DOI article:
Skubiszewski, Piotr: Cykl wielkanocny w Ołtarzu Mariackim Wita Stosza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0074
72
PIOTR SKUBISZEWSKI
14. Ołtarz główny w kościele Św. Michała w Schwabisch-Hall
nocnej, kładł znak równości pomiędzy aktem wyłamania bram piekielnych przez Chrystusa i jego zmartwych-
wstaniem: ,,Itaque quemadmodum Samson, quod interpretatur sol eorum, obsessus ab inimicis nocte surrexit,
sic verus sol noster Christus, obsessus custodibus et armis, media nocte de somno mortis resurgens, portasque
inferni id est omne ius mortis atollens, et ad dexteram maiestatis in excelsis ascendens, ipso tempore innuit,
quod semper debeamus esse parati.. Z'150 Na uwagę zasługuje to, że Rupert do dwóch różnych aktów Chrystu-
sa — zstąpienia do otchłani i zmartwychwstania odnosi tylko jedną prefigurę starotestamentową151.
Rupert nie rozwija dalej poglądów na temat zstąpienia do otchłani, ale w świetle tego, co powiedział, nie
ulega wątpliwości, że dla niego pokonanie śmierci w jej królestwie dokonało się wraz ze zmartwychwstaniem
Chrystusa. Z tej zwięzłej wypowiedzi, wyrażonej przy tym metaforycznym językiem komentarza liturgicznego,
nie wynika jasno, czy Rupert odniósł do zmartwychwstania jakiś szczególny moment w historii pobytu Chry-
stusa w otchłani. Wolno jednak sądzić, że skoro uznał wyłamanie bram Hadesu za równoczesne z wyjściem
Chrystusa z grobu, miał na myśli cały akt pokonania śmierci w jej królestwie.
Jedność oraz jednoczesność wyzwolenia sprawiedliwych z Hadesu i zmartwychwstania bardzo silnie podkre-
ślał Honoriusz Augustodunensis. Najpełniej rozwinął tę myśl w szeroko czytywanym traktacie Spéculum Eccle-
siae. W jego rozważaniach na dzień Wielkiejnocy znajdujemy następujące wypowiedzi: ,,Hodie Dominus virtu-
tum devicta morte ab inferis resurrexit, et populum proprio sanguine redemptum, de carcere mortis exem-
ptum, curiae angelorum Rex gloriae invexit"152.
I dalej: „Solus autem infernus tristis gémit quia Dominus fortis hodie portas aereas et vectes ferreos eius
confregit. Solum, inquam, testarum amara tristicia afficit, quia hodie fortem leonem fortior leo de tribu Juda
vicit, et praedam quam insaciabilis infernus devoravit, ad superos remeans, in coelesti palacio locavit"153.
150 Rupert z Deutz, De divinis officiis per anni circulum libri XII [w:] Mignę, PL, t. 170, szp. 196.
■ si ■yv' zestawieniach typologicznych zmartwychwstanie bywało prefigurowane przez dwa różne wydarzenia z życia Samsona —
walkę z lwem i wyłamanie bram Gazy; zob. np. Izydor z Sewilli, Allegoriae ąuaedam Sacrae Scripturae, [w:] Mignę, PL, t. 88,
szp. 112; Raban Maur, Commentaria in Librum Judicum et Ruth, [w:] Mignę, PL, t. 108, szp. 1194. Por. także podobną wymienność
prefigur w cyklach typologicznych w sztuce; zob. пр. H. Cornell, Biblia pauperum, Stockholm 1925, s. 128, 133, 134, 143, 146;
M. R. James, Pictor in Carminé, ,,Archaeologia", 94: 1951, s. 162. Por. także zestawienia w dziele Biblia pauperum, np. F. Unterkir-
cher, G. Schmidt, J. Stummvoll, Die Wiener Biblia Pauperum, Codex Vindobonensis 1198, Graz —Wien —Koln [1962], fol. 7 v°
i 8 r°.
152 Honoriusz Augustodunensis, Spéculum Ecclesiae, [w:] Mignę, PL, t. 172, szp. 929.
153 Honoriusz Augustodunensis, Spéculum Eççlesiae (p. 152), szp, 930,
PIOTR SKUBISZEWSKI
14. Ołtarz główny w kościele Św. Michała w Schwabisch-Hall
nocnej, kładł znak równości pomiędzy aktem wyłamania bram piekielnych przez Chrystusa i jego zmartwych-
wstaniem: ,,Itaque quemadmodum Samson, quod interpretatur sol eorum, obsessus ab inimicis nocte surrexit,
sic verus sol noster Christus, obsessus custodibus et armis, media nocte de somno mortis resurgens, portasque
inferni id est omne ius mortis atollens, et ad dexteram maiestatis in excelsis ascendens, ipso tempore innuit,
quod semper debeamus esse parati.. Z'150 Na uwagę zasługuje to, że Rupert do dwóch różnych aktów Chrystu-
sa — zstąpienia do otchłani i zmartwychwstania odnosi tylko jedną prefigurę starotestamentową151.
Rupert nie rozwija dalej poglądów na temat zstąpienia do otchłani, ale w świetle tego, co powiedział, nie
ulega wątpliwości, że dla niego pokonanie śmierci w jej królestwie dokonało się wraz ze zmartwychwstaniem
Chrystusa. Z tej zwięzłej wypowiedzi, wyrażonej przy tym metaforycznym językiem komentarza liturgicznego,
nie wynika jasno, czy Rupert odniósł do zmartwychwstania jakiś szczególny moment w historii pobytu Chry-
stusa w otchłani. Wolno jednak sądzić, że skoro uznał wyłamanie bram Hadesu za równoczesne z wyjściem
Chrystusa z grobu, miał na myśli cały akt pokonania śmierci w jej królestwie.
Jedność oraz jednoczesność wyzwolenia sprawiedliwych z Hadesu i zmartwychwstania bardzo silnie podkre-
ślał Honoriusz Augustodunensis. Najpełniej rozwinął tę myśl w szeroko czytywanym traktacie Spéculum Eccle-
siae. W jego rozważaniach na dzień Wielkiejnocy znajdujemy następujące wypowiedzi: ,,Hodie Dominus virtu-
tum devicta morte ab inferis resurrexit, et populum proprio sanguine redemptum, de carcere mortis exem-
ptum, curiae angelorum Rex gloriae invexit"152.
I dalej: „Solus autem infernus tristis gémit quia Dominus fortis hodie portas aereas et vectes ferreos eius
confregit. Solum, inquam, testarum amara tristicia afficit, quia hodie fortem leonem fortior leo de tribu Juda
vicit, et praedam quam insaciabilis infernus devoravit, ad superos remeans, in coelesti palacio locavit"153.
150 Rupert z Deutz, De divinis officiis per anni circulum libri XII [w:] Mignę, PL, t. 170, szp. 196.
■ si ■yv' zestawieniach typologicznych zmartwychwstanie bywało prefigurowane przez dwa różne wydarzenia z życia Samsona —
walkę z lwem i wyłamanie bram Gazy; zob. np. Izydor z Sewilli, Allegoriae ąuaedam Sacrae Scripturae, [w:] Mignę, PL, t. 88,
szp. 112; Raban Maur, Commentaria in Librum Judicum et Ruth, [w:] Mignę, PL, t. 108, szp. 1194. Por. także podobną wymienność
prefigur w cyklach typologicznych w sztuce; zob. пр. H. Cornell, Biblia pauperum, Stockholm 1925, s. 128, 133, 134, 143, 146;
M. R. James, Pictor in Carminé, ,,Archaeologia", 94: 1951, s. 162. Por. także zestawienia w dziele Biblia pauperum, np. F. Unterkir-
cher, G. Schmidt, J. Stummvoll, Die Wiener Biblia Pauperum, Codex Vindobonensis 1198, Graz —Wien —Koln [1962], fol. 7 v°
i 8 r°.
152 Honoriusz Augustodunensis, Spéculum Ecclesiae, [w:] Mignę, PL, t. 172, szp. 929.
153 Honoriusz Augustodunensis, Spéculum Eççlesiae (p. 152), szp, 930,