DOI Heft:
Architektura
DOI Artikel:Litwin, Barbara: Rozwój przestrzenny miasta Chełma w okresie międzywojennym - historia powstania "Nowego Miasta"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37083#0056
54
BARBARA LITWIN
nictwie Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej czy Towarzystwa Osiedli
Robotniczych (TOR)18. Koszt ogólny inwestycji szacowano na 30 min zł.
Planowano budowę gmachu Dyrekcji i 156 domów mieszkalnych. Projektan-
tem gmachu był inż. Henryk Gay19. Za początek realizacji osiedla mieszka-
niowego należy uznać datę 28 lipca 1928 r., tj. dzień, kiedy firma Budex
zawarła z Ministerstwem Komunikacji umowę na wybudowanie w stanie su-
rowym 54 domów mieszkalnych. Prace budowlane podjęto w sierpniu 1928 r.
W dwa miesiące później, tj. 22 października, odbyła się uroczystość wmu-
rowania kamienia węgielnego pod przyszły gmach główny Dyrekcji z udzia-
łem inżyniera Alfonsa Kiihna, ówczesnego ministra komunikacji20. W tym
samym roku w ciągu zaledwie kilku miesięcy budowę gmachu doprowadzono
do I piętra, a 54 domy mieszkalne postawiono w stanie surowym21.
Miasto żyło budową. Rada Miejska powołała Komitet Rozbudowy Miasta.
Magistrat zobowiązał się do wykonania własnym kosztem i staraniem około
10 km ulic, projektu i budowy wodociągów i kanalizacji, budowy elektrowni
w celu oświetlenia projektowanych ulic, a także budowy hali targowej. „Po-
ciągi, naładowane materiałami budowlanymi zjeżdżały na teren po specjalnie
zbudowanych torach, wżynających się omal w środek miasta. Zniknęły łany
i ścieżyny polne. Jak za dotknięciem różdżki czarodziejskiej wyrastały gma-
chy i ulice”22. Ponadto kosztem 900 tys. zł wzniesiono nowoczesny gmach
szkolny, w punkcie dogodnym dla pracowników Dyrekcji (szkoła 10-lecia,
1928)2T Oprócz przeznaczonych na nowe osiedle kolejowe 50 ha, dalsze
337 ha oddano pod zabudowę miejską i prywatną, wyznaczając działki
o pow. ok. 2 tys. m2. Powstaje całościowo zaprojektowana koncepcja nowej
dzielnicy miasta Chełma. „Dzielnica ta już przez sam swój wygląd zewnętrz-
ny będzie prawdziwą ozdobą m. Chełma, a mieszkańcy jej - jako pracownicy
państwowi - stanowić będą tam poważny czynnik państwo - twórczy, który
promieniować będzie na całą Ziemię Chełmską”24.
18 J. Żarnowski, Polska 1918-1939, Praca Technika Społeczeństwo, Warszawa
1999, s. 376.
19 Zapomniana i zaniedbana sprawa, s. 25.
20 Tamże, s. 3.
21 K o z i e j o w s k i, dz. cyt., s. 32.
22 Zapomniana i zaniedbana sprawa, s. 8.
23 Tamże, s. 9-10.
24 Tamże, s. 8.
BARBARA LITWIN
nictwie Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej czy Towarzystwa Osiedli
Robotniczych (TOR)18. Koszt ogólny inwestycji szacowano na 30 min zł.
Planowano budowę gmachu Dyrekcji i 156 domów mieszkalnych. Projektan-
tem gmachu był inż. Henryk Gay19. Za początek realizacji osiedla mieszka-
niowego należy uznać datę 28 lipca 1928 r., tj. dzień, kiedy firma Budex
zawarła z Ministerstwem Komunikacji umowę na wybudowanie w stanie su-
rowym 54 domów mieszkalnych. Prace budowlane podjęto w sierpniu 1928 r.
W dwa miesiące później, tj. 22 października, odbyła się uroczystość wmu-
rowania kamienia węgielnego pod przyszły gmach główny Dyrekcji z udzia-
łem inżyniera Alfonsa Kiihna, ówczesnego ministra komunikacji20. W tym
samym roku w ciągu zaledwie kilku miesięcy budowę gmachu doprowadzono
do I piętra, a 54 domy mieszkalne postawiono w stanie surowym21.
Miasto żyło budową. Rada Miejska powołała Komitet Rozbudowy Miasta.
Magistrat zobowiązał się do wykonania własnym kosztem i staraniem około
10 km ulic, projektu i budowy wodociągów i kanalizacji, budowy elektrowni
w celu oświetlenia projektowanych ulic, a także budowy hali targowej. „Po-
ciągi, naładowane materiałami budowlanymi zjeżdżały na teren po specjalnie
zbudowanych torach, wżynających się omal w środek miasta. Zniknęły łany
i ścieżyny polne. Jak za dotknięciem różdżki czarodziejskiej wyrastały gma-
chy i ulice”22. Ponadto kosztem 900 tys. zł wzniesiono nowoczesny gmach
szkolny, w punkcie dogodnym dla pracowników Dyrekcji (szkoła 10-lecia,
1928)2T Oprócz przeznaczonych na nowe osiedle kolejowe 50 ha, dalsze
337 ha oddano pod zabudowę miejską i prywatną, wyznaczając działki
o pow. ok. 2 tys. m2. Powstaje całościowo zaprojektowana koncepcja nowej
dzielnicy miasta Chełma. „Dzielnica ta już przez sam swój wygląd zewnętrz-
ny będzie prawdziwą ozdobą m. Chełma, a mieszkańcy jej - jako pracownicy
państwowi - stanowić będą tam poważny czynnik państwo - twórczy, który
promieniować będzie na całą Ziemię Chełmską”24.
18 J. Żarnowski, Polska 1918-1939, Praca Technika Społeczeństwo, Warszawa
1999, s. 376.
19 Zapomniana i zaniedbana sprawa, s. 25.
20 Tamże, s. 3.
21 K o z i e j o w s k i, dz. cyt., s. 32.
22 Zapomniana i zaniedbana sprawa, s. 8.
23 Tamże, s. 9-10.
24 Tamże, s. 8.