Rocznik Historii Sztuki (9.1973)

86

EWA POLAK-TRAJDOS

48. Mistrz Maciejowicki, Św. Bernardyn ze Sieny,
kwatera tryptyku z Łopusznej

kanon fizjonomiczny (il. 55). Podobnie
Chrystus z tryptyku z Łopusznej, Symeon
ze Zbylitowskiej Góry dowodzą odejścia
Mistrza Maciejowickiego od czeskiego
wzorca.

Szczególnie zestawianie z typami są-
deckimi św. Katarzyny z Biecza czy króla
Maksencjusza z tegoż obrazu jest nietrafne,
gdyż obie te postacie pozostają pod silnym
wpływem Mistrza z Wyższego Brodu. Ce-
chują go twarze o dziwnie kłujących oczach,
zaspanych rysach i mocno zaakcentowa-
nych grubych ustach. Św. Katarzyna z Mak-
sencjuszem z Biecza przypomina żywo św.
Katarzynę i Małgorzatę z Czeskich Budzie-
jowic lub Madonnę ze Zbrasławia239.

Próba rekonstrukcji oeuvre Mistrza
Maciejowickiego prowadzi nas do wnio-
sku, że spod własnej ręki artysty wyszło
co najmniej osiem dzieł (niektóre docho-
wały się tylko częściowo). Pięć z nich znaj-
duje się na terenie Małopolski; są to oł-
tarze z Łopusznej, Przydonicy, Niedzicy,
Małe Ukrzyżowanie z Korzenny (fragment
większej całości)., św. Leonard (obecnie
w Kamienicy Szołajskich, fragment).

GRUPA OPŁAKIWAŃ, ICH KRĄG
STYLOWY I INTERPRETACJA
IKONOGRAFICZNA
(WARSZTAT MISTRZA MACIEJOWICKIEGO)

Małe Ukrzyżowanie z Korzenny roz-
poczyna serię dramatycznego nurtu w war-
sztacie Mistrza Maciejowickiego (il. 47).
Fragment tego obrazu, to jest głowa Marii i Jezusa na krzyżu boleśnie nachylające się ku sobie, w typie
fizjonomii i w sposobie oddania dramatu zapowiadają sądeckie Opłakiwania. Mistrz Maciejowicki, mi-
mo układu sceny zasadniczej zbliżonego do pozy Vir Dolorum i Mater Dolorosa z Brzegu nie wyniósł nic
ze stylu malarza śląskiego. Układ szat w małym Ukrzyżowaniu, szczególnie Marii, wskazuje na silne
związki z tryptykiem maciej o wieki m. Pod względem stylowym i typu obu postaci Marii i Jezusa naj-
bliższe sceny Ukrzyżowania jest Opłakiwanie z Żywca ok. 1450 r. (il. 56).

Oba Opłakiwania, z Żywca i Czarnego Potoku (il. 57), powstały niewątpliwie w kręgu działania
bardzo autonomicznego dzieła, jakim było Opłakiwanie z Chomranic 1440—1450 r. (il. 58). Jednakże wy-
znaczenie obrazowi z Czarnego Potoku funkcji pośredniczącej między dziełem chomranickim a żywiec-
kim wydaje nam się niesłuszne240. Każdy z tych obrazów inspirował się, i to tylko do pewnego stopnia,
innymi fragmentami Opłakiwania z Chomranic, a co za tym idzie jeden z nich nie mógł być pośredni-

23" A. Mat ej cek, J. Pesina, La peinture gothique tchèque (1350—1450), Praga 1950, ryc. 42, 43, 45.
240 Strzałkowski, Obraz „Opłakiwanie''..., s. 110.