DOI Artikel:
Chrościcki, Juliusz A.: Rubens w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14268#0189
186
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
41. Rubens, projekt frontispisu do M.K. Sarbiewskiego, 42. C. Galle I, frontispis wg projektu Rubensa do M.K. Sar-
Lyricorum libri IV, 1632; szkic olejny na desce (stan biewskiego Lyńcorum libri IV, wyd. B. Moretus, Antwerpia,
przed konserwacją). Antwerpia, Plantin-Moretus Muséum 1632; stan II (na kołysce późniejszy napis). Biblioteka Narodo-
wa, Warszawa
Wydawca Baltazar Moretus st. współpracował z krakowskimi drukarzami430, publikował polskich auto-
rów431, przyjmował panów polskich ofiarowując im specjalne tłoczone druki okolicznościowe432 (zob. Aneks 2).
Po sukcesie z wyd. Lyricorum Libri IV z 1632 r. nastąpiła druga edycja w 1634 r. Oba nakłady dokonane w naj-
ważniejszej oficynie antwerpskiej posiadały cenne frontispisy, ze względu na ich formę plastyczną i treści ideowe.
W tekście przedmowy wyd. z 1632 r. podpisanej przez Towarzystwo Jezusowe z Antwerpii czytamy: „Nie
przysłał Autor dedykacji razem z pracą, aby wydrukować ją w naszej drukarni, lecz takie właśnie życzenie wobec
nas wyraził. Tymczasem wojna, która szerzy się po całych Niemczech, zakłóciła handel Belgów w Polakami.
Drukarz nalegał. Cóż było nam czynić? Ośmieliśmy się na to, co — jak się spodziewamy — nie będzie niemiłe
ani Waszej Świątobliwości, ani Autorowi"433.
Rubens na zamówienie Baltazara Moretusa st.434, przekazane od jezuitów antwerpskich, wykonał własno-
ręcznie projekt frontispisu (il. 41), rytowany następnie przez Cornelisa Galle I, zwanego starszym (1576—1650);
(il. 42, 43). Projekt ten był wyjątkowy od strony technicznej — był to bowiem szkic olejny na desce pędzla Ruben-
430 A. Treiderowa, Związki Krakowa z Antwerpią w zakresie ilustracji książki z końcem w. XVI i w. XVIII, „Sprawozdania
z posiedzeń Komisji Naukowych Oddział PAN w Krakowie", t. XIII, nr 1, styczeń—czerwiec 1969, s. 180 — 181.
431 M. in. S. Starowolski, M. Radziwiłł, S. Łubieński, J. Rywocki.
432 Corpus diplomaticus Rubenianus, t. 3, s. 305 — 306, list nr 368 do J. Woveriusa (il. 55), tutaj opublikowany jako Aneks 2.
Trzeba przypomnieć, że Jan Woverius (van de Wouver) — radca dworu Infantów, profesor w Lowanium, był też nauczycielem wielu
Polaków, m. in. Łukasza i Krzysztofa Opalińskich oraz Jerzego Ossolińskiego. Za tom J. Lipsiusa Epistolarum Selectarum centuria
quint a, Antwerpia 1607, za jego dedykację T. Zamoyskiemu otrzymał Woverius 50 zł czerwonych, przekazane mu z Zamościa 25 kwie-
tnia 1608 za pośrednictwem Jana Policiusa, ówczesnego kierownika firmy księgarskiej Z. Kessner (Rkps AG AD, Archiwum Zamoy-
skich, sygn. 2520, k. 82). Chciałbym podziękować doc. J. Kowalczykowi za udostępnienie tej notatki.
433 Matthiae Casimiri Sarbievii e Soc. Iesu Lyricorum libri IV, Epodon lib. Unus alterą. Epigrammatum, Antverpiae, ex Officina
Plantiniana Balthasaris Moreti, 1632, s. 3, tłum. J. Kochaniak.
434 Współpraca w zakresie wydawnictw od ok. 1610 aż do 1640 — daty śmierci malarza. Zob. Judson i Van de Velde, Book
Illustration...
JULIUSZ A. CHROŚCICKI
41. Rubens, projekt frontispisu do M.K. Sarbiewskiego, 42. C. Galle I, frontispis wg projektu Rubensa do M.K. Sar-
Lyricorum libri IV, 1632; szkic olejny na desce (stan biewskiego Lyńcorum libri IV, wyd. B. Moretus, Antwerpia,
przed konserwacją). Antwerpia, Plantin-Moretus Muséum 1632; stan II (na kołysce późniejszy napis). Biblioteka Narodo-
wa, Warszawa
Wydawca Baltazar Moretus st. współpracował z krakowskimi drukarzami430, publikował polskich auto-
rów431, przyjmował panów polskich ofiarowując im specjalne tłoczone druki okolicznościowe432 (zob. Aneks 2).
Po sukcesie z wyd. Lyricorum Libri IV z 1632 r. nastąpiła druga edycja w 1634 r. Oba nakłady dokonane w naj-
ważniejszej oficynie antwerpskiej posiadały cenne frontispisy, ze względu na ich formę plastyczną i treści ideowe.
W tekście przedmowy wyd. z 1632 r. podpisanej przez Towarzystwo Jezusowe z Antwerpii czytamy: „Nie
przysłał Autor dedykacji razem z pracą, aby wydrukować ją w naszej drukarni, lecz takie właśnie życzenie wobec
nas wyraził. Tymczasem wojna, która szerzy się po całych Niemczech, zakłóciła handel Belgów w Polakami.
Drukarz nalegał. Cóż było nam czynić? Ośmieliśmy się na to, co — jak się spodziewamy — nie będzie niemiłe
ani Waszej Świątobliwości, ani Autorowi"433.
Rubens na zamówienie Baltazara Moretusa st.434, przekazane od jezuitów antwerpskich, wykonał własno-
ręcznie projekt frontispisu (il. 41), rytowany następnie przez Cornelisa Galle I, zwanego starszym (1576—1650);
(il. 42, 43). Projekt ten był wyjątkowy od strony technicznej — był to bowiem szkic olejny na desce pędzla Ruben-
430 A. Treiderowa, Związki Krakowa z Antwerpią w zakresie ilustracji książki z końcem w. XVI i w. XVIII, „Sprawozdania
z posiedzeń Komisji Naukowych Oddział PAN w Krakowie", t. XIII, nr 1, styczeń—czerwiec 1969, s. 180 — 181.
431 M. in. S. Starowolski, M. Radziwiłł, S. Łubieński, J. Rywocki.
432 Corpus diplomaticus Rubenianus, t. 3, s. 305 — 306, list nr 368 do J. Woveriusa (il. 55), tutaj opublikowany jako Aneks 2.
Trzeba przypomnieć, że Jan Woverius (van de Wouver) — radca dworu Infantów, profesor w Lowanium, był też nauczycielem wielu
Polaków, m. in. Łukasza i Krzysztofa Opalińskich oraz Jerzego Ossolińskiego. Za tom J. Lipsiusa Epistolarum Selectarum centuria
quint a, Antwerpia 1607, za jego dedykację T. Zamoyskiemu otrzymał Woverius 50 zł czerwonych, przekazane mu z Zamościa 25 kwie-
tnia 1608 za pośrednictwem Jana Policiusa, ówczesnego kierownika firmy księgarskiej Z. Kessner (Rkps AG AD, Archiwum Zamoy-
skich, sygn. 2520, k. 82). Chciałbym podziękować doc. J. Kowalczykowi za udostępnienie tej notatki.
433 Matthiae Casimiri Sarbievii e Soc. Iesu Lyricorum libri IV, Epodon lib. Unus alterą. Epigrammatum, Antverpiae, ex Officina
Plantiniana Balthasaris Moreti, 1632, s. 3, tłum. J. Kochaniak.
434 Współpraca w zakresie wydawnictw od ok. 1610 aż do 1640 — daty śmierci malarza. Zob. Judson i Van de Velde, Book
Illustration...