DOI article:
Mazurczak, Urszula M.: Przyroda w dekoracjach freskowych pałacu papieskiego w Awinionie z połowy XIV wieku: Na tle nowego stosunku do przyrody w społeczeństwie Italii XIII/XIV wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27403#0083
PRZYRODA W DEKORACJACH FRESKOWYCH PAŁACU W AWINIONIE
nych ziół i traw. Nie jest to zbiór detali tworzących decorum barwnego ko-
bierca, chociaż na pierwszy rzut oka może go przypominać. Wyraźne jest
tutaj dążenie malarza, aby zamienić sumę szczegółów na rzecz fragmentu -
wycinka rzeczywistości - w której przedmioty przedstawione są jako jednostki
- indywidualne w obrębie konkretnych gatunków.
Początek prac wiąże się z r. 1343, czyli na rok przed śmiercią Simone
Martiniego w Awinionie. Jednocześnie w tym samym roku Matteo Giovanetti
z Viterbo wykonał tutaj wiele prac, między innymi przy dekoracji sali konsys-
torskiej, gdzie pracował ze swoimi uczniami Magistri Dominicanen i Bortho-
lomeusem24. Rozpoznaje się również warsztat dwóch innych artystów: Rico
z Arezzo oraz Piotra z Viterbo, zwłaszcza w scenie polowania z sokołem (il.
2). Matteo Giovanetti wykonał wiele prac, w których rozpoznaje się podobny
stosunek do natury również w scenach o tematyce religijnej, np. na freskach
w kaplicy św. Marcina (1344-1346), w kaplicy św. Jana (1346-1348) oraz
w sali audiencjonalnej (13 5 2-13 5 3)25. We wszystkich scenach pozostawił
swój sensualistyczny stosunek do malowanej przyrody. Święta Elżbieta (il. 5),
przykładowo, na fresku w kaplicy św. Jana ukazana jest na tle gęstwiny liści
i drzew, pomiędzy którymi wynurzają się czerwonawe skałki jakie realnie
występują w okolicy Awinionu. Stosownie też do rzeczywistości zabarwiona
jest ziemia w obrębie postaci Świętego Jana na Patmos (il. 6).
Jest to spojrzenie na przyrodę, której uczył mistrz Simone i która stała się
tendencją w malarstwie sieneńskim połowy XIV w. Również sceny bezpośred-
nio z przyrodą związane, jak np. łowienie ryb, kąpiące się postaci, pojawiły
się najwcześniej w tym obrębie sztuki, a dojrzałe przykłady pozostawił oprócz
Simone Martiniego także Ambroggio Lorenzetti. Malarze sieneńscy podjęli
udaną próbę połączenia człowieka z przyrodą, stopienia całej sceny w ujed-
nolicone środowisko, zachowując przy tym średniowieczną hierarchię społecz-
ną. Łowienie ryb, szczególnie szczupaków, należało do codziennych czynności
gospodarczych. Malarz mógł zaobserwować takie sceny z mostu - Pont-de-
Sorgues pod Awinionem dla zapełnienia dworskiego stołu. Tutaj jednak na
fresku przedstawione są stawy rybne, jednak ubiór postaci wskazuje na wieś-
niaków. Analogiczną postać rybaka powtórzył Matteo Giovanetti na fresku
w kaplicy św. Marcina. Zatem w ślad za realizmem czynności, podąża próba
odtworzenia konkretnego środowiska naturalnego, w którym zostały one speł-
nione.
Wyjazd na polowanie z sokołem, także ptaszarnie, są obrazem form życia
dworskiego, które przyjmowało styl rusticus, realizując w ten sposób wizje
24 Dz. cyt., s. 34-47.
25 Dz. cyt., s. 47-69.
nych ziół i traw. Nie jest to zbiór detali tworzących decorum barwnego ko-
bierca, chociaż na pierwszy rzut oka może go przypominać. Wyraźne jest
tutaj dążenie malarza, aby zamienić sumę szczegółów na rzecz fragmentu -
wycinka rzeczywistości - w której przedmioty przedstawione są jako jednostki
- indywidualne w obrębie konkretnych gatunków.
Początek prac wiąże się z r. 1343, czyli na rok przed śmiercią Simone
Martiniego w Awinionie. Jednocześnie w tym samym roku Matteo Giovanetti
z Viterbo wykonał tutaj wiele prac, między innymi przy dekoracji sali konsys-
torskiej, gdzie pracował ze swoimi uczniami Magistri Dominicanen i Bortho-
lomeusem24. Rozpoznaje się również warsztat dwóch innych artystów: Rico
z Arezzo oraz Piotra z Viterbo, zwłaszcza w scenie polowania z sokołem (il.
2). Matteo Giovanetti wykonał wiele prac, w których rozpoznaje się podobny
stosunek do natury również w scenach o tematyce religijnej, np. na freskach
w kaplicy św. Marcina (1344-1346), w kaplicy św. Jana (1346-1348) oraz
w sali audiencjonalnej (13 5 2-13 5 3)25. We wszystkich scenach pozostawił
swój sensualistyczny stosunek do malowanej przyrody. Święta Elżbieta (il. 5),
przykładowo, na fresku w kaplicy św. Jana ukazana jest na tle gęstwiny liści
i drzew, pomiędzy którymi wynurzają się czerwonawe skałki jakie realnie
występują w okolicy Awinionu. Stosownie też do rzeczywistości zabarwiona
jest ziemia w obrębie postaci Świętego Jana na Patmos (il. 6).
Jest to spojrzenie na przyrodę, której uczył mistrz Simone i która stała się
tendencją w malarstwie sieneńskim połowy XIV w. Również sceny bezpośred-
nio z przyrodą związane, jak np. łowienie ryb, kąpiące się postaci, pojawiły
się najwcześniej w tym obrębie sztuki, a dojrzałe przykłady pozostawił oprócz
Simone Martiniego także Ambroggio Lorenzetti. Malarze sieneńscy podjęli
udaną próbę połączenia człowieka z przyrodą, stopienia całej sceny w ujed-
nolicone środowisko, zachowując przy tym średniowieczną hierarchię społecz-
ną. Łowienie ryb, szczególnie szczupaków, należało do codziennych czynności
gospodarczych. Malarz mógł zaobserwować takie sceny z mostu - Pont-de-
Sorgues pod Awinionem dla zapełnienia dworskiego stołu. Tutaj jednak na
fresku przedstawione są stawy rybne, jednak ubiór postaci wskazuje na wieś-
niaków. Analogiczną postać rybaka powtórzył Matteo Giovanetti na fresku
w kaplicy św. Marcina. Zatem w ślad za realizmem czynności, podąża próba
odtworzenia konkretnego środowiska naturalnego, w którym zostały one speł-
nione.
Wyjazd na polowanie z sokołem, także ptaszarnie, są obrazem form życia
dworskiego, które przyjmowało styl rusticus, realizując w ten sposób wizje
24 Dz. cyt., s. 34-47.
25 Dz. cyt., s. 47-69.