DOI Heft:
I. Rozprawy
DOI Artikel:Polak-Trajdos, Ewa: Twórczość Mistrza Maciejowickiego na tle malarstwa rejonu sądeckiego XV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13397#0086
80
ÈWA POLAK-TRAJDOS
40. Warsztat Mistrza Maciejowickicgo, Epitafium Jana z Ujazdu (ok. 1450)
tych świętych, a na rewersach Matkę Bolesną i Vir Dolorum, wykazuje początkowe fazy stylu sądeckiego,
który rozwinął potem Mistrz Maci ej o wieki. Awersy.tego tryptyku niewątpliwie wiążą się ż jednej strony
z tryptykiem z Ptaszkowej (np. twarz króla w Ścięciu św. Jerzego, a identyczne oblicze mężczyzny w Ecce
Homo kwatery z Ptaszkowej il. 50, 51), z drugiej strony z tryptykiem z Niedzicy (scena Męczeństwa św.
Bartłomieja z Niedzicy i Męczeństwa św. Jerzego z Nowego Sącza). Matka Bolesna i Vir Dolorum z tego oł-
tarza nowosądeckiego nawiązują do pierwszego, dużego Ukrzyżowania z Korzenny, a zarazem wiążą
się najściślej z innym fragmentem Matki Bolesnej z Korzenny231. Dukt fałdów wydaje się być na skrzy-
dłach z Nowego Sącza ostrzejszy i mocniejszym konturem zaznaczony niż na awersach tego tryptyku.
Podobnie w dużym Ukrzyżowaniu z Korzenny, czy na skrzydłach z Chełmca oraz na fragmencie głowy
Matki Bolesnej z Korzenny, miejsce ciągłej, ostrej kreski zajmuje kreska zmontowana jakby Z odcinków
prostej232. Szczególnie tak są wymodelowane fałdy vélum Madonny. I oto rzecz zasadnicza. Mistrza Ma-
ciej owickiego, naszym zdaniem, można odróżnić właśnie po tym, że wychodzi poza tego rodzaju modelo-
wanie fałdów. Posługuje się on, jak wiemy, bogatym asortymentem duktów fałdów, poczynając od li-
nii prostej, wertykalnej i równoległej, poprzez fragmentarycznie festonową, ku fałdom mięsistym i łamią-
cym się kątowo. Tak np. porównując ten dawny sposób modelowania, znany w malarstwie sądeckim,
z ukształtowaniem fałdów płaszcza Matki Bolesnej w ołtarzu maciej o wickim, zauważymy, że ostry kon-
tur został nadal zachowany, lecz zniknęły odcinki prostych kresek z wczesnego etapu tego warsztatu,
zmarszczenia zaś draperii nabrały waloru i konsystencji ciężkiej materii. Ten styl, zawierający bogaty
wachlarz modclunków od reminiscencji stylu miękkiego do śmiałych prób stosowania nowego stylu
231 F. Kopera, J. Kwiatkowski, Obrazy polskiego pochodzenia w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wiek XIV—XVI,
Kraków 1929, s. 6, nr 5.
232 Walicki, Malarstwo polskie XV wieku..., s. 66.
•
ÈWA POLAK-TRAJDOS
40. Warsztat Mistrza Maciejowickicgo, Epitafium Jana z Ujazdu (ok. 1450)
tych świętych, a na rewersach Matkę Bolesną i Vir Dolorum, wykazuje początkowe fazy stylu sądeckiego,
który rozwinął potem Mistrz Maci ej o wieki. Awersy.tego tryptyku niewątpliwie wiążą się ż jednej strony
z tryptykiem z Ptaszkowej (np. twarz króla w Ścięciu św. Jerzego, a identyczne oblicze mężczyzny w Ecce
Homo kwatery z Ptaszkowej il. 50, 51), z drugiej strony z tryptykiem z Niedzicy (scena Męczeństwa św.
Bartłomieja z Niedzicy i Męczeństwa św. Jerzego z Nowego Sącza). Matka Bolesna i Vir Dolorum z tego oł-
tarza nowosądeckiego nawiązują do pierwszego, dużego Ukrzyżowania z Korzenny, a zarazem wiążą
się najściślej z innym fragmentem Matki Bolesnej z Korzenny231. Dukt fałdów wydaje się być na skrzy-
dłach z Nowego Sącza ostrzejszy i mocniejszym konturem zaznaczony niż na awersach tego tryptyku.
Podobnie w dużym Ukrzyżowaniu z Korzenny, czy na skrzydłach z Chełmca oraz na fragmencie głowy
Matki Bolesnej z Korzenny, miejsce ciągłej, ostrej kreski zajmuje kreska zmontowana jakby Z odcinków
prostej232. Szczególnie tak są wymodelowane fałdy vélum Madonny. I oto rzecz zasadnicza. Mistrza Ma-
ciej owickiego, naszym zdaniem, można odróżnić właśnie po tym, że wychodzi poza tego rodzaju modelo-
wanie fałdów. Posługuje się on, jak wiemy, bogatym asortymentem duktów fałdów, poczynając od li-
nii prostej, wertykalnej i równoległej, poprzez fragmentarycznie festonową, ku fałdom mięsistym i łamią-
cym się kątowo. Tak np. porównując ten dawny sposób modelowania, znany w malarstwie sądeckim,
z ukształtowaniem fałdów płaszcza Matki Bolesnej w ołtarzu maciej o wickim, zauważymy, że ostry kon-
tur został nadal zachowany, lecz zniknęły odcinki prostych kresek z wczesnego etapu tego warsztatu,
zmarszczenia zaś draperii nabrały waloru i konsystencji ciężkiej materii. Ten styl, zawierający bogaty
wachlarz modclunków od reminiscencji stylu miękkiego do śmiałych prób stosowania nowego stylu
231 F. Kopera, J. Kwiatkowski, Obrazy polskiego pochodzenia w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wiek XIV—XVI,
Kraków 1929, s. 6, nr 5.
232 Walicki, Malarstwo polskie XV wieku..., s. 66.
•