DOI Heft:
I. Rozprawy
DOI Artikel:Polak-Trajdos, Ewa: Twórczość Mistrza Maciejowickiego na tle malarstwa rejonu sądeckiego XV wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13397#0096
90
EWA POLAK-TRAJDOS
53. Assunta, tryptyk z Przydonicy
niejszą kopią tego fragmentu z postaci św. Jana z obrazu chomranickiego. Z kolei Chrystus z Czarnego
Potoku jest niemalże kopią zmarłego Emeryka z ołtarza maciejowickiego. Chrystus z Żywca natomiast
jest inspirowany przez postać Vir Dolorum z rewersu ołtarza z Maciejowic. Mistrz Maciejowicki okazuje
się silniejszym i bardziej swojskim magnesem dla artystów działających w środowisku sądeckim niż bar-
dziej skomplikowany Mistrz z Chomranic. A jednak, mimo autonomiczności Mistrza chomranickiego
ulega on w pewnym stopniu wpływowi Mistrza Ołtarza z Ptaszkowej. Przecież krystaliczna forma mo-
delunku szat Marii z Opłakiwania z Chomranic jest wysubtelnioną transpozycją układu szat anioła ze Zwia-
stowania kwatery rewersu z Ptaszkowej, o czym wspominaliśmy uprzednio.
Jakkolwiek Opłakiwania z Żywca, i Czarnego Potoku przynależą pod względem stylistycznym do
jednego warsztatu rejonu sądeckiego, jednak w redakcji ikonograficznej różnią się. W obrazie z Żywca
Maria klęcząca przed ciałem Zmarłego spoczywającego na ziemi i nachylająca się, by przytulić policzek
do jego głowy, wiąże się genetycznie z przedstawieniem bizantyńskich Trenów i włoskich Lamentacji
epoki Dugenta. Grupa Marii i Ciurystusa jest organicznie spojona w jedną całość kompozycyjną z pozo-
stałymi opłakującymi. Osłabnięcie inspiracji włoskich widzimy natomiast w obrazie z Czarnego Potoku.
Maria, w postawie bardziej siedzącej niż klęczącej, niemal całkowicie dźwiga ciężar ciała Chrystusa. Żalom
Marii podporządkowane są pozostałe postacie opłakujących. Kompozycja została oparta na zasadzie usze-
regowania osób. To ujęcie, według G. von der Ostena, wywodzi się już z nowego typu Opłakiwania
wykształconego w Niemczech, w którym ośrodkiem sceny są żale Marii. Jednocześnie następuje tu powtó-
rzenie postaci Marii poprzez zwielokrotnienie i rozmaitość postaw opłakujących kobiet. Przykładem tego
typu jest, wg G. von der Ostena, m. in. obraz z Klosterncuburga czy z Czarnego Potoku. Nowy typ posta-
ci Marii w obrazie z Czarnego Potoku, niemal siedzący, jest przedstawiony jednocześnie z typem starym
uosobionym w klęczącej i całującej rękę Pana niewieście246.
O. Schmidt, ReaHexikon zur Deutschen Kmstgeschichte, Stuttgart Waldsce 1948, t. 2, szp. 458—464: G. von der Osten,
EWA POLAK-TRAJDOS
53. Assunta, tryptyk z Przydonicy
niejszą kopią tego fragmentu z postaci św. Jana z obrazu chomranickiego. Z kolei Chrystus z Czarnego
Potoku jest niemalże kopią zmarłego Emeryka z ołtarza maciejowickiego. Chrystus z Żywca natomiast
jest inspirowany przez postać Vir Dolorum z rewersu ołtarza z Maciejowic. Mistrz Maciejowicki okazuje
się silniejszym i bardziej swojskim magnesem dla artystów działających w środowisku sądeckim niż bar-
dziej skomplikowany Mistrz z Chomranic. A jednak, mimo autonomiczności Mistrza chomranickiego
ulega on w pewnym stopniu wpływowi Mistrza Ołtarza z Ptaszkowej. Przecież krystaliczna forma mo-
delunku szat Marii z Opłakiwania z Chomranic jest wysubtelnioną transpozycją układu szat anioła ze Zwia-
stowania kwatery rewersu z Ptaszkowej, o czym wspominaliśmy uprzednio.
Jakkolwiek Opłakiwania z Żywca, i Czarnego Potoku przynależą pod względem stylistycznym do
jednego warsztatu rejonu sądeckiego, jednak w redakcji ikonograficznej różnią się. W obrazie z Żywca
Maria klęcząca przed ciałem Zmarłego spoczywającego na ziemi i nachylająca się, by przytulić policzek
do jego głowy, wiąże się genetycznie z przedstawieniem bizantyńskich Trenów i włoskich Lamentacji
epoki Dugenta. Grupa Marii i Ciurystusa jest organicznie spojona w jedną całość kompozycyjną z pozo-
stałymi opłakującymi. Osłabnięcie inspiracji włoskich widzimy natomiast w obrazie z Czarnego Potoku.
Maria, w postawie bardziej siedzącej niż klęczącej, niemal całkowicie dźwiga ciężar ciała Chrystusa. Żalom
Marii podporządkowane są pozostałe postacie opłakujących. Kompozycja została oparta na zasadzie usze-
regowania osób. To ujęcie, według G. von der Ostena, wywodzi się już z nowego typu Opłakiwania
wykształconego w Niemczech, w którym ośrodkiem sceny są żale Marii. Jednocześnie następuje tu powtó-
rzenie postaci Marii poprzez zwielokrotnienie i rozmaitość postaw opłakujących kobiet. Przykładem tego
typu jest, wg G. von der Ostena, m. in. obraz z Klosterncuburga czy z Czarnego Potoku. Nowy typ posta-
ci Marii w obrazie z Czarnego Potoku, niemal siedzący, jest przedstawiony jednocześnie z typem starym
uosobionym w klęczącej i całującej rękę Pana niewieście246.
O. Schmidt, ReaHexikon zur Deutschen Kmstgeschichte, Stuttgart Waldsce 1948, t. 2, szp. 458—464: G. von der Osten,