jego życiu i rodzinie.
Treści ideowe nie mają pierszoplanowego znaczenia, co osła-
bia ich oddziaływanie, mimo zastosowania symbolu winnego
41
grona - symbolu męki •
Widz dociera do treści ideowych poprzez powłokę sce-
ny rodzajowej wywołującej przeżycia różne od przeżycia sa-
mej idei teologicznej, ale jednocześnie bliższe jego psy-
chice i sposobowi pojmowania świata. Idea pozostaje więc
taką samą jaką byłaby w scenie potraktoy^anej symbolicznie,
ale - dzięki nadaniu jej charakteru rodzajowego - zachodzi
inna relacja pomiędzy sceną a odbiorcą, a więc również in-
nym jego stosunkiem do osób świętych obdarzonych cechami
zwykłych ludzi, zwykłej rodziny i dlatego bliższej ówcze-
snemu człowiekowi.
Rodzajowość jest wynikiem naturalistycznego nastawie-
nia autora, które wypływało z obserwacji rzeczywistości
i chęci zbliżenia do świata realnego. Pomimo to przedstawie-
nie tkwi jeszcze w tradycji idealistycznej XIV w. /m.in.
przez sposób opracowania twarzy kobiecych/.
Choć rodzajowość opracowania zaciera siłę wymowy sym-
bolicznej i ideowej, to jednak bynajmniej nie eliminuje tre-
ści religijno-dogmatycznych. Treści symboliczne w samym dzie-
le są w pełni czytelne a jednocześnie dzięki takiemu opra-
cowaniu bardziej dostępne.
Kompozycja przedstawienia z Kliczkowa wyrosła z ewo-
lucji wyobrażenia św. Anny Samotrzeciej wzbogaconej w dru-
giej połowie XV i początku XVI w. o nowe elementy ikonogra-
ficzne. Modyfikacja tego przedstawienia, zgodnie z epoką
w której się rozwijała, szła w kierunku pewnej dowolności
ikonograficznej i zmienności tego wyobrażenia.