Rocznik Historii Sztuki (9.1973)

66

EWA POLAK-TRAJDOS

pracę Mistrza Maciejowickicgo184.
Stosunkowa bliskość czasowa ołta-
rza ptaszkowskiego narzuciła mło-
demu wówczas artyście maciejo-
wickiemu konieczność czerpania
różnych elementów z warsztatu
tego Mistrza. Tak więc oblicze
królewny z ołtarza Św. Bartło-
mieja jest pokrewne typowi Marii
z kwatery Bożego Narodzenia z Pta-
szkowej (il 29, 30). Rozpatrując
scenę Modlitwy w Ogrojcu niedzicką
i ptaszkowską Bchrens zauważył
różnice formalne między tymi
kompozycjami. Stwierdza on mia-
nowicie, że Mistrz Maciej o wieki
wypowiada się w szerokich i ener-
gicznych liniach, gdy malarz
z Ptaszkowej trzyma się drobnych
kształtów i subtelnego rozczłonko-
wania figur185. Uważamy jednak,
że sposoby skonstruowania prze-
strzeni krajobrazowej w obu wy-
padkach są bardzo bliskie. W nie-
dzickim wydaniu scena ta zostaje
pomnożona przez figurki Judasza
i żołnierzy wchodzących do Ogro-
du Oliwnego. Niewątpliwie idy-
lliczna słodycz Modlitwy w Ogrojcu
z Ptaszkowej zostaje w obrazie
niedzickim nieco brutalnie zagro-
żona przez wtargnięcie szyku żoł-
nierzy. Jednak ich lilipucie sylwetki
włączają się w tło, wtapiają w płot,
23. a, b. Tryptyk Św. Bartłomieja z Kamionki Wielkiej który Stanowi dystans między

nimi a zadumą godziny refleksji.
Fałdy szat Jezusa w obu scenach

są identycznie modelowane. Tym, co Mistrz z Maciejowic daje własnego jest przede wszystkim
bardziej sprecyzowany kontur twarzy, który powtarzając schemat fizjonomiczny opracowany przez
Mistrza z Ptaszkowej jak gdyby go mocniej podkreśla. Nie jest to zatem różnica formy między obu mala-
rzami, lecz niewątpliwa kontynuacja stylu ołtarza z Ptaszkowej przez Mistrza Maciejowickicgo, przy
mocniejszym skrystalizowaniu typów. Na przykład idealnym odpowiednikiem śpiącej grupy trzech
apostołów z Ptaszkowej jest taki sam fragment w obrazie niedzickim. Nic tylko pozycja św. Jana, lecz
nawet wyraz twarzy pozostał niemal nie zmieniony. Bchrens mówi, że św. Piotr ściskający miecz na obra-
zie niedzickim, staje się przez ten gest bardziej energiczny186. W istocie rzeczy pozostaje takim samym
starcem o łagodnych rysach twarzy jak w scenie ptaszkowskicj (ił. 31, 32). Kwatera tryptyku z Ptaszko-
wej i Niedzicy została zestawiona przez Miodońską z miniaturą Modlitwy w Ogrojcu z Mszału nr 7 г Archi-
wum Kapitulnego w Krakowie187. Pisze ona wręcz, że „Zarówno smukły kanon figur, delikatne członki,

184 Radocsay, A kozépkori... tablaképei..., s. 70.

185 Bchrens, Malcrci des XV Jahrhundcrts..., s. 267.

186 Behrens, op. cit.

187 Miodońska, op. cit., s. 50, tabl. 3.