Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Rocznik Historii Sztuki — 8.1970

DOI Heft:
II. Z zagadnień sztuki polskiej
DOI Artikel:
Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Nurt awangardowy architektury polskiej doby Oświecenia
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.13396#0300
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
294

TADEUSZ S. JAROSZEWSKI

65. S. Zawadzki, Projekt koszar w Kamieńcu Podolskim, elewacja boczna
od strony rzeki Smotryczy, 1782

wielokrotnie przedstawiał tę budowlę122. Dla dalszej twórczości Kubickiego studia te nie miały poważ-
niejszego znaczenia; w drugim i trzecim okresie twórczości architekt nie powrócił już do formy Pan-
teonu rzymskiego. Jednakże w czasie tych studiów wykształcił się z pewnością niejeden detal, chętnie
potem przez architekta stosowany. I tak np. w omawianych wyżej projektach kościoła Ujazdowskiego
daje się zauważyć ulubiona przez Kubickiego maniera kanelowania kolumn od 1/3 wysokości. W każdym
bądź razie oba projekty kościoła Ujazdowskiego pozostaną w dorobku architektury polskiej doby Oświe-
cenia interesującymi manifestacjami poszukiwań nowego wyrazu, dokonanymi w tym wypadku w opar-
ciu o czołowy pomnik architektury starożytnego Rzymu.

Jak już wspomniano, strukturą Panteonu interesowali się architekci reprezentujący różne środowiska
artystyczne Europy. We Francji m. in. Jean-Nicolas-Louis Durand zaprojektował w oparciu o Panteon
rzymski Temple Décadaire (1795)123, w Anglii John Plaw opublikował w 1794 r. opracowany przez siebie
projekt domu mieszkalnego wzorowanego na Panteonie124. W Rosji strukturą Panteonu posłużył się
m.in. architekt Afanasij Grigoriew przy projektowaniu rewelacyjnego mauzoleum w Suchanowie pod
Moskwą (1813)125, a Giacomo Quarenghi przy projektowaniu cerkwi Zbawiciela w Moskwie (1815)126.
Wymieniamy tu tylko niektóre przykłady. Najbardziej jednak interesowano się strukturą Panteonu
we Włoszech, gdzie zwłaszcza w ciągu pierwszej połowy XIX w. powstało bardzo wiele budowli inspi-
rowanych przez rzymską świątynię. Wśród najważniejszych wymienimy kościół San Francesco di Paola
w Neapolu (1817—1836, architekt Piętro Bianchi), kościół Gran Mądre di Dio w Turynie (1818—1831,
architekt Ferdinando Bonsignore), Tempio di Canova w Possagno (1819—'1833, projekt inspirowany
przez architekta Gianantonio Selva), kościół San Antonio w Trieście (1826—'1849, architekt Piętro No-
bile)127. Wszystkie wymienione tu przykłady stanowią twórczą interpretację Panteonu, tym niemniej

122 p0Jaję tylko widoki najbardziej znane: Raccolte di varie vedute di Roma si antka che moderna intagliate la maggior parte
dal celebrę Gianbattista Piranesi e da altri incisori, Roma 1752, ryc. 11; Gianbattista Piranesi, Le antichità romane..., t. 1, Roma
1756, s. 11.

123 E. Kaufmann, op. cit., s. 213.

124 J. Plaw, Rural Architecture or Designs from the Simple Cottage to the decorated Villa, London 1794, pl. XXV, Plan of the
funk Floor, open Area and Offices there in of the Circular House on the great Island in the Lake of Winandermere in Westmoreland,
designed and built by the Author.

125 N.J. Tichomirow, Architektura podmoskownych usadeb, Moskwa 1955, s. 288—291.

126 Disegni di Giacomo Quarenghi. Catalogo delia Mostra, Bergamo, Palazzo délia Ragione 30 Aprile — 30 Giugno 1967, Ve-
nezia Isola di S. Giorgio Maggiore Luglio — Ottobre 1967, [Vicenza] 1967, s. 91, m 82, il. 82.

127 Daty za C.L.V. Meeks, op. cit. -;wo.
 
Annotationen