DOI Artikel:
Grodek-Patyra, Jowita: Zagadnienie czasu przedstawionego w dziełach Wita Stwosza ze szczególnym uwzględnieniem Ołtarza Mariackiego: Zastosowanie kryterium temporalnego w poszukiwaniu analogii stylistycznych sztuki 2. poł. XV wieku : Jowita Grodek-Patyra
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27403#0250
248
JOWITA GRODEK-PATYRA
żań nad stylem określonego okresu lub konkretnych artystów, włączając się
do już istniejących badań, bądź otwierając nowe kierunki poszukiwań. W wy-
padku kwestii formalnych, szczególnie cenne są spostrzeżenia dotyczące iloś-
ciowej warstwy czasu przedstawionego, związanej ściśle ze stroną plastyczną
dzieła. Analiza, w której wzięto pod uwagę także jakości temporalne (czas
jakościowy), stwarza jeszcze większe możliwości. Pozwala przede wszystkim
na szerszy wgląd w przesłania treściowe oraz związek dzieła z klimatem
epoki, w jakiej powstało.
Potwierdza to przykład krakowskiego Ołtarza Mariackiego. Odsłonięcie
czasowej struktury największego dzieła Stwosza przyczyniło się do pogłębie-
nia naszej wiedzy o nim i stało się podstawą do wznowienia dialogu o stylo-
wej genezie twórczości rzeźbiarza i jej powinowactwie z szerszym kręgiem
artystycznym.
Konstrukcja czasu przedstawionego charakteryzuje twórcę poliptyku kra-
kowskiego jako artystę mocno osadzonego w swojej epoce, a jednocześnie
oryginalnego. Znajdujemy w dziele mistrza Wita elementy konserwatywne, jak
też rozwiązania nowatorskie - wpływy rozmaitych środowisk artystycznych
XV-wiecznej Europy, a zarazem silny indywidualizm.
Pod względem temporalnym specyfika sztuki Stwosza polega głównie na
szczególnym połączeniu czasu ilościowego i czasu jakościowego oraz przypo-
rządkowaniu im (a szczególnie drugiej z tych dwu płaszczyzn) niekon-
wencjonalnych środków wyrazu.
Analiza temporalna Ołtarza Mariackiego potwierdza więc wcześniejsze
spostrzeżenia badaczy, poczynione na podstawie ustaleń formalnych i ikono-
graficznych. Przyczynia się do sprecyzowania niektórych tez i dostarcza no-
wych argumentów.
SPIS ILUSTRACJI
1. Wit Stwosz, Ołtarz Mariacki (1477-1489), widok otwartego poliptyku.
2. Wit Stwosz, płyta nagrobka króla Kazimierza Jagiellończyka w katedrze na Wa-
welu (ok. 1492 r.).
3. Mikołaj z Lejdy, płyta nagrobka Fryderyka III, Wiedeń, katedra św. Stefana (po
1469 r.).
4. Rogier van der Weyden, Zdjęcie z krzyża, Madryt, Prado.
5. Poliptyk w Książnicach Wielkich, 1491 r., widok otwartego ołtarza.
6. Poliptyk Zaśnięcia Marii, 1492 r., Świdnica, kościół św. Wacława i św. Sta-
nisława.
JOWITA GRODEK-PATYRA
żań nad stylem określonego okresu lub konkretnych artystów, włączając się
do już istniejących badań, bądź otwierając nowe kierunki poszukiwań. W wy-
padku kwestii formalnych, szczególnie cenne są spostrzeżenia dotyczące iloś-
ciowej warstwy czasu przedstawionego, związanej ściśle ze stroną plastyczną
dzieła. Analiza, w której wzięto pod uwagę także jakości temporalne (czas
jakościowy), stwarza jeszcze większe możliwości. Pozwala przede wszystkim
na szerszy wgląd w przesłania treściowe oraz związek dzieła z klimatem
epoki, w jakiej powstało.
Potwierdza to przykład krakowskiego Ołtarza Mariackiego. Odsłonięcie
czasowej struktury największego dzieła Stwosza przyczyniło się do pogłębie-
nia naszej wiedzy o nim i stało się podstawą do wznowienia dialogu o stylo-
wej genezie twórczości rzeźbiarza i jej powinowactwie z szerszym kręgiem
artystycznym.
Konstrukcja czasu przedstawionego charakteryzuje twórcę poliptyku kra-
kowskiego jako artystę mocno osadzonego w swojej epoce, a jednocześnie
oryginalnego. Znajdujemy w dziele mistrza Wita elementy konserwatywne, jak
też rozwiązania nowatorskie - wpływy rozmaitych środowisk artystycznych
XV-wiecznej Europy, a zarazem silny indywidualizm.
Pod względem temporalnym specyfika sztuki Stwosza polega głównie na
szczególnym połączeniu czasu ilościowego i czasu jakościowego oraz przypo-
rządkowaniu im (a szczególnie drugiej z tych dwu płaszczyzn) niekon-
wencjonalnych środków wyrazu.
Analiza temporalna Ołtarza Mariackiego potwierdza więc wcześniejsze
spostrzeżenia badaczy, poczynione na podstawie ustaleń formalnych i ikono-
graficznych. Przyczynia się do sprecyzowania niektórych tez i dostarcza no-
wych argumentów.
SPIS ILUSTRACJI
1. Wit Stwosz, Ołtarz Mariacki (1477-1489), widok otwartego poliptyku.
2. Wit Stwosz, płyta nagrobka króla Kazimierza Jagiellończyka w katedrze na Wa-
welu (ok. 1492 r.).
3. Mikołaj z Lejdy, płyta nagrobka Fryderyka III, Wiedeń, katedra św. Stefana (po
1469 r.).
4. Rogier van der Weyden, Zdjęcie z krzyża, Madryt, Prado.
5. Poliptyk w Książnicach Wielkich, 1491 r., widok otwartego ołtarza.
6. Poliptyk Zaśnięcia Marii, 1492 r., Świdnica, kościół św. Wacława i św. Sta-
nisława.