Towarzystwo Naukowe <Lublin> [Editor]: Roczniki Humanistyczne: Historia Sztuki = History of art = Histoire de l'art (35.1987)

362

JAN BIAŁOSTOCKI


II. 2. Tadeusz Cieślewski, syn. Księga-miasto, linoryt, 1931. Muzeum Narodowe w Warszawie.
Fot. Muzeum

Idea miasta przemawiającego, miasta przekazującego skondensowane
w sobie treści poprzez formy swej architektury, dochodziła do głosu także
w nazwach cyklów,- jak Księga miasta czy Staromiejskie teksty. Wspomnienia
inicjacyj w księgę Starej Warszawy. Motyw miasta-książki powracał w drze-
worycie Okręt pod żaglami księgi-miasta (G. 200; B. 200) z 1936 r., w którym
widoczny jest „na falach okręt z księgami-domami-miastami”, odbitym
w wymienionym tomie Staromiejskie teksty. W Zaproszeniu na wystawę prac
autora w 1933 r. staromiejska architektura wyrasta z rozwartego tomu
(G. 164; B. 139) (il. 4). W Motywie ulubionym z 1937 r. (G. 248; B. 242) znów
podstawą kompozycji jest książka, na niej ustawione są sztalugi, a wyżej
piętrzy się kompozycja form architektonicznych,
Motyw książki w sposób najbardziej naturalny i oczywisty pojawia się
w książkowych znakach własności. Cieślewski mało się nimi zajmował przed
wybuchem II wojny światowej, ale w tych nielicznych, jakie wtedy wykonał,
motyw miasta-książki występuje. Ekslibris własny z 1925 r. przedstawia
;,księgę, z której wnętrza wyłania się staromiejski zaułek z domem czaszką”
(G. 36; B. 27) (il.5), a w innym znaku książkowym z 1934 r. motywem są