DOI article:
Szczepińska-Tramer, Joanna: Portrety Mickiewicza przez Delacroix
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.27401#0215
PORTRETY MICKIEWICZA PRZEZ DELACROIX
213
Wizerunki A. Mickiewicza opublikowane w latach 1888-1889 przez L. Méyeta4
oraz na oparty na nim w znacznej mierze artykuł Z. Niesiołowskiej-
Rothertowej z roku 19555, przywraca zagubione rozróżnienie między tymi
dwoma rysunkami. I nie tylko.
Podstawową zasługą artykułu Rostworowskiego, który odkrył i sformu-
łował całe zagadnienie i bez którego wszelka dalsza praca nad tym tematem nie
byłaby możliwa jest, poza zgromadzeniem literatury i wyraźnym rozgrani-
czeniem obu rysunków, podanie w wątpliwość autorstwa Delacroix oraz
domniemanej daty i okoliczności wykonania rysunku G.S., (w salonie George
Sand w styczniu 1841e), a także odtworzenie historii drugiego rysunku,
niegdyś znajdującego się w kolekcji rodziny Pusłowskich w Krakowie; spalo-
nego podczas pożaru pałacu Pusłowskich w Czarkowych nad Nidą 23 IX
1914 r.7 Podając w wątpliwość — za Mćyetem i za paryskim opracowaniem
E. Żarnowskiej8, która znała rysunek z oryginału — autentyczność rysunku
G.S., Rostworowski nie wypowiada się ostatecznie w sprawie autorstwa
drugiego rysunku (który odtąd zwać będziemy „rysunkiem ze zbiorów
Pusłowskich”) — i na ten właśnie temat zasięga opinii A. Ryszkiewicza; ten
z kolei, mając do dyspozycji samą tylko fotografię, również nie zajął
stanowiska w tej materii9. I od tego miejsca właśnie zaczynają się nasze
paryskie poszukiwania.
Cytowane przez Niesiołowską-Rothertową i przez Rostworowskiego dwie
pozycje w katalogu Wizerunki Mickiewicza Méyeta10 nie są jedynymi, jakie
w tym katalogu zamieszczono. Trzecia z nich znajduje się w dziale „Foto-
typy”* 11 (różnym od „Kopii fotograficznych”, które są ostatnim działem
katalogu). Odsyła ona do innego artykułu Méyeta, zamieszczonego w kra-
kowskim „Świecie” z 1889 r.12, a wraz z nim do jedynej znanej nam, nigdy
dotąd nie publikowanej, kompletnej reprodukcji rysunku ze zbiorów Pusłow-
4 Wizerunki Adama Mickiewicza zestawione i poprzedzone wstępem przez Leopolda Méyeta.
„Pamiętnik Tow. Literackiego im. Adama Mickiewicza”. T. 1-2. Lwów 1888; t. 3-1889.
5 Portrety Mickiewicza. „Wiedza i Życie” 1955 nr 4 s. 236-251, fig.
6 Jw. Do sprawy tej powrócimy.
7 Tamże wg: T. Szydłowski. Ruiny Polski [...]. Kraków 1919 s. 163.
8 Les portraits d’Adam Mickiewicz au Musée Mickiewicz de Paris. Etude iconographique.
Paris. Musée A. Mickiewicz 1957 s. 15, fig.
9 Rostworowski, jw.
10 „57. Delacroix Eugeniusz. Popiersie ołówkiem, 3/4 twarzą w lewo [sic!—J.S.T.]. 11 x 7,5
cm. Paryż 1841. Oryginał posiada Z. hr. Pusłowski w Krakowie. 58. Georges [sicl-J.S.T.] Sand.
Paryż 1841. Kopia z poprzedniego rysunku ofiarowana poecie na papierze listowym z literami
G.S., wielkość 5x4 cm. Posiada p. Helena Hryniewiecka córka poety” (t. 3 s. 348).
11 „117. Popiersie 3/4 w lewo z napisem: «Szkic do portretu Mickiewicza (podług
oryginału)». U spodu: Husnik a Hausler (w Pradze czeskiej). Według szkicu Eugeniusza Delacroix.
11 x 7,5 cm. Kopia. W czasopiśmie krakowskiem „Świat” z d. 1 Lipca 1889 ” (tamże s. 358).
12 Nieznany wizerunek Adama Mickiewicza. „Świat” (Kraków) 1889 nr 13 s. 299-301, fig.
213
Wizerunki A. Mickiewicza opublikowane w latach 1888-1889 przez L. Méyeta4
oraz na oparty na nim w znacznej mierze artykuł Z. Niesiołowskiej-
Rothertowej z roku 19555, przywraca zagubione rozróżnienie między tymi
dwoma rysunkami. I nie tylko.
Podstawową zasługą artykułu Rostworowskiego, który odkrył i sformu-
łował całe zagadnienie i bez którego wszelka dalsza praca nad tym tematem nie
byłaby możliwa jest, poza zgromadzeniem literatury i wyraźnym rozgrani-
czeniem obu rysunków, podanie w wątpliwość autorstwa Delacroix oraz
domniemanej daty i okoliczności wykonania rysunku G.S., (w salonie George
Sand w styczniu 1841e), a także odtworzenie historii drugiego rysunku,
niegdyś znajdującego się w kolekcji rodziny Pusłowskich w Krakowie; spalo-
nego podczas pożaru pałacu Pusłowskich w Czarkowych nad Nidą 23 IX
1914 r.7 Podając w wątpliwość — za Mćyetem i za paryskim opracowaniem
E. Żarnowskiej8, która znała rysunek z oryginału — autentyczność rysunku
G.S., Rostworowski nie wypowiada się ostatecznie w sprawie autorstwa
drugiego rysunku (który odtąd zwać będziemy „rysunkiem ze zbiorów
Pusłowskich”) — i na ten właśnie temat zasięga opinii A. Ryszkiewicza; ten
z kolei, mając do dyspozycji samą tylko fotografię, również nie zajął
stanowiska w tej materii9. I od tego miejsca właśnie zaczynają się nasze
paryskie poszukiwania.
Cytowane przez Niesiołowską-Rothertową i przez Rostworowskiego dwie
pozycje w katalogu Wizerunki Mickiewicza Méyeta10 nie są jedynymi, jakie
w tym katalogu zamieszczono. Trzecia z nich znajduje się w dziale „Foto-
typy”* 11 (różnym od „Kopii fotograficznych”, które są ostatnim działem
katalogu). Odsyła ona do innego artykułu Méyeta, zamieszczonego w kra-
kowskim „Świecie” z 1889 r.12, a wraz z nim do jedynej znanej nam, nigdy
dotąd nie publikowanej, kompletnej reprodukcji rysunku ze zbiorów Pusłow-
4 Wizerunki Adama Mickiewicza zestawione i poprzedzone wstępem przez Leopolda Méyeta.
„Pamiętnik Tow. Literackiego im. Adama Mickiewicza”. T. 1-2. Lwów 1888; t. 3-1889.
5 Portrety Mickiewicza. „Wiedza i Życie” 1955 nr 4 s. 236-251, fig.
6 Jw. Do sprawy tej powrócimy.
7 Tamże wg: T. Szydłowski. Ruiny Polski [...]. Kraków 1919 s. 163.
8 Les portraits d’Adam Mickiewicz au Musée Mickiewicz de Paris. Etude iconographique.
Paris. Musée A. Mickiewicz 1957 s. 15, fig.
9 Rostworowski, jw.
10 „57. Delacroix Eugeniusz. Popiersie ołówkiem, 3/4 twarzą w lewo [sic!—J.S.T.]. 11 x 7,5
cm. Paryż 1841. Oryginał posiada Z. hr. Pusłowski w Krakowie. 58. Georges [sicl-J.S.T.] Sand.
Paryż 1841. Kopia z poprzedniego rysunku ofiarowana poecie na papierze listowym z literami
G.S., wielkość 5x4 cm. Posiada p. Helena Hryniewiecka córka poety” (t. 3 s. 348).
11 „117. Popiersie 3/4 w lewo z napisem: «Szkic do portretu Mickiewicza (podług
oryginału)». U spodu: Husnik a Hausler (w Pradze czeskiej). Według szkicu Eugeniusza Delacroix.
11 x 7,5 cm. Kopia. W czasopiśmie krakowskiem „Świat” z d. 1 Lipca 1889 ” (tamże s. 358).
12 Nieznany wizerunek Adama Mickiewicza. „Świat” (Kraków) 1889 nr 13 s. 299-301, fig.