DOI article:
Skubiszewski, Piotr: Cykl wielkanocny w Ołtarzu Mariackim Wita Stosza
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0077
CYKL WIELKANOCNY W OŁTARZU MARIACKIM
75
16. Maria Magdalena świadcząca o zmartwychwstaniu i apostołowie, miniatura w Ewangeliami Henryka Lwa. Dawniej Gmunden,
zbiory zamku Cumberland
kładu takiego połączenia dostarcza miniatura w dolnosaskim (?) Lekcjonarzu z 1 połowy XII w. (Hildesheim,
Beverina, Ms. 688 c, fol. 56 r°), na której wychodzący z grobu Zbawiciel kieruje przebitą gwoździem dłoń w geś-
cie błogosławieństwa ku przedstawionym dalej postaciom ludzi opuszczających groby162.
Jak podkreślono, paralelą dla przesunięcia zstąpienia do otchłani na koniec cyklu scen rezurekcyjnych
w sztuce jest podobne umieszczenie tego tematu w liturgii i w widowiskach rezurekcyjnych. Badając przyczyny
tego zjawiska w dramacie liturgicznym, E. Kunstein trafnie zwróciła uwagę na te przedstawienia w sztuce średnio-
wiecznej, w których wyobrażenie descensus zostało ściśle związane z tematem zmartwychwstania i w których
ogólny kontekst tych scen albo związane z nimi tituli wskazują, że u podłoża tego połączenia znajduje się wspólny
wątek zbawienia163. Autorka wskazała, że szczególny wyraz dramatyczny, jaki scena zstąpienia otrzymywała
w przedstawieniu wielkanocnym, nadawał jej znaczenie centralne w serii epizodów poprzedzających oraz na-
stępujących, a zwłaszcza podkreślał on motyw zwycięskiej walki Chrystusa z Hadesem i Szatanem164. W ujęciu
E. Kunstein, temat descensus w dramacie wielkanocnym był nie jednym z wydarzeń w historii Chrystusa pas-
chalnego, ale konkretyzacją centralnego momentu w tej historii triumfu zmartwychwstania. Nie należał
właściwie do triduum mortis, lecz stawiał przed oczy widzowi perspektywę jego własnego zbawienia, nabie-
rając w ten sposób szczególnych wartości katechetycznych165.
8. „CHRYSTUS W OTCHŁANI" JAKO OBRAZ
SKUTKÓW DZIEŁA ZBAWIENIA
Zgodnie z soterologią chrześcijańską dzieło odkupienia dokonało się wraz ze śmiercią Jezusa na krzyżu
i do jej skutku zbawczego nic nie mogło być dodane. Chrystus już w tej chwili, w której poddał się prawom
śmierci, śmierć zwyciężył. Jednakże dopiero poprzez zmartwychwstanie zbawienie rozciągnęło się na całą ludz-
162 Bayerische Staatsbibliothek MUnchen, Ars Sacra, Kunst des friihen Mittelalters, Miinchen 1950, nr 264; Hildesia Sacra,
Ausstellung zum 79. Deutschen Katholikentag, Hannover 1962, nr 55. Dziękuję prof. H. Swarzennskiemu za zwrócenie mojej uwagi
na tę miniaturę.
163 Kunstein, op. cit. (p. 118), s. 86 nn.
164 Kunstein, op. cit. (p. 118), s. 96 nn.
165 Kunstein, op. cit. (p. 118), s. 161.
75
16. Maria Magdalena świadcząca o zmartwychwstaniu i apostołowie, miniatura w Ewangeliami Henryka Lwa. Dawniej Gmunden,
zbiory zamku Cumberland
kładu takiego połączenia dostarcza miniatura w dolnosaskim (?) Lekcjonarzu z 1 połowy XII w. (Hildesheim,
Beverina, Ms. 688 c, fol. 56 r°), na której wychodzący z grobu Zbawiciel kieruje przebitą gwoździem dłoń w geś-
cie błogosławieństwa ku przedstawionym dalej postaciom ludzi opuszczających groby162.
Jak podkreślono, paralelą dla przesunięcia zstąpienia do otchłani na koniec cyklu scen rezurekcyjnych
w sztuce jest podobne umieszczenie tego tematu w liturgii i w widowiskach rezurekcyjnych. Badając przyczyny
tego zjawiska w dramacie liturgicznym, E. Kunstein trafnie zwróciła uwagę na te przedstawienia w sztuce średnio-
wiecznej, w których wyobrażenie descensus zostało ściśle związane z tematem zmartwychwstania i w których
ogólny kontekst tych scen albo związane z nimi tituli wskazują, że u podłoża tego połączenia znajduje się wspólny
wątek zbawienia163. Autorka wskazała, że szczególny wyraz dramatyczny, jaki scena zstąpienia otrzymywała
w przedstawieniu wielkanocnym, nadawał jej znaczenie centralne w serii epizodów poprzedzających oraz na-
stępujących, a zwłaszcza podkreślał on motyw zwycięskiej walki Chrystusa z Hadesem i Szatanem164. W ujęciu
E. Kunstein, temat descensus w dramacie wielkanocnym był nie jednym z wydarzeń w historii Chrystusa pas-
chalnego, ale konkretyzacją centralnego momentu w tej historii triumfu zmartwychwstania. Nie należał
właściwie do triduum mortis, lecz stawiał przed oczy widzowi perspektywę jego własnego zbawienia, nabie-
rając w ten sposób szczególnych wartości katechetycznych165.
8. „CHRYSTUS W OTCHŁANI" JAKO OBRAZ
SKUTKÓW DZIEŁA ZBAWIENIA
Zgodnie z soterologią chrześcijańską dzieło odkupienia dokonało się wraz ze śmiercią Jezusa na krzyżu
i do jej skutku zbawczego nic nie mogło być dodane. Chrystus już w tej chwili, w której poddał się prawom
śmierci, śmierć zwyciężył. Jednakże dopiero poprzez zmartwychwstanie zbawienie rozciągnęło się na całą ludz-
162 Bayerische Staatsbibliothek MUnchen, Ars Sacra, Kunst des friihen Mittelalters, Miinchen 1950, nr 264; Hildesia Sacra,
Ausstellung zum 79. Deutschen Katholikentag, Hannover 1962, nr 55. Dziękuję prof. H. Swarzennskiemu za zwrócenie mojej uwagi
na tę miniaturę.
163 Kunstein, op. cit. (p. 118), s. 86 nn.
164 Kunstein, op. cit. (p. 118), s. 96 nn.
165 Kunstein, op. cit. (p. 118), s. 161.