DOI Artikel:
Chrościcki, Juliusz A.: Rubens w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0153
150
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
11. Zdjęcie z krzyża z Kalisza; rys. S. Barcikowski, lit. 12. Zdjęcie z krzyża z Kalisza; rys. J. Balukiewicz, drzewo-
M. Fajans. Repr. wg E. Stawecki, Album kaliskie, ryt A. Regulski. Wg „Tygodnik Ilustrowany", 1874, nr 356,
1858, il. 6 s. 280
3 lipca 1908 r. obraz wyjęto z ram, ustawiono w nawie bocznej, w dobrym oświetleniu — aby ułatwić eksper-
tyzę. Mycielski własnoręcznie zmył częściowo wenrks dla obejrzenia faktury malowidła, a już w kilka dni póź-
niej wygłosił w Krakowie odczyt: Pierwszy obraz Rubensa w Polsce, w Akademii Umiejętności i w Towarzystwie
Opieki na Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury, którego był prezesem. Twierdził, że jest to „obraz autentyczny"
i należy do „lirycznej grupy Rubensowskich Zdjęć z krzyża, jak z katedry w Arras"'124. Mycielski stwierdził
ponadto, że konserwacja będzie kosztować 400 rubli srebrem i powinien ją przeprowadzić berliński konserwa-
tor Aloys Hauser, współpracujący od lat z Towarzystwem125. Wydział Towarzystwa uchwalił 100 rubli srebrem
na rozpoczęcie prac konserwatorskich, ale opinia kaliska była przeciw wywozowi obrazu do Berlina, pamiętając
o próbie zabrania obrazu do Musée Napoleon w Paryżu. Hauser jeszcze w lutym 1909 r. zaproponował konserwa-
cję za 700 rubli126.
Sprawa konserwacji utknęła w martwym punkcie, ale w ciągu 1908 r. zagraniczni uczeni dowiedzieli się
od „księcia Mycielskiego, że obraz ten — to jeden z najpiękniejszych dzieł Rubensa"127. Mycielski wygłosił
odczyty na ten temat w Hadze i Wiedniu. Już pierwsze referaty Mycielskiego zostały zrelacjonowane w prasie
wiedeńskiej, londyńskiej, berlińskiej i antwerpskiej, a następnie opublikowane w Antwerpii.
Zniszczenia wojenne z roku 1914 nie dotknęły kościoła Św. Mikołaja. W 1920 r. „Gazeta Kaliska" donosiła,
że „płótno obrazu rozpada się i posiada już 11 dziur różnej wielkości", blacha cynkowa powoduje naprężenie
płótna i „pękanie malowidła"128. Wartość obrazu wyceniono na milion franków129. Alarm podjęty w miejs-
cowej prasie był zsynchronizowany z akcją w Radzie Miejskiej130, która uchwaliła przyznanie wstępnych fundu-
124 Obraz Rubensa w kościele Św. Mikołaja, „Gazeta Kaliska", XVI, 1908, nr 153 (7 VII).
125 Zob. przypis 93; Jeszcze o obrazie Rubensa, „Gazeta Kaliska", XVI, 1908, nr 159, s. 1 (6 VII).
126 Archiwum woj. konserwatora zabytków w Poznaniu. Informację zawdzięczam mgr. M. Machowskiemu.
127 „L'Art Moderne", (Bruxelles) XXVIII, 1908, nr 39, s. 311 (27 IX); „Revue de l'art chrétien", 1909, I-II, s. 30-31.
128 J. M., Zagrożone arcydzieło, „Gazeta Kaliska", XXVIII, 1920, nr 254 (9 XI) s. 2-3.
129 Jeszcze w sprawie arcydzieła Rubensa, „Gazeta Kaliska", XXVIII, 1920, nr 255 (10 XI), s. 2.
130 B. S„ Z Rady Miejskiej, „Gazeta Kaliska", XXVIII, 1920, nr 258 (14 XI), s. 3.
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
11. Zdjęcie z krzyża z Kalisza; rys. S. Barcikowski, lit. 12. Zdjęcie z krzyża z Kalisza; rys. J. Balukiewicz, drzewo-
M. Fajans. Repr. wg E. Stawecki, Album kaliskie, ryt A. Regulski. Wg „Tygodnik Ilustrowany", 1874, nr 356,
1858, il. 6 s. 280
3 lipca 1908 r. obraz wyjęto z ram, ustawiono w nawie bocznej, w dobrym oświetleniu — aby ułatwić eksper-
tyzę. Mycielski własnoręcznie zmył częściowo wenrks dla obejrzenia faktury malowidła, a już w kilka dni póź-
niej wygłosił w Krakowie odczyt: Pierwszy obraz Rubensa w Polsce, w Akademii Umiejętności i w Towarzystwie
Opieki na Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury, którego był prezesem. Twierdził, że jest to „obraz autentyczny"
i należy do „lirycznej grupy Rubensowskich Zdjęć z krzyża, jak z katedry w Arras"'124. Mycielski stwierdził
ponadto, że konserwacja będzie kosztować 400 rubli srebrem i powinien ją przeprowadzić berliński konserwa-
tor Aloys Hauser, współpracujący od lat z Towarzystwem125. Wydział Towarzystwa uchwalił 100 rubli srebrem
na rozpoczęcie prac konserwatorskich, ale opinia kaliska była przeciw wywozowi obrazu do Berlina, pamiętając
o próbie zabrania obrazu do Musée Napoleon w Paryżu. Hauser jeszcze w lutym 1909 r. zaproponował konserwa-
cję za 700 rubli126.
Sprawa konserwacji utknęła w martwym punkcie, ale w ciągu 1908 r. zagraniczni uczeni dowiedzieli się
od „księcia Mycielskiego, że obraz ten — to jeden z najpiękniejszych dzieł Rubensa"127. Mycielski wygłosił
odczyty na ten temat w Hadze i Wiedniu. Już pierwsze referaty Mycielskiego zostały zrelacjonowane w prasie
wiedeńskiej, londyńskiej, berlińskiej i antwerpskiej, a następnie opublikowane w Antwerpii.
Zniszczenia wojenne z roku 1914 nie dotknęły kościoła Św. Mikołaja. W 1920 r. „Gazeta Kaliska" donosiła,
że „płótno obrazu rozpada się i posiada już 11 dziur różnej wielkości", blacha cynkowa powoduje naprężenie
płótna i „pękanie malowidła"128. Wartość obrazu wyceniono na milion franków129. Alarm podjęty w miejs-
cowej prasie był zsynchronizowany z akcją w Radzie Miejskiej130, która uchwaliła przyznanie wstępnych fundu-
124 Obraz Rubensa w kościele Św. Mikołaja, „Gazeta Kaliska", XVI, 1908, nr 153 (7 VII).
125 Zob. przypis 93; Jeszcze o obrazie Rubensa, „Gazeta Kaliska", XVI, 1908, nr 159, s. 1 (6 VII).
126 Archiwum woj. konserwatora zabytków w Poznaniu. Informację zawdzięczam mgr. M. Machowskiemu.
127 „L'Art Moderne", (Bruxelles) XXVIII, 1908, nr 39, s. 311 (27 IX); „Revue de l'art chrétien", 1909, I-II, s. 30-31.
128 J. M., Zagrożone arcydzieło, „Gazeta Kaliska", XXVIII, 1920, nr 254 (9 XI) s. 2-3.
129 Jeszcze w sprawie arcydzieła Rubensa, „Gazeta Kaliska", XXVIII, 1920, nr 255 (10 XI), s. 2.
130 B. S„ Z Rady Miejskiej, „Gazeta Kaliska", XXVIII, 1920, nr 258 (14 XI), s. 3.