DOI Heft:
Artikuły
DOI Artikel:Iwanek, Monika: Projekty architektoniczne Adolfa Szyszko-Bohusza dla kościoła Paulinów w Leśnej Podlaskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37080#0117
PROJEKTY ARCHITEKTONICZNE ADOLFA SZYSZKO-BOHUSZA
115
Zaznaczyć należy, iż okres ten był szczytowym w działalności architekta -
m.in. w tym czasie Szyszko-Bohusz został kierownikiem Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego, rektorem Katedry Architektury Zabytków Akademii Sztuk Pięk-
nych, konserwatorem Wawelu.
Siedem leśniańskich projektów Adolfa Szyszko-Bohusza można podzielić
na dwie grupy. Tę, w której każdy projekt miał zupełnie inne cechy formalne
i stylistyczne oraz te, w których jedynie drobne szczegóły w wyglądzie wież
i ich hełmów podlegały zmianom. Bez odmian pozostawała pierwsza i druga
kondygnacja fasady i część łącząca fasadę z wieżami. Omawiane projekty
same w sobie tworzą ciekawy zbiór wariantów wież i szczytów, szczególnie
w powiązaniu z wklęsło-wypukłą9 fasadą.
Odnosząc się do literatury przedmiotu należy stwierdzić, że o ile Szyszko-
Bohuszowi i jego twórczości poświęcono dużo miejsca w różnych opracowa-
niach, o tyle działalność architekta w Leśnej Podlaskiej została potraktowana
dość pobieżnie i skrótowo. Głównie sygnalizowano fakt przerobienia szczytu
fasady w 1927 roku oraz wspominano trwające do 1940 roku prace przy od-
budowie północno-wschodniej wieży. Tego typu wiadomości pojawiły się m.in.
u Kazimierza Szafrańca10, Jana Maraśkiewicza1 \ Marii Wrzeszcz i Jana Zbu-
dniewka , Jerzego Łozińskiego , czy w artykule Tadeusza S. Jaroszew-
skiego i Jerzego Kowalczyka14.
Ważną pozycję wśród publikacji stanowi praca Pawła Dettloffa Odbudowa
i restauracja zabytków architektury w Polsce w latach 1918-1930. Teoria
i praktyka15. Jako pierwszy podał tak wiele nowych, znaczących informacji
dotyczących realizacji projektu z 1 września 1926 roku. Wspomina on, iż do
zaniechania tegoż projektu doszło z powodów finansowych. Brakuje wzmia-
nek na temat drugiej przyczyny przerwania prac. Ten pierwszy projekt został
9 W interesujący sposób P. Bohdziewicz tłumaczy występowanie w architekturze baroko-
wej fasady wklęsło-wypukłej jako „walkę materii z przestrzenią wolną”. P. Bohdzie-
wicz, Zagadnienie formy w architekturze baroku. Lublin 1961, s. 146.
10 Decus Podlachiae - ozdoba Podlasia. Sanktuarium Matki Boskiej Leśniańskiej (1683-
1983), Warszawa 1981, s. 15.
11 Leśna Podlaska. Architektura kościoła, Biała Podlaska 1983, s. 15.
12 Leśna Podlaska, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. X, Lublin 2004, s. 869.
12 Pomniki sztuki w Polsce, t. III: Mazowsze i Podlasie, Warszawa 1999, s. 427.
14 Kilka uwag o grupie późnobarokowych kolumnowych fasad kościelnych w Polsce, „Biu-
letyn Historii Sztuki” 21(1959), nr 3-4, s. 388.
15 Kraków 2006.
115
Zaznaczyć należy, iż okres ten był szczytowym w działalności architekta -
m.in. w tym czasie Szyszko-Bohusz został kierownikiem Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego, rektorem Katedry Architektury Zabytków Akademii Sztuk Pięk-
nych, konserwatorem Wawelu.
Siedem leśniańskich projektów Adolfa Szyszko-Bohusza można podzielić
na dwie grupy. Tę, w której każdy projekt miał zupełnie inne cechy formalne
i stylistyczne oraz te, w których jedynie drobne szczegóły w wyglądzie wież
i ich hełmów podlegały zmianom. Bez odmian pozostawała pierwsza i druga
kondygnacja fasady i część łącząca fasadę z wieżami. Omawiane projekty
same w sobie tworzą ciekawy zbiór wariantów wież i szczytów, szczególnie
w powiązaniu z wklęsło-wypukłą9 fasadą.
Odnosząc się do literatury przedmiotu należy stwierdzić, że o ile Szyszko-
Bohuszowi i jego twórczości poświęcono dużo miejsca w różnych opracowa-
niach, o tyle działalność architekta w Leśnej Podlaskiej została potraktowana
dość pobieżnie i skrótowo. Głównie sygnalizowano fakt przerobienia szczytu
fasady w 1927 roku oraz wspominano trwające do 1940 roku prace przy od-
budowie północno-wschodniej wieży. Tego typu wiadomości pojawiły się m.in.
u Kazimierza Szafrańca10, Jana Maraśkiewicza1 \ Marii Wrzeszcz i Jana Zbu-
dniewka , Jerzego Łozińskiego , czy w artykule Tadeusza S. Jaroszew-
skiego i Jerzego Kowalczyka14.
Ważną pozycję wśród publikacji stanowi praca Pawła Dettloffa Odbudowa
i restauracja zabytków architektury w Polsce w latach 1918-1930. Teoria
i praktyka15. Jako pierwszy podał tak wiele nowych, znaczących informacji
dotyczących realizacji projektu z 1 września 1926 roku. Wspomina on, iż do
zaniechania tegoż projektu doszło z powodów finansowych. Brakuje wzmia-
nek na temat drugiej przyczyny przerwania prac. Ten pierwszy projekt został
9 W interesujący sposób P. Bohdziewicz tłumaczy występowanie w architekturze baroko-
wej fasady wklęsło-wypukłej jako „walkę materii z przestrzenią wolną”. P. Bohdzie-
wicz, Zagadnienie formy w architekturze baroku. Lublin 1961, s. 146.
10 Decus Podlachiae - ozdoba Podlasia. Sanktuarium Matki Boskiej Leśniańskiej (1683-
1983), Warszawa 1981, s. 15.
11 Leśna Podlaska. Architektura kościoła, Biała Podlaska 1983, s. 15.
12 Leśna Podlaska, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. X, Lublin 2004, s. 869.
12 Pomniki sztuki w Polsce, t. III: Mazowsze i Podlasie, Warszawa 1999, s. 427.
14 Kilka uwag o grupie późnobarokowych kolumnowych fasad kościelnych w Polsce, „Biu-
letyn Historii Sztuki” 21(1959), nr 3-4, s. 388.
15 Kraków 2006.