Rocznik Historii Sztuki (9.1973)

I

TWÓRCZOŚĆ MISTRZA MACIEJOWICKIEGO 69
27. Modlitwa w Ogrojcu, kwatera tryptyku

do którego szczyty bardiowskie należa-
ły, nie wyglądał tak, jak go zrekonstru-
ował Csânky. Skrzydła bowiem ze świę-
tymi z Koszyc nie mogły tematycznie
wiązać się z ołtarzem, w którego części
środkowej znajdowała się Maria z czte-
rema Dziewicami, w trójkątach szczyto-
wych zaś mieściły się dwie sceny,
a prawdopodobnie i więcej związanych
z Jezusem czy jego Dzieciństwem.
Skrzydła ze świętymi z Koszyc są więc
zapewne wczesnym dziełem Mistrza
Maciejowickiego, z ok. 1440 г., powsta-
łym wraz z całym zaginionym ołtarzem
na terenie Górnych Węgier czy Sądec-
czyzny, skąd zostały przywiezione do
Koszyc. Podobnie przecież rzecz miała
się z obrazem ze Złotych Morawiec,
który został tam przywieziony ze
Spiszu197. Natomiast oba trójkąty szczy-
towe wiążą się z częścią środkową ołtarza
Marii z kościoła Św. Idziego w Bardio-
wie. Obecnie ołtarz ten na skrzydłach
mieści kwatery ze scenami z życia Joa-
chima i Anny, które odpowiadałyby
raczej ołtarzowi Św. Anny Samotrzecicj,
również znajdującemu się w tym koś-
ciele. W okresie zamieszek religijnych,
gdy protestanci niszczyli gotyckie ołta-
rze, a kościół był wielokrotnie dewasto-
wany i restaurowany, składano potem
tryptyki błędnie, zespalając fragmenty
jednych z drugimi. Układ figury Madon-
ny z obecnego ołtarza bardiowskiego,
jej schemat fałdów szat, wydłużone,
choć pełne oblicze o lekko zdziwionym
wyrazie, pozycja Dzieciątka, wszystko
wskazuje na analogie, i to bardzo ścisłe

z Madonną ze słonecznikiem z ołtarza w Ptaszkowej (il. 37, 38). Gdybyśmy przyjęli, że tylko trójkątne
szczyty i partia rzeźbiona z kościoła Św. Idziego w Bardiowie przynależą do siebie, pozostałe zaś części
ołtarza zaginęły, wówczas moglibyśmy snuć domysły, że na skrzydłach widniały sceny z Dzieciństwa
i Pasji Chrystusa. Identyczny jak we wzorcu ptaszkowskim temat i ten sam warsztat malarsko-rzeźbiarski
świadczą wymownie, że ołtarz Marii i Dzieciństwa Jezusa, jak moglibyśmy go hipotetycznie nazwać,
był robiony na zamówienie Bardiowian w atelier Mistrza Tryptyku z Ptaszkowej. W partiach mniej
Ważnych posługiwał się ten Mistrz ówczesnym uczniem, artystą z Maciejowic.

Dosyć sztywne postacie królów Z tryptyku z Ptaszkowej, bardziej elastyczne w Hołdzie ze szczytu
bardiowskiego, stają się na obrazie ze Złotych Morawiec — niegdyś ze Spiszą (il. 39), drobiazgowo wy-

197 Ćidlinska, Matejovsky Majster..., s. 70.