DOI Artikel:
Chrzanowski, Tadeusz: Fra Andrea di Danzica i jego zwierzęta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0099
FRA ANDREA Dl DANZ1CA 1 JEGO ZWIERZĘTA
97
w Genui8. Nie mamy zaś żadnych informacji o pobycie Rutharta w tym
mieście. Ponadto Castiglione był wprawdzie czołowym we Włoszech tej epoki
malarzem zwierząt, aleijie jedynym, a co więcej—jego sztuka wywodziła się
całkowicie z malarstwa Rubensa, van Dycka, a przede wszystkim Fransa
Snydersa9. Wiemy zaś, że Ruthart w latach 1663-1664 przebywał w Antwer-
pii, nie wiemy natomiast, czy nie pojawił się w Niderlandach wcześniej, skoro
właściwie niemal z reguły wędrówki artystów związanych z Gdańskiem wiodły
albo do, albo z tych krain.
Titi — pierwszy, który wymienia Rutharta-malarza jako autora dwu
obrazów w celestyńskim kościele S. Eusebio w Rzymie — nieprzypadkowo
chyba określa go: „Andréa Ruthart Fiammingo, Monaco Celestino”10;
podobnie nazwany jest w źródłach z klasztoru w l’Aquila. I sądzę, że nie
chodziło tu o określenie nacji, skoro równocześnie te same archiwa mówią
o nim, jako o „Fra Andrea di Danzica”, ale jest to jakby określenie rodzaju
uprawianego przezeń malarstwa. Należy bowiem koniecznie pamiętać, że
wspaniały wiek XVII w dziejach malarstwa niderlandzkiego to okres szczegól-
nie głębokiego jego zitalianizowania, gdy równocześnie we Włoszech obser-
wować można szczytowy proces flamizowania się sztuki wielu świetnych
artystów. Jest to okres szczególnie owocnej wymiany: dzieł, doświadczeń,
a także artystów.
Gatunek malarstwa animalistycznego wywodzi się (podobnie jak malar-
stwo pejzażowe i niektóre odmiany rodzajowego) z krajów położonych na
północ od Alp, a zwłaszcza z Niderlandów. I charakterystyczną dla tej
„pepiniery” malarzy specjalistów jest właśnie to, że wybierają dla swej
twórczości jeden tylko rodzaj, a nawet w jego ramach ulegają węższej
specjalizacji, czego znakomitym przykładem jest „krowie” malarstwo Paulusa
Pottera. Sam Frans Snyders nie mógł być chyba bezpośrednim nauczycielem
Rutharta, zmarł bowiem w roku 1657, ale zostawił przecież liczną grupę
uczniów i naśladowców. Spośród nich bliski naszemu malarzowi wydaje się
zwłaszcza Melchior Hondecoeter (1636-1695), syn animalisty, a wnuk pejzaży-
sty (a więc specjalizacja była już mocno zakorzeniona w rodzinie). Ale u tego
twórcy przeważają jednak martwe natury i ptactwo domowe, choć oczywiście
8 Frimmel. Carl Andréas s. 132; R. Wittkower (Art and Architecture in ltaly 1600 to 1750
(The Pélican History of Art). Harmondsworth 1982) pisze na s. 35: (Castiglione) „Attracted early
by the Flemish animale genre, he seams to hâve studied with Sinibaldo Scorza (1589-1631), who
in turn depended on such Flemings as Jan Roos ("1591-1638), Snyders’s pupil, active in Genoa
from 1614 on. At the time a passionate student of Rubens and Van Dyck, he was also the first
Italian to discover Rembrandt’s etshings — as early as about 1630”. Na s. 601 n. podaje
najważniejszą bibliografię dotyczącą Castiglione.
9 W. von Bodę. Die Meister der Holl'àndischen und Flamischen Malerschulen. Opr.
E. Plietzsch. Leipzig 1956 s. 315.
10 Jw. s. 227; W. Buchowiecki. Handbuch der Kirchen Roms. T. 1. Wien 1967 s. 212.
7 — RH IV 1987 y i
97
w Genui8. Nie mamy zaś żadnych informacji o pobycie Rutharta w tym
mieście. Ponadto Castiglione był wprawdzie czołowym we Włoszech tej epoki
malarzem zwierząt, aleijie jedynym, a co więcej—jego sztuka wywodziła się
całkowicie z malarstwa Rubensa, van Dycka, a przede wszystkim Fransa
Snydersa9. Wiemy zaś, że Ruthart w latach 1663-1664 przebywał w Antwer-
pii, nie wiemy natomiast, czy nie pojawił się w Niderlandach wcześniej, skoro
właściwie niemal z reguły wędrówki artystów związanych z Gdańskiem wiodły
albo do, albo z tych krain.
Titi — pierwszy, który wymienia Rutharta-malarza jako autora dwu
obrazów w celestyńskim kościele S. Eusebio w Rzymie — nieprzypadkowo
chyba określa go: „Andréa Ruthart Fiammingo, Monaco Celestino”10;
podobnie nazwany jest w źródłach z klasztoru w l’Aquila. I sądzę, że nie
chodziło tu o określenie nacji, skoro równocześnie te same archiwa mówią
o nim, jako o „Fra Andrea di Danzica”, ale jest to jakby określenie rodzaju
uprawianego przezeń malarstwa. Należy bowiem koniecznie pamiętać, że
wspaniały wiek XVII w dziejach malarstwa niderlandzkiego to okres szczegól-
nie głębokiego jego zitalianizowania, gdy równocześnie we Włoszech obser-
wować można szczytowy proces flamizowania się sztuki wielu świetnych
artystów. Jest to okres szczególnie owocnej wymiany: dzieł, doświadczeń,
a także artystów.
Gatunek malarstwa animalistycznego wywodzi się (podobnie jak malar-
stwo pejzażowe i niektóre odmiany rodzajowego) z krajów położonych na
północ od Alp, a zwłaszcza z Niderlandów. I charakterystyczną dla tej
„pepiniery” malarzy specjalistów jest właśnie to, że wybierają dla swej
twórczości jeden tylko rodzaj, a nawet w jego ramach ulegają węższej
specjalizacji, czego znakomitym przykładem jest „krowie” malarstwo Paulusa
Pottera. Sam Frans Snyders nie mógł być chyba bezpośrednim nauczycielem
Rutharta, zmarł bowiem w roku 1657, ale zostawił przecież liczną grupę
uczniów i naśladowców. Spośród nich bliski naszemu malarzowi wydaje się
zwłaszcza Melchior Hondecoeter (1636-1695), syn animalisty, a wnuk pejzaży-
sty (a więc specjalizacja była już mocno zakorzeniona w rodzinie). Ale u tego
twórcy przeważają jednak martwe natury i ptactwo domowe, choć oczywiście
8 Frimmel. Carl Andréas s. 132; R. Wittkower (Art and Architecture in ltaly 1600 to 1750
(The Pélican History of Art). Harmondsworth 1982) pisze na s. 35: (Castiglione) „Attracted early
by the Flemish animale genre, he seams to hâve studied with Sinibaldo Scorza (1589-1631), who
in turn depended on such Flemings as Jan Roos ("1591-1638), Snyders’s pupil, active in Genoa
from 1614 on. At the time a passionate student of Rubens and Van Dyck, he was also the first
Italian to discover Rembrandt’s etshings — as early as about 1630”. Na s. 601 n. podaje
najważniejszą bibliografię dotyczącą Castiglione.
9 W. von Bodę. Die Meister der Holl'àndischen und Flamischen Malerschulen. Opr.
E. Plietzsch. Leipzig 1956 s. 315.
10 Jw. s. 227; W. Buchowiecki. Handbuch der Kirchen Roms. T. 1. Wien 1967 s. 212.
7 — RH IV 1987 y i