DOI article:
Chrościcki, Juliusz A.: Rubens w Polsce
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0181
178
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
37. Zygmunt III Waza, posąg z Kolumny Zygmunta w Warsza- 38. Wizerunek cesarza Ferdynanda I.
wie. Projekt Kolumny A. Locci st. i K. Tencalla, posąg C. Molli, Szkic „engrisaille" Rubensa (zniszczony),
odlew D. Tym w 1644 r. Dawniej Akwizgran
Władysławowską rycinę Pontiusa (il. 19), ale rysy twarzy odpowiadają bardziej Zygmuntowi III350. Napis pod
przemalowanym herbem (Orzeł) głosi: AETATIS SVE/63 1626. Ze zniszczeń faktury portret ten łatwo przypisać
P.C. Soutmanowi, ze względu na bardzo bliskie analogie do portretu A. Spinoli z Nowego Jorku351 i ryciny
J. Suyderhoefa (il. 35).
Na wyjazd kardynała-infanta do Antwerpii w kwietniu 1635 r. przygotowano m. in. Portyk cesarzy (Porficus
Caesareo Austriacae) wedle projektu Rubensa, który własnoręcznie wykonał 12 szkiców olejnych do każdej z pos-
taci cesarzy. Jeszcze w początkach XIX w. dwa z nich przechowywano w Warszawie (Albert II i Ferdynand I352 ;
il. 38). Po intradzie antwerpskiej wielkie rzeźby Habsburgów ofiarowano do brukselskiego pałacu namie-
stnika, a szkice olejne, jak i inne elementy architektury okazjonalnej wystawiano na licytacje353. Związek posągu
Zygmunta III Wazy z kolumny warszawskiej z wizerunkami Habsburgów z rubensowskiej wersji Pompa introitus
Ferdinandi wydaje się być łatwy do udowodnienia, mimo pozornych różnic proporcji ciała króla Zygmunta III
(il. 37, 38). Interpretacja politycznych treści kolumny Zygmunta, opublikowana niedawno354, może wyjaśnić
także zależność formalną355.
350 National Gailery Illustrations, Continental Schools (excluding Italian), Londyn 1950, ii. na s. 181. Charakterystyka twarzy —
portret z natury — zbliżona jest do miedziorytu L. Kiliana (Ruszczycówna, Portrety..., il. 66). z ok. 1625 r. W 1626 roku król
miał blisko 70 lat, a nie 63.
351 Р. C. Soutman, Portret Ambrogio Spinoli. Od r. 1867 w zb. New York Historical Society (Cat. 1915, B-160). Rysunek Sout-
mana do tego portretu znajdował się do niedawna w Londynie, Gal. Cevat. Dokumentacja fotograficzna w National Centrum voor
de plastische Kunsten XVI —XVII eeuw w Antwerpii.
352 J. R. Martin, The Décorations..., brak danych bibliogr. nr kat. 25 a, il. 48, s. 118-119; nr kat. 29 a, il. 51, s. 124-125.
Tamże (na s. 110 — 111) fałszywa hipoteza M. Varshavskiej o pochodzeniu 12 wizerunków Habsburgów z kolekcji Katarzyny Wiel-
skiej. Por. M. Varshavskaya, Rubens" Paintings in the Hermitage Muséum, Leningrad 1975, nr kat. 36, s. 208 — 213 (zob. roz-
dział 10).
353 Martin, The Décorations..., s. 111.
354 M. Karpowicz, Dlaczego Zygmunt stoi na kolumnie! [w:] tegoż, Sekretne treści warszawskich zabytków, Warszawa 1976,
s. 5 — 28. Pisze on m. in. o kolumnie jako symbolu suwerenności Korony polskiej, pomniku cnót królewskich i obrazie dwoistej
natury regnum (król i duchowny).
355 Na związek posągu z kolumny i Rubensowskiego koronacyjnego portretu Zygmunta III z Monachium (il. 28) wskazywali
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
37. Zygmunt III Waza, posąg z Kolumny Zygmunta w Warsza- 38. Wizerunek cesarza Ferdynanda I.
wie. Projekt Kolumny A. Locci st. i K. Tencalla, posąg C. Molli, Szkic „engrisaille" Rubensa (zniszczony),
odlew D. Tym w 1644 r. Dawniej Akwizgran
Władysławowską rycinę Pontiusa (il. 19), ale rysy twarzy odpowiadają bardziej Zygmuntowi III350. Napis pod
przemalowanym herbem (Orzeł) głosi: AETATIS SVE/63 1626. Ze zniszczeń faktury portret ten łatwo przypisać
P.C. Soutmanowi, ze względu na bardzo bliskie analogie do portretu A. Spinoli z Nowego Jorku351 i ryciny
J. Suyderhoefa (il. 35).
Na wyjazd kardynała-infanta do Antwerpii w kwietniu 1635 r. przygotowano m. in. Portyk cesarzy (Porficus
Caesareo Austriacae) wedle projektu Rubensa, który własnoręcznie wykonał 12 szkiców olejnych do każdej z pos-
taci cesarzy. Jeszcze w początkach XIX w. dwa z nich przechowywano w Warszawie (Albert II i Ferdynand I352 ;
il. 38). Po intradzie antwerpskiej wielkie rzeźby Habsburgów ofiarowano do brukselskiego pałacu namie-
stnika, a szkice olejne, jak i inne elementy architektury okazjonalnej wystawiano na licytacje353. Związek posągu
Zygmunta III Wazy z kolumny warszawskiej z wizerunkami Habsburgów z rubensowskiej wersji Pompa introitus
Ferdinandi wydaje się być łatwy do udowodnienia, mimo pozornych różnic proporcji ciała króla Zygmunta III
(il. 37, 38). Interpretacja politycznych treści kolumny Zygmunta, opublikowana niedawno354, może wyjaśnić
także zależność formalną355.
350 National Gailery Illustrations, Continental Schools (excluding Italian), Londyn 1950, ii. na s. 181. Charakterystyka twarzy —
portret z natury — zbliżona jest do miedziorytu L. Kiliana (Ruszczycówna, Portrety..., il. 66). z ok. 1625 r. W 1626 roku król
miał blisko 70 lat, a nie 63.
351 Р. C. Soutman, Portret Ambrogio Spinoli. Od r. 1867 w zb. New York Historical Society (Cat. 1915, B-160). Rysunek Sout-
mana do tego portretu znajdował się do niedawna w Londynie, Gal. Cevat. Dokumentacja fotograficzna w National Centrum voor
de plastische Kunsten XVI —XVII eeuw w Antwerpii.
352 J. R. Martin, The Décorations..., brak danych bibliogr. nr kat. 25 a, il. 48, s. 118-119; nr kat. 29 a, il. 51, s. 124-125.
Tamże (na s. 110 — 111) fałszywa hipoteza M. Varshavskiej o pochodzeniu 12 wizerunków Habsburgów z kolekcji Katarzyny Wiel-
skiej. Por. M. Varshavskaya, Rubens" Paintings in the Hermitage Muséum, Leningrad 1975, nr kat. 36, s. 208 — 213 (zob. roz-
dział 10).
353 Martin, The Décorations..., s. 111.
354 M. Karpowicz, Dlaczego Zygmunt stoi na kolumnie! [w:] tegoż, Sekretne treści warszawskich zabytków, Warszawa 1976,
s. 5 — 28. Pisze on m. in. o kolumnie jako symbolu suwerenności Korony polskiej, pomniku cnót królewskich i obrazie dwoistej
natury regnum (król i duchowny).
355 Na związek posągu z kolumny i Rubensowskiego koronacyjnego portretu Zygmunta III z Monachium (il. 28) wskazywali