Rocznik Historii Sztuki (9.1973)

TWÓRCZOŚĆ MISTRZA MACIEJOWICKIEGO

81

41. Mistrz Maciejowicki, Tryptyk Koronacji
Marii z Łopusznej, kośc. par.

twardego, występuje w dalszych przed-
stawieniach Assunt, Sacra Conversazione
czy postaci in throno. Im bogatsza kom-
pozycja, tym mocniejsze przejawy no-
wego stylu, wiodące w półwiecze XV w.
Najbliższa, najpewniej ręką Mistrza Ma-
ciejowickiego wykonana, po ołtarzu w
Łopusznej jest Assunta z Przy donicy
(il. 53). W tym mniej więcej czasie co
ołtarze w Łopusznej i Przydonicy stwo-
rzył Mistrz Maciej owicki na gruncie
sądeckim dzieło oparte na nurcie drama-
tycznym w jego twórczości — małe U-
krzyżowanie ze świętymi z Korzenny
(ił. 47). W ten sposób oba nurty, repre-
zentacyjny i dramatyczny, znalazły swą
zapowiedź w dziełach Mistrza. Małe
Ukrzyżowanie mogło powstać przed ka-
nonizacją Bernardyna ze Sieny, co udo-
wadnialiśmy na przykładzie tryptyku z
Łopusznej. Ukrzyżowanie to różni się
od dużego tym, że mimo identycznego
kanonu postaci Marii i Jana wprowadza
zupełnie inny ton. Mianowicie znika
kreska złożona z odcinków prostych, a
płaszcz Marii zwija się muszlo wato na
boku, identycznie jak w przypadku fi-
gury Mater Dolorosa tryptyku macie-
jowickiego. Również postać św. Ber-
nardyna jest bliźniaczym odpowiedni-
kiem tego świętego z ołtarza maciej o-
wickiego, a także łopuszańskiego. Św. Leona"d z małego Ukrzyżowania z Korzenny jest kopią kilku naraz
świętych ze skrzydeł ołtarza Św. Antoniego z Koszyc. Warto też zauważyć, że św. Leonard z Ukrzyżoi
wania z Korzenny jest również bliźniaczym bratem św. Franciszka ze skrzydeł z Łopusznej. Matka
Bolesna z małego obrazu z Korzenny typem twarzy przypomina damę dworu królowej w scenie Smierc-
św. Stefana na ołtarzu maciej o wickim. Podobnie wyglądają jej rysy, gdy z rozpaczą wznosi oblicze ku
niebu. Ulubiony temat Mistrza Maciej o wickiego — samotne lub parami stojące postacie świętych — został
w Ukrzyżowaniu z Korzenny skumulowany w jednej scenie w sposób oryginalny. Maria ze św. Janem
z fragmentu tryptyku z Chełmca jest dziełem stojącym na krawędzi dawnego stylu sądeckiego, jaki
wyznacza duże Ukrzyżowanie z Korzenny oraz stylu Mistrza Maciej o wickiego. Jakkolwiek malarz
z Chełmca operuje jeszcze wycinkami prostej na vélum Marii, wyraz jej twarzy, nawet gest oraz spo-
sób wywinięcia maforium pod ręką wskazuje na przekształcenie w duchu Mistrza Maciej o wickiego.
Wywinięcie płaszcza u boku Marii z charakterystycznym języczkiem u stóp, znanym motywem figu-
ry Matki Bolesnej z rewersu ołtarza maciej o wickiego, tutaj świadczy już o bliskości Mistrza, jego
Wpływie (il. 52). I na odwrót, jak mocno wchłonął Mistrz Macicjowicki atmosferę stylu wczesnosądcckic-
go, świadczy znany fakt, że postać św. Jana Chrzciciela z trójkąta szczytowego ołtarza Św. Andrzeja
w Bardiowie, jest wiernym odbiciem św. Jana Chrzciciela z Chrztu Chrystusa z Podkarpacia (il. 36).

Jak już wspomnieliśmy, twórczość Mistrza Maciej o wickiego wyrasta z tego samego pnia genetycz-
nego co duże Ukrzyżowanie z Korzenny tylko ulega sobie właściwym modyfikacjom. To archaiczne
i surowe w stosunku do jego dzieł malowidło nosi w sobie utajone cechy stylu, które Mistrz Macicjowicki

$

6 — Rocznik Historii Sztuki t. IX