DOI Heft:
I. Rozprawy
DOI Artikel:Polak-Trajdos, Ewa: Twórczość Mistrza Maciejowickiego na tle malarstwa rejonu sądeckiego XV wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13397#0115
TWÓRCZOŚĆ MISTRZA MACIEJOWICKIEGO
109
71. Mistrz Maciejowicki, Assunta,
fragment tryptyku z Przydonicy
podtekst astrologiczny. Są to w
istocie rzeczy, przeobrażone w
postacie ze świata pojęć teolo-
gicznych, róże wiatrów, znaki
zodiaku i planet299.
Madonna „apokaliptyczna"
z Chrystusem na łonie, opisana
poprzednio, staje się w naszych
przedstawieniach Assunt czy
Immaculat bardziej wyabstta-
howana ze skojarzeń z ikono-
grafią starochrześcijańską czy ЩШЯЕЯн|||^ W Щ
wręcz wschodnią, a przez do-
Щц0
na-
słowne ujęcie Apokalipsy Św.
Jana naturalistyczna w stosunku I
do astrologicznych schematów.
Mimo to nie przestaje być cen-
tralnym punktem nieba, stając MÉOn^^
się zamiast dysku słonecznego нШЩ ИЙШ^ЭНШ^Ш^К^^^^Ш^Р^Ж
jego ośrodkiem pulsującym pro-
mieniami, mając pod stopaiTii
księżyc. Jest więc nadal najbar-
dziej związana z dawnymi ta-
blicami kosmologicznymi, sta-
jąc się centrum Universum, gdzie
tajemnicze formy planisfery ko-
egzystują z ideogramami archai-
cznymi nieba. Do tak kosmi-
cznie ujętej Assunty należą
przede wszystkim Madonna
z Przydonicy, z Cerekwi, ze
Starego Sącza, z Paczółtowic.
Triumf Assunty był zwycięst-
wem nad znikomością i głupotą
świata ziemskiego300. Z drugiej
strony księżyc miał znaczenie
ze względu na swą specyficzną sytuację w systemie słonecznym. Zawieszony między sferami kosmicz-
nymi a Ziemią, w swych cyklicznych fazach wykorzystywany przez astrologów na Wschodzie, był uważa-
ny przez Pitagorejczyków za Źródło Życia i miał znaczenie w medycynie i magii301. Immaculata podob-
nie jak Assunta związana była z tym samym wyobrażeniem słonecznej mandorli, gwiazd, i księżyca, wy-
stępując jednak rzadko w formie poprawnej, to jest bez Dziecka. Często pojawiała się w wizerunkach
plastycznych w mandorli, mając u stóp zarówno księżyc, jak i węża czy smoka302. Obraz Immaculaty
wytworzył się zresztą ze stopienia się wyobrażenia Niepokalanej ze starym tematem „apokaliptycznej"
arii303. Rozpowszechnienie się kultu Niepokalanego Poczęcia w średniowieczu sprzyjało kosmolo-
299 J. Baltrusaitis, Cercles astrologiques et cosmographiques à la fin du Moyen Age, „Gazette de Beaux Arts", 1939 février,
300 E. Guldan, Eva und Marie, Eine Antithèse als Bildmotiv, Graz-Koln 1966, s. 102.
301 Forstner, op. cit., s. 125.
302 Bochnak, op. cit., s. 6.
303 Guldan, /. c.
109
71. Mistrz Maciejowicki, Assunta,
fragment tryptyku z Przydonicy
podtekst astrologiczny. Są to w
istocie rzeczy, przeobrażone w
postacie ze świata pojęć teolo-
gicznych, róże wiatrów, znaki
zodiaku i planet299.
Madonna „apokaliptyczna"
z Chrystusem na łonie, opisana
poprzednio, staje się w naszych
przedstawieniach Assunt czy
Immaculat bardziej wyabstta-
howana ze skojarzeń z ikono-
grafią starochrześcijańską czy ЩШЯЕЯн|||^ W Щ
wręcz wschodnią, a przez do-
Щц0
na-
słowne ujęcie Apokalipsy Św.
Jana naturalistyczna w stosunku I
do astrologicznych schematów.
Mimo to nie przestaje być cen-
tralnym punktem nieba, stając MÉOn^^
się zamiast dysku słonecznego нШЩ ИЙШ^ЭНШ^Ш^К^^^^Ш^Р^Ж
jego ośrodkiem pulsującym pro-
mieniami, mając pod stopaiTii
księżyc. Jest więc nadal najbar-
dziej związana z dawnymi ta-
blicami kosmologicznymi, sta-
jąc się centrum Universum, gdzie
tajemnicze formy planisfery ko-
egzystują z ideogramami archai-
cznymi nieba. Do tak kosmi-
cznie ujętej Assunty należą
przede wszystkim Madonna
z Przydonicy, z Cerekwi, ze
Starego Sącza, z Paczółtowic.
Triumf Assunty był zwycięst-
wem nad znikomością i głupotą
świata ziemskiego300. Z drugiej
strony księżyc miał znaczenie
ze względu na swą specyficzną sytuację w systemie słonecznym. Zawieszony między sferami kosmicz-
nymi a Ziemią, w swych cyklicznych fazach wykorzystywany przez astrologów na Wschodzie, był uważa-
ny przez Pitagorejczyków za Źródło Życia i miał znaczenie w medycynie i magii301. Immaculata podob-
nie jak Assunta związana była z tym samym wyobrażeniem słonecznej mandorli, gwiazd, i księżyca, wy-
stępując jednak rzadko w formie poprawnej, to jest bez Dziecka. Często pojawiała się w wizerunkach
plastycznych w mandorli, mając u stóp zarówno księżyc, jak i węża czy smoka302. Obraz Immaculaty
wytworzył się zresztą ze stopienia się wyobrażenia Niepokalanej ze starym tematem „apokaliptycznej"
arii303. Rozpowszechnienie się kultu Niepokalanego Poczęcia w średniowieczu sprzyjało kosmolo-
299 J. Baltrusaitis, Cercles astrologiques et cosmographiques à la fin du Moyen Age, „Gazette de Beaux Arts", 1939 février,
300 E. Guldan, Eva und Marie, Eine Antithèse als Bildmotiv, Graz-Koln 1966, s. 102.
301 Forstner, op. cit., s. 125.
302 Bochnak, op. cit., s. 6.
303 Guldan, /. c.