Rocznik Historii Sztuki (9.1973)

TWÓRCZOŚĆ MISTRZA MACIEJOWTCKIEGO

73

Unia ze schizmatykami gre-
ckimi i ruskimi, zawarta w 1439 r.
we Florencji, oraz uznanie dogma-
tu Filioquc przez Kościół Wscho-
dni domagały się odzwierciedlenia
w sztuce. Unia florencka popie-
rana przez Jagiełłę była wielkim
jego zwycięstwem moralnym i po-
litycznym211. Nic więc dziwnego,
że jeszcze przed powstaniem na
Wawelu ołtarza S w. Trójcy (w
1467 r.) pojawia się ołtarz łopusza-
ński, którego koncepcja ikonogra-
ficzna, mimo wysunięcia na plan
pierwszy osoby Marii, stanowi je-
dnak apoteozę Trójcy Św. Nie jest
chyba przypadkiem, że scena Koro-
nacji Marii została tu otoczona
przez czterech świętych mnichów
na skrzydłach tryptyku: Antonie-
go Pustelnika, Leonarda, Franci-
szka z Asyżu i Bernardyna ze Sie-
ny, a także, iż U stóp właściwej 31 ■ Fragment kwatery Modlitwy w Ogrojcu z tryptyku w Ptaszkowej

sceny Koronacji występuje klęczący
papież w pozycji fundatora i anioł
z banderolą. Napisy trzymane
przez aniołów u góry tronu, jak
i napisy na banderolach w ręku
papieża i anioła świadczą, że mamy
do czynienia ze słynną antyfoną:
Regina coeli laetare, którą jakoby
ułożył papież Grzegorz Wielki
oglądając wizję Marii w niebie212.

Ołtarz w Łopusznej datowany
jest przez Bochnaka na 1460 r.213
Walicki pisze: „terminus post quem
powstania obrazu wyznacza data
kanonizacji św. Bernardyna (1450)
przedstawionego na jed'iej z kwa-
ter"214. Tymczasem Radocsay
chyba słusznie zauważa, że przed-

211 J. Umiński, Historia Kościoła,
t. 1, Opole 1959, s. 582.

212 T. Dobrzeniecki, Legenda
średniowieczna w piśmiennictwie i sztuce
— Christofania Marii. Średniowiecze, [w:J
Studia o kulturze, t. 2, Wrocław — War-
szawa—Kraków 1965, s. 26.

213 A. Bochnak, Z dziejów mala-
rstwa gotyckiego na Podkarpaciu, „Prace
Wisji Historii Sztuki", t. 6: 1934, z. 1,

214 Walicki, Malarstwo polskie.
otyk-.., s. 300. 32. Fragment Modlitwy w Ogrojcu z tryptyku Św. Bartłomieja z Niedzicy